Wołoszczak Grzegorz cz. 1

Świadkowie Epoki

IP/DF/SE/0768

31 lipca 2019, Warszawa

1:19

Grzegorz Wołoszczak (ur. 1957, Elbląg) – żołnierz, przedsiębiorca, aktor. Jego dziadkowie ze strony ojca podczas wojny byli zesłani na Syberię, zaś dziadkowie ze strony matki zginęli z rąk Niemców. W 1980 roku rozpoczął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Śląskiego. W latach 1982-87 działał w podziemnych strukturach „Solidarności”, a następnie w „Solidarności Walczącej”. Zajmował się kolportażem ulotek, książek, znaczków i innych wydawnictw podziemnych na terenie województwa elbląskiego, a także organizował pomoc dla internowanych i ich rodzin. Prowadził firmę obrotu nieruchomościami. Od 2018 roku w Wojskach Obrony Terytorialnej. Obecnie w stopniu ppor. Marynarki Wojennej w stanie spoczynku.

[00:00:10] Ur. w 1957 r. w Elblągu, miasto bardzo zniszczone w czasie wojny. Rodzice pracowali w zakładzie mechanicznym produkującym turbiny. Nakaz pracy. Mama sierota wojenna. Ojciec relegowany z Wyższej Szkoły Marynarki Wojennej za niewłaściwe pochodzenie. Dziadek służył w 74 Górnośląskim Pułku Piechoty w Lublińcu, uciekł z niewoli w 1939 r do rodzinnego majątku Łąka (obecnie Ukraina). Całą rodzinę wywieziono na Syberię (kopali złoto, praca przymusowa).
[00:03:13] Na Syberii pobyt w oddalonym obozie typu koncentracyjnego, bez możliwości ucieczki z rodziną. Babcia zmarła na gruźlicę, dziadek ponownie się ożenił. Po podpisaniu układu Sikorski-Majski sytuacja się poprawiła, mogli się przemieszczać, przeniesienie do Jakucka. Ojciec boh. skończył tam szkołę – jest świadectwo.
[00:05:48] W 1946 r. cała rodzina przyjechała do Lublińca. Opowieści dziadka z czasu wojny, boh. siedział pod maszyną do szycia – prawda o historii Polski (Katyń, Piaśnica) – kłopoty w szkole z powodu tej prawdy. Matura w latach 70. – awantura o kłamstwo katyńskie. Nauczycielka Żelazna, powstanka warszawska, opowiadała prawdę o powstaniu.
[00:08:55] Problem z przyjęciem na studia w Gdańsku – studia na Akademii Ekonomicznej w Katowicach. Tradycje militarne w rodzinie. W 1980 r. przyjęcie na Wydział Prawa Uniwersytetu Śląskiego. 13 grudnia [1981], wprowadzenie stanu wojennego, zamknięcie uczelni i akademików, aresztowanie strajkujących studentów.
[00:12:17] Powrót do domu. Znajomi ojca namówili boh. do działania w Solidarności Walczącej – kolportował znaczki pocztowe (cegiełki na pomoc internowanym i ich rodzinom), bibułę, książki drugiego obiegu. Rewizja przez ZOMO w autobusie, „Archipelag Gułag”. [+]
[00:14:58] Boh. zostawił sobie część znaczków – wystawa poczty podziemnej. Jerzy Urban. Potrzeba odkłamywania historii najnowszej, grupy rekonstrukcyjne, akcja edukacyjna w szkołach. Wojska Obrony Terytorialnej – spadkobiercy Armii Krajowej.
[00:21:30] 13 grudnia [1981] obudzenie „w innej rzeczywistości” – po wyjściu ze strajku na uczelni. Koledzy cudzoziemcy dostali wytyczne z ambasad. Strach koleżanki – wojsko na ulicach i dworcach. Powolna podróż do Elbląga, pomoc kolejarzy. Agresywne ZOMO, zatrzymanie autobusu, pobicie ludzi przez zomowców. Przepustki na przejazdy.
[00:27:34] Wyjazd do dziewczyny we wsi Bałcyny, godzina milicyjna. Współpraca z członkami „Solidarności”: Górzyński, Ryszard Kozioł – kolportaż, zbieranie pieniędzy. Działanie w ścisłej konspiracji, system ostrzeżeń. Aresztowanie Kozioła.
[00:31:01] Spotkanie na wystawie osób , które projektowały i drukowały znaczki [+]. Boh. nie zapamiętywał nazwisk, używał kodów, pseudonimów. Ostrzegające znaki konspiracyjne (kwiat na parapecie, firanka, otwarte okno).
[00:34:39] Do wprowadzenia stanu wojennego boh. działał na terenie Katowic, w Elblągu mało kto go znał. „Szkolenie konspiracyjne”. Kolportaż paczek ze znaczkami i bibułą. Rozrzucanie ulotek przed sklepami, na klatkach schodowych, w kolejce.
[00:40:29] Po wprowadzeniu stanu wojennego zamknięcie uczelni, skreślenie z listy studentów – początek działalności w kolportażu, rozpoczęcie pracy.
[00:43:09] Powołanie do wojska. Szkoła podchorążych rezerwy – zbiorowisko ludzi po studiach, niechętnych władzy. Żołnierze wyłapywani podczas manifestacji ulicznych – wojsko zamiast więzienia. Boh. ratował ich przed gnębieniem przez oficerów, pomagał uzyskać przepustki, lepsze wyżywienie. Próby samobójcze w jednostce. [+]
[00:48:43] Boh. wydzielał papierosy w jednostce, podkradał przepustki. Indoktrynacja przez oficera politycznego, obowiązek oglądania „Dziennika telewizyjnego”, pogadanki.
[00:51:37] Działalność edukacyjna wśród młodzieży – własne doświadczenia ze stanu wojennego. Kartki żywnościowe. Niezrozumienie ówczesnych warunków życia przez dzisiejszą młodzież. Pomoc ojcu w tworzeniu Związku Sybiraków w Elblągu, wydanie zbioru opowieści o zesłaniu, spotkania z kombatantami.
[00:55:45] Utworzenie grupy rekonstrukcyjnej w młodzieżowym ośrodku wychowawczym. Dawid Ryba, Grzegorz Nowaczyk. Projekt „Resocjalizacja przez patriotyzm” wśród młodzieży i więźniów. [+]
[00:57:18] Historia mordu w Piaśnicy: Niemcy zamordowali tam ok. 30-50 tys. mieszkańców Kaszub. 6-odcinkowy film. Książka prof. Pawełczyńskiej. Festiwal filmowy, film „Bitwa pod Rząbcem. Historia prawdziwa” o brygadzie świętokrzyskiej NSZ. Wielu powstańców warszawskich mieszka w Słupsku.
[01:03:09] Festiwal filmów o żołnierzach podziemia niepodległościowego, prezentowanych na lekcjach historii. Rzeź wołyńska – rodzina ojca pochodzi z Kresów. Cioteczny dziadek miał majątek w Łące (dziś Ukraina), opowiadał o banderowcach. Ostrzeżenie od zaprzyjaźnionych Ukraińców. Ukraińcy przesiedleni z Bieszczad w ramach akcji Wisła do Górowa Iławeckiego. Dokumenty UPA.
[01:08:45] Szowinizm UPA. Mama straciła rodziców podczas „krwawej niedzieli”, zostali rozstrzelani przez Niemców, wychowała się w sierocińcu.
[01:13:10] Brygada Świętokrzyska wycofując się z Polski ratowała więźniów z obozów koncentracyjnych, współpracowała z generałem Pattonem. Uratowane kobiety dawały żołnierzom serca uszyte z pasiaków. Trasa przerzutowa między Włochami a Polską – przeszedł nią rotmistrz Pilecki.
więcej...
mniej

Grygiel Małgorzata

Bożek Wojciech

Instytut Pileckiego

Film