Bolesław Kryń (ur. 1933, Podsośnin) pochodzi z biednej rodziny chłopskiej. Podczas pacyfikacji Zamojszczyzny w lipcu 1943 roku został wraz z rodziną aresztowany i wywieziony do obozu koncentracyjnego na Majdanku. Rozdzielono go z ojcem, który trafił do innej części obozu, a on sam z matką i rodzeństwem przebywał przez 3 miesiące w obozowym baraku. Potem rodzina Kryniów stanęła przed komisją kwalifikującą do pracy przymusowej na terenach III Rzeszy, jednak z uwagi na zły stan zdrowia zostali zwolnieni. Do wyzwolenia przebywali pod opieką medyczną Polskiego Czerwonego Krzyża, a w 1945 roku osiedlili się na Ziemiach Odzyskanych – w Chwalimiu k. Szczecinka, a następnie w Koszalinie. W latach 50. Bolesław Kryń odbył zasadniczą służbę wojskową, a w 1956 roku rozpoczął pracę w służbie penitencjarnej. Odszedł na emeryturę w stopniu majora Służby Więziennej. Obecnie jest prezesem koszalińskiego oddziału Polskiego Związku Byłych Więźniów Politycznych Hitlerowskich Więzień i Obozów Koncentracyjnych.
more...
less
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonego w Podsośninie.
[00:00:18] 13 września 1939 r. Niemcy spalili wieś – wyprowadzanie zwierząt z płonących budynków. Wiele osób z okolicy wywieziono podczas okupacji na przymusowe roboty – ucieczki mieszkańców do lasu. Pacyfikację wsi Szarajówka w 1943 r. przeżył tylko Józef Wardoch, który opowiadał o spaleniu mieszkańców wsi w stodole.
[00:03:40] Niemieckie akcje skierowane przeciwko partyzantom w Puszczy Solskiej w 1943 r. – wysiedlanie mieszkańców okolicznych wsi. Sąsiadka uciekła do lasu z grupą osób – rozstrzelanie złapanych ludzi przez Niemców – egzekucję przeżyła jedynie czteroletnia Stefania Postrzech.
[00:06:53] Wysiedlenie z Podsośniny – rodzina boh. została dołączona do kolumny mieszkańców – odgłosy z opustoszałej wsi. Ludzi załadowano do ciężarówek i zawieziono do obozu w Zwierzyńcu, gdzie mężczyzn zabrano na przesłuchanie, a kobiety i dzieci umieszczono w baraku – warunki pobytu. Stan ojca po powrocie z przesłuchania. Przejazd pociągiem towarowym do Lublina – boh. widział pociągi z rannymi Niemcami przewożonymi z frontu wschodniego. Przejście kolumny więźniów na Majdanek – chleb rzucany z okna domu. [+]
[00:13:06] W obozie oddzielono mężczyzn od kobiet i dzieci – odebranie rzeczy osobistych, pieniędzy i biżuterii oraz odzieży. Po kąpieli w łaźni więźniom wydano odzież po Żydach. Boh. z rodziną znalazł się w baraku, w którym mieszkały Rosjanki – historia matki, która trafiła do obozu z łapanki, zostawiając w domu niemowlę. [+]
[00:18:51] Spotkanie z ojcem – rodzina stanęła przed komisją, która kierowała ludzi do pracy. Najstarsza siostra miała 14 lat, a ojcu połamano w Zwierzyńcu palce, więc rodzina nie została zakwalifikowana do pracy, tylko przeznaczona na śmierć głodową. Pobyt w przeludnionym baraku – ataki pluskiew i innych insektów. Boh. czasem wydostawał się z baraku i przynosił jedzenie ze śmietnika. [+]
[00:21:40] Wyżywienie w obozie, obozowy chleb z trocinami, zupa z chwastów. Warunki w baraku, obowiązkowy udział w apelach, usuwanie z baraku ciał zmarłych – wywożenie zwłok do krematorium – rozcinanie żołądków w poszukiwaniu biżuterii, wyrywanie złotych zębów. [+]
[00:26:10] Przywożenie mieszkańców wsi Zamojszczyzny do obozu – jego organizacja – podział na zdolnych i niezdolnych do pracy. Wysoka umieralność z głodu wśród więźniów nienadających się do pracy – zwolnienie rodziny dzięki staraniom Czerwonego Krzyża. Grupa została przewieziona do kościoła, gdzie odłączono chorych na tyfus. Wyjazd do Kaniwoli – powody, dla których byli więźniowie nie mogli wrócić do swoich domów.
[00:29:11] Po wyzwoleniu w 1944 r. ujawnili się bracia, którzy byli w partyzantce w Puszczy Solskiej. Najstarszy brat, Maciej, został wcielony do wojska i zginął podczas forsowania Odry – upamiętnienie poległych żołnierzy na cmentarzu wojskowym w Siekierkach. Losy brata Lucjana, który był razem z Maciejem w Batalionach Chłopskich. Powody wyjazdu na Ziemie Odzyskane.
[koniec samodzielnej narracji, początek wywiadu – świadek odpowiada na pytania]
[00:31:47] Data urodzenia boh., przedstawienie rodziców: Magdaleny i Jana. Przed wojną rodzice mieli 4 morgi ziemi i siedmioro dzieci – wszystkie chodziły na służbę – boh. pasł krowy u sąsiada. Ojciec pracował u zamożniejszych gospodarzy.
[00:33:58] Przyjazd w koszalińskie we wrześniu 1945 r. – wysiedlenie Niemców w 1946 r. - różnice między wysiedleniami z Zamojszczyzny i Ziem Odzyskanych. Ojciec dostał 9 hektarów ziemi i gospodarstwo, w którym pracował do emerytury. Przyznanie ojcu odznaczenia na wniosek ZBOWiD-u w Biłgoraju. Działalność społeczna boh.
[00:37:01] Żydowski handel obnośny przed wojną. Podczas drogi do Zwierzyńca mijano transporty z Żydami wywożonymi na platformach do obozu w Bełżcu. Boh. przed wojną nie chodził do szkoły, czytać i pisać nauczył się po wojnie.
[00:39:55] Najmłodsza siostra matki mieszkała na Wołyniu, w 1943 r. została zamordowana wraz z całą rodziną. Po przyjeździe na Ziemie Odzyskane boh. miał dwóch kolegów Niemców, od 1947 r. kolegów Ukraińców. Struktura narodowościowa na Ziemiach Odzyskanych. Spotkania boh. z młodzieżą – opowieści o obozie koncentracyjnym.
[00:45:23] Informacje o wydarzeniach na Wołyniu przekazał Ukrainiec, który został przesiedlony w Koszalińskie. Dwaj bracia byli podczas okupacji w partyzantce – Niemcy wywozili mieszkańców wsi, by nie pomagali partyzantom.
[00:48:58] Boh. był na uroczystościach z okazji 30-lecia wyzwolenia obozu na Majdanku – spotkanie z byłym więźniem, który potwierdził wiele obozowych obserwacji boh. Losy Stefci Postrzech, która przeżyła egzekucję – partyzanci pochowali ciała rozstrzelanych osób na cmentarzu w Łukowej.
[00:50:24] W obozie przejściowym w Zwierzyńcu dawano zupę tylko tym, którzy mieli jakieś naczynia, położenie obozu, katowanie podczas przesłuchań.
[00:52:00] W Majdanku zabrano więźniom odzież i wydano ubrania po Żydach, ojciec dostał obozowy pasiak. Powody, dla których Niemcy nie wchodzili do baraku. Brak możliwości leczenia – wynoszenie zwłok z baraku. Gwałcenie i zabijanie więźniarek przez niemieckich strażników.
[00:58:38] Boh. spotkał w obozie Rosjanki. Cała rodzina boh. przeżyła trzymiesięczny pobyt na Majdanku – uwolnienie dzięki staraniom Czerwonego Krzyża. Smak obozowej zupy. Stan zdrowia po przyjeździe do Kaniwoli – pomoc mieszkańców wsi. Boh. nie miał wiadomości o sytuacji w kraju, nie wiedział o powstaniu warszawskim.
[01:05:33] Spotkanie z czerwonoarmistami, ich wygląd. Gwałty dokonywane podczas okupacji przez żołnierzy z formacji kolaborujących z Niemcami. Opinia na temat pobytu Armii Radzieckiej w Polsce.
[01:09:10] Boh. zamieszkał w Koszalinie w 1956 r., wcześniej mieszkał w Chwalimiu i Szczecinku. Zatrudnianie skazańców przy budowie bloków w Koszalinie. Ojciec zajął gospodarstwo w Chwalimiu, w domu jeszcze mieszkali Niemcy. Boh. miał niemieckich kolegów.
[01:12:14] Boh. pracował w więziennictwie, dyrekcja okręgu mieściła się w Koszalinie. Bunt więźniów w zakładzie w Czarnem i Nowogardzie. Praca skazanych – potrącenia z pensji na poczet alimentów, grzywien. Więźniowie pracowali w PGR-ach. Ucieczki z zakładów karnych, kradzieże w więzieniach. Zasady w więziennictwie po 1956 r. – wyrzucanie z pracy za bicie więźniów. Opinia na temat kary śmierci – wykonywanie wyroków w więzieniach w czasach PRL.
[01:23:25] Awans społeczny boh., możliwość pracy i nauki, opinia na temat poziomu życia w PRL-u oraz obecności Armii Radzieckiej w Polsce.
[01:25:38] Specyfika pracy w więziennictwie, kryzys w latach 80. Warunki w więzieniach w latach 80. – opieka lekarska. Inne traktowanie więźniów skazanych za ciężkie przestępstwa – zasady bezpieczeństwa. Boh. był przez kilka lat wychowawcą młodocianych przestępców – spotkania z byłymi wychowankami, recydywistami.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.