Irena Klukowska z d. Kondraktowicz (ur. 1925, Żarnówka) – jej rodzice prowadzili niewielkie gospodarstwo w Żarnówce, przed wojną ojciec dorabiał handlując bydłem. We wrześniu 1939 r. była świadkiem walk polskich żołnierzy z Wehrmachtem, podczas których spalono część wsi. Podczas okupacji ukrywała się przed wywiezieniem na roboty. Po wojnie rodzice wyjechali i zajęli większe gospodarstwo za Poznaniem. Irena Klukowska wyszła za mąż i przejęła gospodarstwo po rodzicach, które prowadziła do emerytury.
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1925 r. w Żarnówce.
[00:00:46] Losy rodziny przed wojną, boh. przez kilka lat mieszkała u dziadków. Rodzice mieli niewielkie gospodarstwo, ojciec handlował bydłem. Boh. miała dwójkę rodzeństwa.
00:2:55 Życie codzienne przed wojną. W Żarnówce przed wojną mieszkali Polacy i Żydzi. Podczas okupacji Żydzi zostali wysiedleni do getta w Węgrowie.
[00:05:58] Wybuch wojny – odgłosy bombardowania Siedlec. Walka w okolicach Żarnówki – boh. schowała się w okopie u sąsiadów. Podczas walk część domów została spalona. Niemieccy żołnierze zabrali matce jajka i zabitą gęś. Mężczyzn ze wsi, w tym księdza, zabrano do lasu. Matka z najmłodszym dzieckiem została wypędzona z domu. [+]
[00:12:25] Boh. widziała zwłoki polskiego żołnierza. Syn ciotki wrócił z wojny jesienią. Zniszczenia wsi po przejściu frontu.
[00:14:15] Łapanki podczas niemieckiej okupacji – boh. miała kartę na wyjazd do Niemiec. Mężczyzn ze wsi wywożono na roboty.
[00:16:30] Oddawanie kontyngentów podczas okupacji. W okolicznych lasach działała partyzantka. Ojciec zarżnął chorego prosiaka, w nocy przyszli partyzanci i zażądali smażonej wieprzowiny.
[00:21:22] Żydów zabrano do getta w Węgrowie. Jeden z Żydów przeżył i po wojnie ożenił się z Polką. We wsi ukrywali się Żydzi z Kałuszyna, którzy po wojnie wyjechali do Ameryki. Wiele osób we wsi zmarło na tyfus – walka z wszawicą. Niemiecki posterunek był w Grębkowie, podczas przyjazdu Niemców boh. chowała się pod łóżkiem.
[00:26:20] Ojciec chował krowy w lesie przed żołnierzami Armii Czerwonej. Czerwonoarmiści mieszkali we wsi, dziadkom zabrali dębowe łóżko. Niemieckie łapanki we wsi – ostrzeżeni rodzice uciekali do lasu. Ludzi do wywiezienia na roboty wyznaczał sołtys, biedniejsi wyjeżdżali dobrowolnie.
[00:31:10] Wuj dostał się do niemieckiej niewoli i potem pracował u Niemców. Opowieść wuja o drodze do obozu jenieckiego.
[00:32:55] Boh. nie pamięta, jak nazywali się Żydzi z Kałuszyna, którzy ukrywali się u rodziny Boruców. Borucowa była później w Ameryce u rodziny, którą ukrywała. Uratowany Żyd z Żarnówki ożenił się z Polką i wyjechał do Warszawy.
[00:37:25] Po wojnie wiele osób wyjechało na Ziemie Odzyskane. Boh. wyszła za sąsiada i przejęła gospodarstwo po rodzicach, którzy wyjechali na zachód i zajęli większe gospodarstwo za Poznaniem.
[00:41:34] Sytuacja na wsi po wojnie. Boh. słyszała, że po wojnie w okolicy działała partyzantka – okradanie pociągów. Nocą ktoś przyprowadził konia do obory, ale na drugi dzień koń zniknął.
[00:45:00] Podczas wojny część wsi spalono – dziadkowie nie odbudowali swojego gospodarstwa. Boh. chodziła do szkoły w Grębkowie i skończyła cztery klasy. Niektóre koleżanki kontynuowały naukę po wojnie.
[00:47:48] Po wojnie gospodarze dostawali pożyczki na odbudowę.
[00:49:00] Wspomnienie walk we wsi podczas kampanii wrześniowej. Boh. schroniła się w okopie u sąsiadów – wspólne modlitwy. Dziadek wszedł do okopu w garniturze, który potem babka musiała doczyścić. Współczesne wymieranie wsi. [+]
[00:52:15] Boh. pojechała z ojcem do Warszawy, matka dała jajka, które boh. sprzedała na bazarze. Ruiny stolicy. Ojciec przed ślubem pracował w Warszawie u Haberbuscha i znał miasto.
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.