Felicja Lucyna Nahorska z d. Brudnicka (ur. 1928, Warszawa) w czasie powstania warszawskiego służyła w Pułku Baszta Armii Krajowej jako sanitariuszka w szpitalu Sióstr Elżbietanek. Pod koniec powstania, gdy została ranna, wróciła do rodziców. Po kapitulacji Mokotowa została wypędzona do Pruszkowa, a następnie do Wolbromia. Do 17 stycznia przebywała w Zalesiu. Po wojnie, ponieważ ojciec był właścicielem piekarni, nie przyjęto jej na studia. Pracowała m.in. jako księgowa. Mieszka w Warszawie.
[00:00:09] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1928 r. w Warszawie. Ojciec miał piekarnię na Mokotowie.
[00:00:30] Wspomnienie rodzinnego domu. Przed wojną boh. chodziła do prywatnej szkoły powszechnej Zofii Tobolcewowej przy ul. Puławskiej. W 1944 r. zdała małą maturę, po wojnie zdawała na studia, ale nie przyjęto jej, bo ojciec był „prywatną inicjatywą”. Boh. ma wykształcenie średnie ekonomiczne.
[00:02:34] Żałoba w domu i w szkole po śmierci Piłsudskiego. 1 września boh. wracała z matką z Zalesia nie wiedząc, że wybuchła wojna – samoloty krążące nad miastem. Widok niemieckich żołnierzy wkraczających do stolicy. Podczas oblężenia Warszawy ojciec wypiekał chleb – długie kolejki przed piekarnią.
[00:04:33] Podczas okupacji boh. wracając ze szkoły była świadkiem egzekucji przy bramie zajezdni tramwajowej przy ul. Puławskiej. Rodzice i sąsiedzi wspierali działalność konspiracyjną. W domu mieszkała żydowska rodzina, przed wojną boh. przyjaźniła się z ich córką Belką. Po przesiedleniu do getta babka Belki przychodziła do dawnych sąsiadów po jedzenie.
[00:07:14] Boh. nie spotkała się przed wojną z przejawami antysemityzmu – przyjaźń z Belką, zajęcia jej babki. W domu bywali żydowscy pośrednicy w handlu mąką. Ojciec często kupował od Szermana, którego żona miała przy Puławskiej sklep z płytami.
[00:09:55] Powrót z wakacji w Zalesiu 1 września 1939.
[00:10:52] Boh. nie pamięta informacji o wkroczeniu do Polski wojsk sowieckich. Okupacyjne wspomnienia – matka widziała ciała ofiar egzekucji wiszące na balkonie. Przed wybuchem powstania ojciec zgromadził siano dla koni i przywiózł dwie platformy mąki. Boh. należała do konspiracji, po wybuchu powstania miała się stawić z torbą sanitarną w szpitalu Sióstr Elżbietanek.
[00:13:05] Zimą 1943 r. Włodzimierz Bławdziewicz wprowadził boh. do konspiracji – kurs sanitarny i przysposobienia wojskowego. Wcześniej boh. przewoziła prasę z Grochowa do Śródmieścia. Przestrzeganie zasad konspiracji.
[00:16:08] Podczas okupacji boh. uczyła się na tajnych kompletach w gimnazjum – przykrywką był kurs księgowości – gimnazjalne nauczycielki. Organizacja tajnego nauczania.
[00:19:17] Aresztowanie dyrektora szkoły powszechnej przy ul. Narbutta.
[00:20:15] Ojciec prowadził piekarnię i dostarczał chleb, który kupowano na kartki, dostarczał też pieczywo do więzienia przy ul. Rakowieckiej.
[00:21:55] Boh. jeździła do warsztatu przy ul. Mlądzkiej – tam odbierała paczkę z ulotkami, „Biuletynem Informacyjnym” i dostarczała ją w Aleje Jerozolimskie. Praktyki w szpitalu Ujazdowskim.
[00:23:51] Wytyczne w razie wybuchu powstania. Boh. zgłosiła się do szpitala Elżbietanek, pierwszej nocy pomagała, razem z koleżanką Irką Pacholską, przynosić rannych z Alei Niepodległości. Irena Pacholska zginęła na Czerniakowie.
[00:25:44] Przynależność organizacyjna – boh. składała przysięgę na Grochowie i nie miała wiedzy, do jakiego oddziału należy.
[00:26:42] 1 sierpnia 1944 – na wiadomość o wybuchu powstania boh. poszła do szpitala. Rodzice wiedzieli, że córka jest sanitariuszką – wizyty w domu. Wspomnienie doktor Łążyńskiej i siostry Tertulii – boh. pomagała im przy opatrunkach. [+]
[00:31:18] Podczas pierwszej nocy w szpitalu boh. pomagała nosić rannych z Alei Niepodległości – ich stan, prace w szpitalu. Przy jednym z rannych czuwała matka.
[00:35:09] Na szpital spadły pociski – śmierć doktor Łążyńskiej. Boh. w tym czasie pracowała w suterenie. Ewakuacja szpitala rowem łącznikowym przez Park Dreszera na ul. Misyjną. W szpitalu Elżbietanek zostali ranni Niemcy. Boh. zgłosiła się do Służby Kobiet i została skierowana jako sanitariuszka do kompanii O-3 pułku „Baszta”, drużynowym był Henryk Kalski ps. „Tommy”. Współpraca z lekarzem ps. „Kowalski” (Aleksander Laukienicki). Czujki w rowach łącznikowych. Wspomnienie kolegi Mirskiego.
[00:41:00] Warty w rowach łącznikowych. Wyrób placków ziemniaczanych. Boh. została ranna 24 września na ul. Wajnerta. Podczas ataku zginął powstaniec ps. „Piorun”, któremu podczas powstania urodziło się dziecko. Koledzy zaprowadzili boh. do domu – po kapitulacji powstania wyszła z miasta z rodzicami w grupie ludności cywilnej. [+]
[00:45:10] Na dom spadł pocisk i boh. została zaniesiona do piekarni Kałasy przy ul. Racławickiej. Ranna boh. była w piwnicy sama, gdy wszedł niemiecki żołnierz, Ślązak, który wyprowadził ją z piwnicy i dał płaszcz oraz kij. Przechodząc obok domu widziała zwłoki ciotki, która zginęła idąc po wodę – spotkanie z rodzicami. Boh. trafiła z nimi do obozu na Służewcu – pomoc folksdojcza. Za siatką widziała kolegów z drużyny O-3. Po krótkim pobycie w Pruszkowie przywieziono ją z rodzicami do Wolbromia – pomoc mieszkańców miasta. Leczenie w szpitalu w Miechowie, skąd boh. została zabrana do Białobrzegów – leczenie przez niemieckiego lekarza. [+]
[00:52:20] Dyrektor szpitala Sióstr Elżbietanek kazał wywiesić flagę Czerwonego Krzyża, co poskutkowało systematycznymi bombardowaniami budynku. Radzieckie zrzuty dla powstańców w większości trafiały do Niemców.
[00:55:40] Szpital nie był bezpośrednio zagrożony niemieckim atakiem i nie miał powstańczej obrony. Wspomnienie kolegów, braci Grześkowiaków – Ewaryst zginął na Czerniakowie.
[00:57:52] Przed wybuchem powstania Niemcy ewakuowali szpital Elżbietanek, pozostawiając siostry zakonne. Początkowo szpital był dobrze zaopatrzony w leki. Przypadki rannych chorych na tężec. Ranni leżeli w piwnicach i na korytarzach. Na drugim piętrze leżeli Niemcy. [+]
[01:02:00] Podczas okupacji boh. widziała, jak Niemiec zastrzelił na ulicy psa, który na niego szczekał.
[01:02:47] Rodzice wiedzieli, co się dzieje w getcie, podczas powstania getcie słychać było dochodzące stamtąd strzały. Kupowanie gazetek konspiracyjnych.
[01:04:55] W domu był gramofon – spotkania młodzieży, na których bywali bracia Grześkowiakowie. Wieczorami grywano w siatkówkę.
[01:06:28] Wspomnienie Hanny Kumunieckiej i jej matki.
[01:07:20] Koniec powstania – ranną boh. znalazł w piwnicy piekarni niemiecki żołnierz. Nastroje wśród powstańców pod koniec walk. Zachowanie Niemców w obozie przejściowym na Służewcu, gdzie boh. dojechała na wozie, i w Pruszkowie.
[01:12:14] Rodzice wrócili do Zalesia, zimą dołączyła do nich boh. Na wiadomość o końcu wojny poszła z ojcem do Warszawy. Powrót do domu – z powodu stanu budynku boh. i ojciec spali na węglu w piwnicy – w tym czasie czerwonoarmiści dokończyli szabrowanie mieszkanie. Polscy żołnierze weszli do Zalesia – reakcja boh. [+]
[01:16:05] Boh. napisała w ankiecie, że należała do AK – reakcja kadrowca. Rodzicom zabrano dom i piekarnię. Ojciec po powrocie uruchomił piekarnię i zaczął remontować dom – odebranie nieruchomości przez władze. Ojciec pracował w piekarni Kałasy, potem rodzice przeszli na emeryturę.
[01:18:44] Siostra mieszkała na Starówce, jej mąż zginął podczas gaszenia katedry – trumna zbita z kuchennego kredensu. Po kapitulacji powstania trafiła do Ravensbrück – jej stan zdrowia po powrocie. Druga siostra mieszkała na Woli – jej mąż po wybuchu wojny trafił z zarządem fabryki Lilpopa do Rumunii. Podczas powstania Niemcy wysiedlili ją do Janowic na Dolnym Śląsku, gdzie pracowała w fabryce papieru. Po wojnie przyjechała do Zalesia. Siostra po powrocie z Ravensbrück nie chciała opowiadać o obozowych przeżyciach – rodzina nie liczyła na jej powrót i zaopiekowano się jej córką.
[01:24:31] Podróż pociągiem z obozu w Pruszkowie do Wolbromia – atmosfera w wagonie.
[01:26:05] Podczas gaszenia pożaru na Starówce zginął szwagier Michał Grodecki, mąż Zofii. Przedstawienie rodziców: Wiktorii z domu Gutkiewicz i ojca Mariana Brudnickiego. Boh. miała trzy siostry – trzecia mieszkała w Śródmieściu, po powstaniu znalazła się w Częstochowie.
[01:28:06] W domu w Zalesiu mieszkali znajomi i rodzina. Kuzyn został w Zalesiu postrzelony przez radzieckiego żołnierza.
[01:29:40] Boh. nie ma snów o powstaniu. Zmarłych w szpitalu chowano w Parku Dreszera – przerwanie pogrzebu kolegi na skutek niemieckiego ostrzału.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..