Izabella Galicka z d. Mikulska (ur. 1931, Warszawa) – historyk sztuki, alpinistka, absolwentka Konserwatorium Muzycznego oraz Uniwersytetu Warszawskiego (historia sztuki). Autorka wielu opracowań, książek i artykułów naukowych z dziedziny historii sztuki, architektury i urbanistyki. Pracowała w Pracowniach Konserwacji Zabytków, a następnie przez wiele lat w Instytucie Sztuki Polskiej Akademii Nauk (PAN) jako inwentaryzator i redaktor Katalogu Zabytków Sztuki dawnego województwa warszawskiego. W 1964 roku wraz z Hanną Sygietyńską odkryła w parafialnym kościółku w Kosowie Lackim obraz El Greca „Ekstaza św. Franciszka”, a także – w późniejszych latach – wiele innych średniowiecznych dzieł z zakresu malarstwa i rzeźby. Po przejściu na emeryturę zajęła się pracą pedagogiczną, kształcąc wielu artystów i historyków sztuki. W Europejskiej Akademii Sztuki była promotorem blisko stu pięćdziesięciu prac magisterskich. Po zakończeniu współpracy z EAS, została wykładowcą Akademii Skolimowskiej oraz członkiem Rady Programowej. Była członkiem kapituły nagrody imienia Jacka Maziarskiego, której celem jest nagradzanie za wybitne osiągnięcia publicystyczno-eseistyczne wyróżniające się niezależnością myślenia i poszerzające wiedzę Polaków o rzeczywistości. Odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2009), Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2017) oraz Złotym Medalem Gloria Artis (2019). Była córką prof. Karola Mikulskiego, który jako ordynator szpitala psychiatrycznego w Gostyninie popełnił samobójstwo w akcie sprzeciwu wobec rozkazu niemieckich okupantów, żądających listy chorych do likwidacji. Historia doktora stała się inspiracją dla Stanisława Lema, który opisał ją w powieści „Szpital przemienienia”. Zmarła 1 listopada 2019 w Warszawie.
more...
less
[00:00:08] Powojenna inwentaryzacja dzieł sztuki w zasobach państwowych i kościelnych. Sytuacja na Mazowszu – specyfika pierwszej powojennej inwentaryzacji. Powojenne przewożenie zabytków – rzeźby z Dolnego Śląska trafiły na Lubelszczyznę. Sytuacja na Pomorzu – stan zabytków w Kołobrzegu.
[00:04:46] Propozycja Jerzego Łozińskiego, by boh. inwentaryzowała Mazowsze i Podlasie.
[00:07:00] Postrzeganie Mazowsza jako zabytkowej „pustyni”, inwentaryzacja Mazowsza nie została zakończona.
[00:09:13] Odnalezienie w powojennym kościele w Kaskach obrazu „Pokłon pasterzy” Francesco Bassano. Odkrycie autoportretu Baccio Bandinellego w pałacu w Jabłonnej.
[00:11:06] Odnalezienie autoportretu rzeźbiarza Baccio Bandinellego w zniszczonym podczas wojny pałacu w Jabłonnej – rola Tadeusza Wierzejskiego podczas wyposażania odbudowanego obiektu. Inwentaryzacja po kradzieży w pałacu – okoliczności odnalezienia renesansowej płaskorzeźby Bandinellego. Studia nad dorobkiem i postacią Bandinellego. Druk artykułu w „Burlington Magazine”, przywrócenie Bandinellemu miejsca w historii sztuki. Odkrycie dokumentów poświadczających zakup popiersia przez prymasa Michała Poniatowskiego. Starania o przekazanie dzieła w depozyt muzeum.
[00:24:56] Anegdota o bytności El Greco w Rzymie i konflikcie z Michałem Aniołem.
[00:27:30] Odkrycie obrazu Bassano w Kaskach – ksiądz nie był zainteresowany jego konserwacją – rola księdza Przekazińskiego, dyrektora Muzeum Archidiecezjalnego. Odkrycia podczas konserwacji obrazu.
[00:31:56] Współpraca z Hanną Sygietyńską – podział pracy. Wspomnienie Hanny Sygietyńskiej i Ewy Smulikowskiej. Charakter boh.
[00:38:58] Pierwszy dzień pracy boh. w PKZ i Hanny Sygietyńskiej w Muzeum Ziemi – 1 maja 1955 r. – pierwsze wrażenia. [+]
[00:39:26] Wyjazdy w teren z Hanną Sygietyńską w latach 60., samochody używane podczas objazdów. Mieszkańcy wsi brali badaczki za lekarki, artystki cyrkowe, potomkinie przedwojennych właścicieli majątków, w Płońsku wzięto je za wnuczki Ben Guriona. [+]
[00:44:47] Stan budynków zabytkowych w latach 60. – lepszy stan zachowania, gdy mieściły się, np. szkoły i urzędy, dewastacja przez lokatorów prywatnych. Odkrycie renesansowej szafy w pałacu w Parsowie zajętym przez PGR.
[00:48:30] Losy majątków ziemskich po 1945 r. – przeznaczenie zabytkowych budynków.
[00:50:43] Prace terenowe w latach 60. – współpraca z księżmi. Działalność księży-patriotów, odniesienia do osoby księdza Kulawika z Sarnak. Cel inwentaryzacji mienia kościelnego zarządzonej przez władze – opór księży zainicjowany przez kardynała Wyszyńskiego. Historia sztuki w programie nauczania w seminarium. [+]
[00:55:20] Sytuacja księży na Podlasiu, wybory dróg zawodowych przez chłopaków z wiejskich rodzin. Spotkanie z księdzem z łomżyńskiego i z księdzem w Sterdyni. Zachowanie organistów wobec Hanny Sygietyńskiej.
[01:01:30] Specyfika pracy na Mazurach, spotkanie trzech księży z Wileńszczyzny, którzy użytkowali jeden motocykl.
[01:04:44] Przyjazd do Kosowa Lackiego, stan kościoła, w którym znajdowały się obrazy Jana Niezabitowskiego. Cezura czasowa dla opisywania zabytków.
[01:08:02] Pierwsza wizyta na kosowskiej plebanii, boh. i Hannie Sygietyńskiej towarzyszył fotograf Witalis Wolny. Stan obrazu odkrytego na plebanii, napis z tyłu. Podjęcie badań nad obrazem, źródła hiszpańskie.
[01:15:20] Wyjazd na stypendium do Hiszpanii po śmierci gen. Franco – spotkanie z prof. Jose Gudiolą. Teza, że obraz z Kosowa jest pierwowzorem serii obrazów św. Franciszka.
[01:20:05] Studiowanie malarstwa El Greco – pobyt na stypendium w Lipsku. Odkrycie sygnatury malarza dokonane podczas konserwacji obrazu z Kosowa Lackiego.
[01:24:03] Badania obrazu zlecone przez księdza Stępnia, brak wiadomości o losach obrazu. Sytuacja do 1974 r. – przełom związany z odsłonięciem sygnatury. Do mediów zgłaszały się osoby opowiadające o pochodzeniu obrazu.
[01:28:35] Hipotezy na temat okoliczności pojawiania się obrazu w Polsce – prawdopodobne zakupienie obrazu w warszawskim antykwariacie pana Ryka przez księdza Szepietowskiego, który przekazał obraz księdzu Franciszkowi Dąbrowskiemu, proboszczowi w Kosowie. Powody naniesienia sygnatury „van Dück”. Odnalezienie wnuka antykwariusza Michała Ryka – wątek żony antykwariusza, która była córką zarządcy dóbr Lubomirskich, właścicieli pałacu w Kruszynie. [+]
[01:34:52] Wersja pochodzenia obrazu przyjęta przez badaczki w 1966 r. i rozdmuchana w ówczesnej prasie.
[01:37:12] Zachowanie wojewódzkiego konserwatora zabytków po ujawnieniu sygnatury na obrazie. Kontakt z dziennikarką Małgorzatą Szejnert. Uhonorowanie boh. i Hanny Sygietyńskiej odznaczeniami państwowymi. Uroczystość w Siedlcach – publiczne wystawienie obrazu w 2004 r., wiadomości w światowej prasie.
[01:42:02] Udostępnienie obrazu publiczności w 2004 r. – informacje w światowej prasie – podejście naukowców do tematu. Hiszpańscy historycy sztuki przyjechali zobaczyć obraz w 2014 r.
[01:45:40] Sytuacja po odkryciu obrazu w latach 60. Rola prof. Stanisława Lorentza, opinia specjalistów: prof. Białostockiego, prof. Rostworowskiego i Anny Dobrzyckiej.
[01:50:15] W 1967 r. obraz miał trafić na wystawę malarstwa hiszpańskiego w Poznaniu, ale ksiądz Stępień cofnął zgodę na ekspozycję, tekst w katalogu wystawy. Żarty w prasie z odkrywczyń obrazu.
[01:52:04] Zainteresowanie środowiska w 1974 r., zachowanie profesorów Białostockiego i Rostworowskiego, podsumowanie koleżanki.
[01:53:30] Specyfika pracy inwentaryzatora zabytków i historyka sztuki. Klimat wyjazdów w teren w latach 50. i 60.
[01:57:10] Sytuacja zawodowa po potwierdzeniu odkrycia w 1974 r. Refleksja na temat istoty zawodowej pasji.
[01:58:18] Zamieszanie wokół obrazu kilka lat temu, zachowanie Witalisa Wolnego, który był z boh. i Hanną Sygietyńską w Kosowie Lackim w dniu odkrycia obrazu – podważenie autentyczności sygnatury przez Mieczysława Morkę, byłego pracownika IS PAN, jego wizyta w Krakowie podczas konserwacji obrazu w 2016 r.
[02:05:30] Siedlecka wystawa siedmiu obrazów El Greco.
[02:06:18] Prawdopodobna droga obrazu z warszawskiego antykwariatu do Kosowa Lackiego. Opowieść prof. Chrościckiego, który jako student historii sztuki był w Kosowie i widział obraz. Wersja księdza Stępnia o zdjęciu obrazu z dzwonnicy, gdzie leżały rzeczy przeznaczone do spalenia. Wcześniejsze „konserwacje” obrazu, zamalowanie sygnatury. Domniemane losy obrazu przed odkryciem w latach 60. Fotografia z 1949 r. nie rozstrzyga, czy w obrazie była dziura.
[02:13:30] W 1949 r. zrobiono na plebanii zdjęcie młodzieży z grupy teatralnej, w tle widać dolny fragment obrazu. Miejsce zawieszenia obrazu w latach 60.
[02:18:17] Oczekiwania mieszkańców Kosowa po ogłoszeniu odkrycia. Po śmierci księdza Stępnia obraz zabrały władze kościelne. Współczesny spór o własność obrazu zapisanego parafii przez księdza Stępnia.
[02:21:30] Reakcja księdza Stępnia po odkryciu obrazu i przypuszczeniach, że autorem jest El Greco. Przyjazdy na plebanię ludzi, którzy chcieli zobaczyć obraz, obawy księdza o kradzież obrazu. Zabranie obrazu z plebanii przez wysłannika biskupa Świrskiego.
[02:24:51] W 2014 r. obraz widzieli hiszpańscy profesorowie – potwierdzenie wczesnego datowania obrazu. Argument zagiętego palca postaci św. Franciszka, zmiany naniesione podczas konserwacji obrazu w latach 70. Maniera i technika El Greco, rozważania na temat Chrystusa Serafińskiego. Stan obrazu w 1974 r. – rola werniksów w zachowaniu pierwotnych barw, stan zachowania sygnatury, zmiana wielkości obrazu.
[02:33:44] Po konserwacji w 1974 r. i potwierdzeniu jego autentyczności obraz wrócił do diecezji w Siedlcach. Jesienią 1974 r. boh. była w Siedlcach i widziała obraz, który przechowywano zawinięty w sukno – miejsce jego przechowywania do 2004 r.
[02:38:25] Sprawa własności obrazu – w czasach PRL obraz był wpisany do rejestru dóbr państwowych, z której został wykreślony współcześnie. Wypożyczanie dzieł z Muzeum Narodowego, by zdobiły urzędy w czasach PRL-u. Postawa władz kościelnych względem obrazu, w 1991 r. obchodzono na świecie 350 rocznicę urodzin El Greco – Aleksander Gieysztor i minister Izabella Cywińska zgłosili się do diecezji siedleckiej z prośbą o wypożyczenie obrazu – postawa Kościoła.
[02:44:40] W katalogu opracowanym po wojnie przez Bogusława Kopydłowskiego nie było Kosowa Lackiego, ponieważ kościół był w tym czasie odbudowywany. Spiskowa teoria Mieczysława Morki i Witalisa Wolnego ogłoszona podczas sesji naukowej w Siedlcach w 2014 r., naciski dr Morki na Janusza Czopa, kierownika zespołu konserwatorów z Krakowa. Opinia konserwatorska. Dociekania dr Morki.
[02:54:10] Obawy władz kościelnych, że państwo zawłaszczy obraz. Wypożyczenia dzieł z Muzeum Narodowego – wyniki skontrum po 1989 r.
[02:56:37] Historia kopii obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej – podróże ramy od obrazu w czasach gomułkowskich. Zainteresowanie władz partyjnych obrazem El Greco.
[02:58:08] Po zabraniu obrazu z konserwacji w 1974 r. i wizycie jesienią tego roku w Siedlcach boh. przez 30 lat nie wiedziała, jakie są jego losy. Próba napisania artykułu przez młodego dziennikarza, plotka, że obraz zostanie pokazany podczas papieskiej pielgrzymki, artykuł w tygodniku „Nie”.
[03:03:27] Rozmowy z władzami kościelnymi – warunek udostępnienia obrazu. Rola Weroniki Secomskiej i pośrednictwo Kazimierza Secomskiego w rozmowach z władzami państwa. Odczucia, gdy obraz ukryto i radość z możliwości oglądania obrazu obecnie.
[03:08:38] Odsłonięcie obrazu w 2004 r. - obecność boh. i Hanny Sygietyńskiej podczas rozpakowywania obrazu – pierwsze wrażenie porównane z wrażeniem po konserwacji w 1974 r. Boh. i Hanna Sygietyńska zostały honorowymi obywatelkami Siedlec, medale i odznaczenia. „Zasługa” dr Morki w przyspieszeniu konserwacji obrazu – wymiana werniksu, odzyskanie przez obraz właściwej sobie zimnej tonacji barw.
[03:15:45] Postrzeganie obrazu przez boh., opinia kardiologa prof. Jana Kwoczyńskiego (męża Hanny Sygietyńskiej-Kwoczyńskiej) – objawy Zespołu Marfana w sylwetkach malowanych przez El Greco, koncepcje innych lekarzy. [+]
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.