Ciepiela Katarzyna

Świadkowie Epoki

IP/DF/SE/0147

29 września 2018, Staszów

0:30

Katarzyna Ciepiela z d. Machalska (ur. 1965, Aleksandrów Kujawski), bratanica Ludwika Machalskiego ps. „Mnich”, opowiada o działalności niepodległościowej stryja i założonej przez niego w 1950 roku organizacji, a także o jego aresztowaniu, procesie i wyroku. Ludwik „Mnich” Machalski został stracony 10 kwietnia 1951.

[00:00:01] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1965 r. w Aleksandrowie Kujawskim, prezenta-cja rodziców: Ewy i Henryka Machalskich.
[00:00:18] Boh. jest bratanicą Ludwika Machalskiego ps. „Mnich”, założyciela organizacji nie-podległościowej. Po aresztowaniu i procesie Ludwik Machalski został stracony w kielec-kim więzieniu 10 kwietnia 1951 r. Prawdopodobne miejsce pochówku – informacja od pra-cow-nika więzienia, który oddawał rzeczy „Mnicha” matce. Babcia uznała wiadomość za praw-dziwą, postawiła krzyż na grobie i dbała o niego.
[00:02:50] Traktowanie rodziny Machalskich przez władze komunistyczne, rewizje w domu. Ojciec boh. jako młody chłopak siedział w więzieniu w Jaworznie, co odbiło się na jego sta-nie zdrowia – zmarł, gdy córka miała 6 lat. Henryk Machalski był aresztowany razem z bra-tem i ojcem, Leopoldem Machalskim, w sierpniu 1950 r.
[00:04:45] Działalność Machalskich podczas okupacji, tradycje niepodległościowe w rodzi-nie. Dziadek Leopold był rymarzem – powody przerwania nauki przed I wojną światową. Brat dziadka Edmund był historykiem i pracował przed wojną na Uniwersytecie w Poznaniu, brat Jan był ekonomistą i pracował w Ministerstwie Skarbu, walczył w powstaniu warszaw-skim – jego rola w kształtowaniu Ludwika Machalskiego „Mnicha”. Jan Machalski był auto-rem ma-nifestu organizacji założonej przez „Mnicha”.
[00:07:30] Organizacja powstała w 1950 r., skupiała w swych szeregach młodych ludzi – wy-ko-rzystywanie bunkrów w okolicach Staszowa. Oczekiwanie na wybuch trzeciej wojny świa-to-wej.
[00:09:06] Do organizacji należeli członkowie rodziny, m.in. Artur Świdlak i jego matka, pierw-szych aresztowań dokonano we Wrocławiu. Artur Świdlak dostał karę śmierci, ale zo-stał uła-skawiony przez prezydenta Bieruta.
[00:10:05] Adam, wuj Ludwika Machalskiego, wyszedł [z więzienia? podziemia?] w 1949 r. i zajmował się produkcją lalek oraz tłumaczeniem książek rosyjskich autorów.
[00:11:55] Grupa rozpoczęła działalność w 1950 r. – użytkowanie bunkrów Lasach Golejow-skich. W sierpniu 1950 r. UB i KBW zorganizowały obławę – aresztowanie Ludwika Machal-skiego, jego brata Henryka i ojca Leopolda Machalskiego. Potyczka w lesie – śmierć Jana Firmantego i Romana Kwiatkowskiego. Ludwik Machalski miał w chwili aresztowania 21 lat, jego młodszy brat 18. Leopold Machalski podczas okupacji należał do Batalionów Chłop-skich. Wuj Świdlak należał do AK. [+]
[00:16:03] Listy Ludwika Machalskiego z więzienia. Henryk Machalski siedział trzy lata w wię-zieniu dla młodocianych w Jaworznie, jego stan psychiczny po wyjściu na wolność. Oj-ciec boh. nie mógł podjąć nauki w wymarzonej szkole, podjął więc studia na Akademii Eko-no-micznej w Poznaniu, potem pracował w Aleksandrowie Kujawskim – okoliczności powro-tu do Staszowa. Podczas studiów w Poznaniu ojciec był przesłuchiwany. Pobicie go przez mili-cjanta po zatrzymaniu samochodu rodziców w okolicach Staszowa w latach 60.
[00:21:20] Dziadek Leopold był aresztowany razem z synami, po procesie siedział w więzie-niu we Wronkach i Rawiczu – postawa dziadka w więzieniu, stan zdrowia po uwolnieniu w 1956 r.
[00:22:49] W dniu śmierci Ludwik Machalski napisał list do matki – zawarta w nim prośba. Ludwik Machalski miał nadzieję na ułaskawienie przez Bieruta – wykonanie wyroku 10 kwietnia 1951 r. 66 lat później jego zwłoki zostały zidentyfikowane. Ciało Ludwika Machal-skiego spoczywało w grobie, który pracownik więzienia wskazał babci – identyfikacja na podstawie badań genetycznych. Pochowanie ekshumowanych szczątków w rodzinnym gro-bie.
[00:26:17] W 2016 r. Instytut Pamięci Narodowej rozpoczął ekshumacje na kieleckiej „łącz-ce” – prace pod kierunkiem prof. Szwagrzyka. Identyfikacja Ludwika Machalskiego 10 kwiet-nia 2017 r. Uroczystości pogrzebowe w Staszowie w listopadzie 2017.
więcej...
mniej

Kosierkiewicz Dorota

Pęczalski Krzysztof

Instytut Pileckiego

Film