Pelagia Barwicka z d. Fąfara (ur. 1923, Gustawów) po wybuchu II wojny św. pracowała w fabryce amunicji w Skarżysku Kamiennej. Jej dwaj bracia walczyli w kampanii wrześniowej – Stanisław zginął pod Ołtarzewem, Stefan został ranny i trafił do Oddziału Dywersji Wojskowej AK „Wybranieccy” (ps. „Dan”). Najmłodszy Henryk najpierw przystąpił do oddziału AL „Narbutt”, potem do „Ponurego”, a po reorganizacji AK – dołączył do brata w „Wybranieckich”. Stefana Niemcy złapali podczas obławy w Wilkowie, najprawdopodobniej zginął w obozie koncentracyjnym KL Mittelbau-Dora koło Nordhausen w Niemczch. Henryk przeżył, po wojnie nie mógł znaleźć pracy – osiadł na Śląsku i został górnikiem. Pani Pelagia w styczniu 1943 rozpoczęła działałalność w Wojskowej Służbie Kobiet (ps. „Emilia”), jej komendantką była Rozalia Szafraniec. Do obowiązków WSK należało organizowanie kursów pielęgniarskich i niesienie pierwszej pomocy, przygotowywanie opasek oraz przekazywanie informacji partyzantom. Aresztowana i przesłuchiwana w więzieniu w Świętej Katarzynie przez „kata Gór Świętokrzyskich” Oberleutnanta Alberta Schustera, zwolniona. Dzięki sieci zaprzyjaźnionych osób uniknęła wywózki na roboty przymusowe oraz kary za działalność konspiracyjną. Po wojnie jej mąż i brat byli prześladowani za działalność konspiracyjną w czasie wojny.
więcej...
mniej
[00:00:08] Ur. 14 stycznia 1923 r. w Gustawowie, gmina Stąporków, gdzie ojciec był gajowym. Mama pochodziła stamtąd, ojciec z Łącznej. Przeprowadzka do Bodzentyna, praca ojca w fabryce amunicji w Skarżysku, potem własne przedsiębiorstwo handlu drewnem przeznaczonym na papier. Po skończeniu szkoły powszechnej przeprowadzka boh. do owdowiałej ciotki w Skarżysku, nauka szycia.
[00:02:44] Wybuch II wojny światowej. Wezwanie z Arbeitsamtu do prac porządkowych wokół ratusza, potem w fabryce amunicji na dwie zmiany. Droga 3 km do pracy przez las – do 1941 r. Koleżanka wysiedlona z Grudziądza [Zofia Pycio].
[00:04:30] Praca przez kilka miesięcy w hali na przeglądarce amunicji. Kierownik-folksdojcz Henschel kazał jeść zupę regeneracyjną. Selekcja pracowników do pracy w Rzeszy, załadunek do samochodów. [++]
[00:08:44] Druga selekcja do pracy w Rzeszy, boh. przestała chodzić do pracy, poszukiwana przez Arbeitsamt – list gończy do sołtysa. Ukrywanie się przez 3 tygodnie u koleżanki. Zabranie boh. z domu w niedzielę 8 września do urzędu gminy. Kontakt z komendantem policji, który pomógł w zwolnieniu z obowiązku pracy. [+]
[00:13:45] W 1943 r. utworzenie Wojskowej Służby Kobiet, kontakty przez brata z młodzieżą konspirujacą. 1 stycznia 1943 r. przed mszą kolega odebrał od boh. przysięgę – rozpoczęcie działalności w AK, organizowanie komórki WSK, pseudonim „Emilia”. Koleżanka Kornelia Szafraniec ps. „Grażyna”. Komendantka podobwodu: Róża Szafraniec z Siekierna ps. „Żór”, profesor gimnazjum Kingi w Kielcach.
[00:16:43] Zadania oddziału WSK: organizowanie i przygotowanie tarcz, środki higieny. Tygodniowy kurs dla sanitariuszek, wykładowczyni: pielęgniarka Majewska, po wojnie kardiolożka z Kielc. 11 dziewcząt w oddziale.
[00:19:27] Ucieczka z domu najmłodszego brata do partryzantki, „żeby pościć śmierć starszego brata [Stanisława]”, który zginął w 1939 r. na froncie pod Ołtarzewem. Powstanie oddziału Armii Ludowej „Narbutt” – działali na terenie Łącznej, Zalezianki, Kapkazów. 11 kwietnia 1943 pacyfikacja Kapkazów – zamordowanie Mariana Boczarskiego i rodziny Boczarskich. W Kolonowie przyjęcie brata [Henryk Fąfara] do oddziału „Narbutta”, przyjął pseudonim „Szczygieł”.
[00:22:00] Odwiedziny boh. w oddziale partyzanckim brata, rozmowa z „Narbuttem” [Ignacy Robb-Narbutt], by zwolnić go z oddziału. Powrót brata do domu, by zakończył naukę. [+]
[00:25:10] Na terenie Bodzentyna działał „kat Gór Świętokrzyskich” – systematyczne pacyfikacje. We wtorek na początku czerwca [1943] przyjazd do wsi oddziału niemieckiego, brat Henryk wysłany na zwiady.
[00:28:26] Wejście Niemców do domu i na podwórko. Rozmowa z boh. i jej siostrą Teodorą, poszukiwanie Henryka Pawelca. Zabranie boh., pobicie ojca. Komórka w lochu św. Katarzyny, strażnik kucharz.
[00:37:56] Rozmowa w gabinecie Schustera, przesłuchania. Zwolnienie z aresztu przez Schustera. Śniadanie w celi, traktowanie przez kucharza i tłumacza.
[00:42:20] Ostrzeżenie od kucharza, wyjazd z domu. Modlitwa w klasztorze. „Sokolik” [brat] w oddziale „Ponurego” razem z resztą partyzantów z oddziału „Narbutta” – przedtem błąkał się po lesie, znaleziony przez partyzanta od „Ponurego”.
[00:45:22] Opuszczenie domu przez rodziców. Ojciec stracił wzrok podczas przypadkowego wybuchu miny, leczenie ojca. Kłopoty z wyżywieniem. Utrwalanie się władzy ludowej: założenie Samopomocy Chłopskiej, Skarbek z Batalionów Chłopskich, przewodniczący SCh w Kielcach. Powstanie Stronnictwa Ludowego.
[00:48:35] Miesięczny kurs „Wici” (maszynopisanie), rozpoczęcie pracy w SCh. Kolega Matla, przeniesienie do Kielc. Małżeństwo, urodziny syna, pomoc babci Barwickiej. Przeniesienie do Banku Komunalnego przy ul. Wspólnej, potem do Banku Narodowego, dyrektor Nowak.
[00:52:15] I oddział miejski Banku Narodowego. Penetrowanie środowiska AK przez ubeków. Przynależność do Stronnictwa Ludowego. Związek kombatancki, kolega „Jurand”. Utrata dokumentacji konspiracyjnej, por. „Orlicz”, kolega męża z AK, aresztowanie męża przez UB.
[00:55:12] Przyjście UB do domu, rewizja, list obciążający męża. Adwokat Jaśko z Krakowa.
[00:58:30] Po aresztowaniu męża urodziny drugiego dziecka, przeniesienie do oddziału wojewódzkiego z polecenia Lubeckiego. Mąż dostał wyrok 2 lat „za AK”. Praca w biurze Lubeckiego.
[01:01:50] W kampanii wrześniowej młodszy brat zginął 13 września pod Ołtarzewem, starszy brat Stefan został ranny w rękę pod Ołtarzewem, trafił do szpitala, zakonnice pomogły mu uciec, przez 2 tygodnie szedł do domu. Zaangażował się w konspirację – był dowódcą 1 plutonu w oddziale partyzanckim „Wybranieccy”.
[01:03:44] Podczas rozwiązania oddziału dokumentacja ukryta przez „Bogdana” w Wilkowie w gospodarstwie Sitów. Status powstańców warszawskich. Obława w Kotlinie Wilkowskiej. Kenkarta brata na nazwisko Stefan Faust z Warszawy, powstaniec. Odprawa komendanta w Bodzentynie. Meldunek o aresztowaniu brata, zastrzelenie „Bogdana”. Wywiezienie brata do więzienia przy ul. Zamkowej w Kielcach, potem do Gross-Rosen, następnie do KL Mittelbau-Dora koło Nordhausen. Poszukiwanie śladów brata w Gross-Rosen – na mikrofiolmie ślad z 12 lutego 1945 – brak dalszych wieści o Stefanie. [+]
[01:07:57] Najmłodszy brat Henryk ps. „Sokolik” najpierw działał w oddziale „Narbutta”, potem u „Ponurego”, pod koniec u „Wybranieckich” – u boku brata Stefana. Po wojnie nie mógł znaleźć pracy. Dzięki pomocy „Juranda” trafił do wojskowej szkoły lotniczej – zwolniony za działalność w AK. Praca w kopalni na Śląsku – mieszka tam do dziś. Odrabianie kary więzienia przez męża w kopalni.
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.