Tadeusz Zawadzki (ur. 1930, Warszawa) – jego ojciec był kolejarzem, w 1938 roku przeniesionym służbowo wraz z rodziną do Ząbkowic (obecnie dzielnica Dąbrowy Górniczej) na Śląsku. Podczas niemieckiej okupacji Tadeusz Zawadzki był uczniem szkoły powszechnej w Ząbkowicach. 3 grudnia 1941 r. był świadkiem publicznej egzekucji Jana Mizerkiewicza i Antoniego Pietrasa. W 1949 r. wstąpił na ochotnika do wojska i do 1956 r. służył w prokuraturze wojskowej. W 1960 r. przeprowadził się do Warszawy i do emerytury pracował jako urzędnik.
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1930 r. w Warszawie.
[00:00:20] Ojciec był kolejarzem, matka prowadziła dom. Boh. miał trójkę rodzeństwa, jeden z braci zginął przed wojną w wypadku. W 1938 r. rodzina przeprowadziła się do Ząbkowic (obecnie dzielnica Dąbrowy Górniczej). Rodzice pobrali się w 1922 r. po powrocie ojca z wojny. Boh. mieszkał w Ząbkowicach do 1949 r., kiedy to poszedł na ochotnika do wojska.
[00:03:55] Ojciec pochodził z Podlasia i brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej.
[00:04:38] Nastroje przed wybuchem wojny. Słuchanie radia u sąsiadki, pani Raczyńskiej. Budowa schronu – obawy przed bombardowaniem węzła kolejowego w Ząbkowicach. Po wybuchu wojny ojciec został zmobilizowany, a rodzina wyprowadziła się do wsi Łosień – powrót rodziny i ojca do Ząbkowic.
[00:10:00] We wrześniu 1939 polski żołnierz przebierał się w domu w cywilne ubranie. Pierwsze spotkanie z Niemcami. Kłopoty z żywnością podczas niemieckiej okupacji – matka wydzielała dzieciom chleb. Starszy brat pracował w kamieniołomie – boh. czasem nosił mu obiad i zdarzyło mu się podjadać.
[00:14:43] Boh. chodził do szkoły. Zagłębie zostało przyłączone do Rzeszy – zasady dla Polaków i Ślązaków. Żydów wyrzucono z mieszkań do getta, potem przewieziono do Będzinia. Wspomnienie sklepikarza Bajtnera, którego ukrywała rodzina Kaniewskich. Ojciec był konduktorem w pociągach towarowych – specyfika pracy. Ojciec bywał w Warszawie i spotykał się z rodziną mieszkającą na Żeraniu. W 1943 r. znajomy powiadomił go, że interesuje się nim gestapo – ojciec został w Warszawie u brata żony, Karola Czarneckiego, po powstaniu trafił na roboty do Niemiec.
[00:20:55] Obsługa pociągu czasem przemycała bimber – skrytka w lokomotywie. W domu mieszkały głównie rodziny kolejarskie.
[00:23:33] O działalności konspiracji na terenie Ząbkowic boh. dowiedział się, gdy żandarm kazał mu iść na egzekucję – powieszenie dwóch mężczyzn, jednym z nich był sąsiad Mizerkiewicz, okrzyk jego towarzysza [Antoniego Pietrasa].
[00:28:48] W latach 70. Ząbkowice włączono do Dąbrowy Górniczej i zmieniono nazwę ulicy z Sienkiewicza na Mizerkiewicza.
[00:29:52] Mizerkiewicza stracono za działalność w Organizacji Orła Białego, w której działał prawdopodobnie brat boh. Po wojnie brat wstąpił do wojska.
[00:31:42] Przejazd przez Ząbkowice transportów do Oświęcimia – straż koło wagonów, niemożność podania wody. Wuj Piotr Czarnecki trafił do Oświęcimia – kartka od wuja, wyrzucona z wagonu, z wiadomością, że ojciec żyje. [+]
[00:36:45] Wuj Piotr Czarnecki przeżył obóz i wrócił po wojnie do domu. Brat został złapany w lesie przez Niemców i pobity.
[00:38:19] Po wyzwoleniu boh. bawił się amunicją i został ranny w nogę.
[00:39:28] Wuj Antoni Czarnecki mieszkał w Grodnie, podczas okupacji sowieckiej został deportowany, repatriowany po wojnie zamieszkał w Łodzi. Jego syn Tadeusz został aresztowany przez UB – jego stan zdrowia po wyjściu z więzienia.
[00:41:30] Przed wyzwoleniem mieszkańcy budynku mieszkali w piwnicy – spotkanie z rannym niemieckim żołnierzem. Niemcy kazali Polakom opuścić dom – ewakuacja do Dąbrowy Górniczej, gdzie rodzina zatrzymała się u Radoszów. Powrót do domu – widok zwłok radzieckich żołnierzy. Stan domu i mieszkania po przejściu frontu. [+]
[00:48:18] Wymiana z żołnierzem Armii Czerwonej: worek mąki za królika.
[00:50:16] Uczniowie szkoły zbierali zioła, szkolna hodowla jedwabników podczas wakacji. [+]
[00:56:18] Po wojnie brat wstąpił do wojska. Boh. skończył gimnazjum w Będzinie i poszedł do liceum, które zmieniło profil z żeńskiego na koedukacyjne. Po agitacji przez oficera LWP boh. zgłosił się na ochotnika do wojska – ukończenie szkoły oficerskiej w Jeleniej Górze w 1951 r.
[01:04:00] Po skończeniu szkoły boh. jako podporucznik został skierowany do Torunia, potem do Elbląga do 12 Dywizji Piechoty. Służył w kilku jednostkach, zakończył służbę w Krośnie Odrzańskim w 1956 r.
[01:04:52] Po wyjściu z wojska pracował jako kierownik wydziału spraw wewnętrznych w powiatowym urzędzie. Potem pracował w ZUS w Zielonej Górze, dzięki koledze z wojska w 1960 r. przeprowadził się do Warszawy i podjął pracę w wydziale kwaterunkowym na Pradze Południe – specyfika pracy w obleganym przez petentów urzędzie – przejście do działu finansowego.
[01:09:40] Nastroje po wojnie. Ojciec wrócił do pracy na kolei. Sąsiad Broniewski pojechał w góry po owcze skóry i ślad po nim zaginął.
[01:12:10] Rozluźnienie kontaktów z domem po wstąpieniu do wojska, postrzeganie komunistycznej rzeczywistości. Warunki lokalowe w Warszawie na początku lat 60.
[01:16:43] Ojciec brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej i w wyprawie kijowskiej. Po Powstaniu Warszawskim był na robotach przymusowych.
[01:18:13] Boh. poznał przyszłą żonę w miejscu pracy. Służba wojskowa w czasach PRL – zasady przydzielania żołnierzy do jednostek. Boh. pracował w prokuraturze wojskowej – charakter spraw, którymi się zajmował. Sprawa domniemanego kolaboranta z czasów okupacji. Powody odejścia z wojska. [+]
[01:24:20] Zabawy dzieciaków – sposób zatrzymywania pociągów. [+]
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.