Galicka Izabella cz. 2
Izabella Galicka z d. Mikulska (ur. 1931, Warszawa) – historyk sztuki, alpinistka, absolwentka Konserwatorium Muzycznego oraz Uniwersytetu Warszawskiego (historia sztuki). Autorka wielu opracowań, książek i artykułów naukowych z dziedziny historii sztuki, architektury i urbanistyki. Pracowała w Pracowniach Konserwacji Zabytków, a następnie przez wiele lat w Instytucie Sztuki Polskiej Akademii Nauk (PAN) jako inwentaryzator i redaktor Katalogu Zabytków Sztuki dawnego województwa warszawskiego. W 1964 roku wraz z Hanną Sygietyńską odkryła w parafialnym kościółku w Kosowie Lackim obraz El Greca „Ekstaza św. Franciszka”, a także – w późniejszych latach – wiele innych średniowiecznych dzieł z zakresu malarstwa i rzeźby. Po przejściu na emeryturę zajęła się pracą pedagogiczną, kształcąc wielu artystów i historyków sztuki. W Europejskiej Akademii Sztuki była promotorem blisko stu pięćdziesięciu prac magisterskich. Po zakończeniu współpracy z EAS, została wykładowcą Akademii Skolimowskiej oraz członkiem Rady Programowej. Była członkiem kapituły nagrody imienia Jacka Maziarskiego, której celem jest nagradzanie za wybitne osiągnięcia publicystyczno-eseistyczne wyróżniające się niezależnością myślenia i poszerzające wiedzę Polaków o rzeczywistości. Odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2009), Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2017) oraz Złotym Medalem Gloria Artis (2019). Była córką prof. Karola Mikulskiego, który jako ordynator szpitala psychiatrycznego w Gostyninie popełnił samobójstwo w akcie sprzeciwu wobec rozkazu niemieckich okupantów, żądających listy chorych do likwidacji. Historia doktora stała się inspiracją dla Stanisława Lema, który opisał ją w powieści „Szpital przemienienia”. Zmarła 1 listopada 2019 w Warszawie.
more...
less
[00:00:08] Powojenna inwentaryzacja dzieł sztuki w zasobach państwowych i kościelnych. Sytuacja na Mazowszu – specyfika pierwszej powojennej inwentaryzacji. Powojenne przewożenie zabytków – rzeźby z Dolnego Śląska trafiły na Lubelszczyznę. Sytuacja na Pomorzu – stan zabytków w Kołobrzegu.
[00:04:46] Propozycja Jerzego Łozińskiego, by boh. inwentaryzowała Mazowsze i Podlasie.
[00:07:00] Postrzeganie Mazowsza jako zabytkowej „pustyni”, inwentaryzacja Mazowsza nie została zakończona.
[00:09:13] Odnalezienie w powojennym kościele w Kaskach obrazu „Pokłon pasterzy” Francesco Bassano. Odkrycie autoportretu Baccio Bandinellego w pałacu w Jabłonnej.
[00:11:06] Odnalezienie autoportretu rzeźbiarza Baccio Bandinellego w zniszczonym podczas wojny pałacu w Jabłonnej – rola Tadeusza Wierzejskiego podczas wyposażania odbudowanego obiektu. Inwentaryzacja po kradzieży w pałacu – okoliczności odnalezienia renesansowej płaskorzeźby Bandinellego. Studia nad dorobkiem i postacią Bandinellego. Druk artykułu w „Burlington Magazine”, przywrócenie Bandinellemu miejsca w historii sztuki. Odkrycie dokumentów poświadczających zakup popiersia przez prymasa Michała Poniatowskiego. Starania o przekazanie dzieła w depozyt muzeum.
[00:24:56] Anegdota o bytności El Greco w Rzymie i konflikcie z Michałem Aniołem.
[00:27:30] Odkrycie obrazu Bassano w Kaskach – ksiądz nie był zainteresowany jego konserwacją – rola księdza Przekazińskiego, dyrektora Muzeum Archidiecezjalnego. Odkrycia podczas konserwacji obrazu.
[00:31:56] Współpraca z Hanną Sygietyńską – podział pracy. Wspomnienie Hanny Sygietyńskiej i Ewy Smulikowskiej. Charakter boh.
[00:38:58] Pierwszy dzień pracy boh. w PKZ i Hanny Sygietyńskiej w Muzeum Ziemi – 1 maja 1955 r. – pierwsze wrażenia. [+]
[00:39:26] Wyjazdy w teren z Hanną Sygietyńską w latach 60., samochody używane podczas objazdów. Mieszkańcy wsi brali badaczki za lekarki, artystki cyrkowe, potomkinie przedwojennych właścicieli majątków, w Płońsku wzięto je za wnuczki Ben Guriona. [+]
[00:44:47] Stan budynków zabytkowych w latach 60. – lepszy stan zachowania, gdy mieściły się, np. szkoły i urzędy, dewastacja przez lokatorów prywatnych. Odkrycie renesansowej szafy w pałacu w Parsowie zajętym przez PGR.
[00:48:30] Losy majątków ziemskich po 1945 r. – przeznaczenie zabytkowych budynków.
[00:50:43] Prace terenowe w latach 60. – współpraca z księżmi. Działalność księży-patriotów, odniesienia do osoby księdza Kulawika z Sarnak. Cel inwentaryzacji mienia kościelnego zarządzonej przez władze – opór księży zainicjowany przez kardynała Wyszyńskiego. Historia sztuki w programie nauczania w seminarium. [+]
[00:55:20] Sytuacja księży na Podlasiu, wybory dróg zawodowych przez chłopaków z wiejskich rodzin. Spotkanie z księdzem z łomżyńskiego i z księdzem w Sterdyni. Zachowanie organistów wobec Hanny Sygietyńskiej.
[01:01:30] Specyfika pracy na Mazurach, spotkanie trzech księży z Wileńszczyzny, którzy użytkowali jeden motocykl.
[01:04:44] Przyjazd do Kosowa Lackiego, stan kościoła, w którym znajdowały się obrazy Jana Niezabitowskiego. Cezura czasowa dla opisywania zabytków.
[01:08:02] Pierwsza wizyta na kosowskiej plebanii, boh. i Hannie Sygietyńskiej towarzyszył fotograf Witalis Wolny. Stan obrazu odkrytego na plebanii, napis z tyłu. Podjęcie badań nad obrazem, źródła hiszpańskie.
[01:15:20] Wyjazd na stypendium do Hiszpanii po śmierci gen. Franco – spotkanie z prof. Jose Gudiolą. Teza, że obraz z Kosowa jest pierwowzorem serii obrazów św. Franciszka.
[01:20:05] Studiowanie malarstwa El Greco – pobyt na stypendium w Lipsku. Odkrycie sygnatury malarza dokonane podczas konserwacji obrazu z Kosowa Lackiego.
[01:24:03] Badania obrazu zlecone przez księdza Stępnia, brak wiadomości o losach obrazu. Sytuacja do 1974 r. – przełom związany z odsłonięciem sygnatury. Do mediów zgłaszały się osoby opowiadające o pochodzeniu obrazu.
[01:28:35] Hipotezy na temat okoliczności pojawiania się obrazu w Polsce – prawdopodobne zakupienie obrazu w warszawskim antykwariacie pana Ryka przez księdza Szepietowskiego, który przekazał obraz księdzu Franciszkowi Dąbrowskiemu, proboszczowi w Kosowie. Powody naniesienia sygnatury „van Dück”. Odnalezienie wnuka antykwariusza Michała Ryka – wątek żony antykwariusza, która była córką zarządcy dóbr Lubomirskich, właścicieli pałacu w Kruszynie. [+]
[01:34:52] Wersja pochodzenia obrazu przyjęta przez badaczki w 1966 r. i rozdmuchana w ówczesnej prasie.
[01:37:12] Zachowanie wojewódzkiego konserwatora zabytków po ujawnieniu sygnatury na obrazie. Kontakt z dziennikarką Małgorzatą Szejnert. Uhonorowanie boh. i Hanny Sygietyńskiej odznaczeniami państwowymi. Uroczystość w Siedlcach – publiczne wystawienie obrazu w 2004 r., wiadomości w światowej prasie.
[01:42:02] Udostępnienie obrazu publiczności w 2004 r. – informacje w światowej prasie – podejście naukowców do tematu. Hiszpańscy historycy sztuki przyjechali zobaczyć obraz w 2014 r.
[01:45:40] Sytuacja po odkryciu obrazu w latach 60. Rola prof. Stanisława Lorentza, opinia specjalistów: prof. Białostockiego, prof. Rostworowskiego i Anny Dobrzyckiej.
[01:50:15] W 1967 r. obraz miał trafić na wystawę malarstwa hiszpańskiego w Poznaniu, ale ksiądz Stępień cofnął zgodę na ekspozycję, tekst w katalogu wystawy. Żarty w prasie z odkrywczyń obrazu.
[01:52:04] Zainteresowanie środowiska w 1974 r., zachowanie profesorów Białostockiego i Rostworowskiego, podsumowanie koleżanki.
[01:53:30] Specyfika pracy inwentaryzatora zabytków i historyka sztuki. Klimat wyjazdów w teren w latach 50. i 60.
[01:57:10] Sytuacja zawodowa po potwierdzeniu odkrycia w 1974 r. Refleksja na temat istoty zawodowej pasji.
[01:58:18] Zamieszanie wokół obrazu kilka lat temu, zachowanie Witalisa Wolnego, który był z boh. i Hanną Sygietyńską w Kosowie Lackim w dniu odkrycia obrazu – podważenie autentyczności sygnatury przez Mieczysława Morkę, byłego pracownika IS PAN, jego wizyta w Krakowie podczas konserwacji obrazu w 2016 r.
[02:05:30] Siedlecka wystawa siedmiu obrazów El Greco.
[02:06:18] Prawdopodobna droga obrazu z warszawskiego antykwariatu do Kosowa Lackiego. Opowieść prof. Chrościckiego, który jako student historii sztuki był w Kosowie i widział obraz. Wersja księdza Stępnia o zdjęciu obrazu z dzwonnicy, gdzie leżały rzeczy przeznaczone do spalenia. Wcześniejsze „konserwacje” obrazu, zamalowanie sygnatury. Domniemane losy obrazu przed odkryciem w latach 60. Fotografia z 1949 r. nie rozstrzyga, czy w obrazie była dziura.
[02:13:30] W 1949 r. zrobiono na plebanii zdjęcie młodzieży z grupy teatralnej, w tle widać dolny fragment obrazu. Miejsce zawieszenia obrazu w latach 60.
[02:18:17] Oczekiwania mieszkańców Kosowa po ogłoszeniu odkrycia. Po śmierci księdza Stępnia obraz zabrały władze kościelne. Współczesny spór o własność obrazu zapisanego parafii przez księdza Stępnia.
[02:21:30] Reakcja księdza Stępnia po odkryciu obrazu i przypuszczeniach, że autorem jest El Greco. Przyjazdy na plebanię ludzi, którzy chcieli zobaczyć obraz, obawy księdza o kradzież obrazu. Zabranie obrazu z plebanii przez wysłannika biskupa Świrskiego.
[02:24:51] W 2014 r. obraz widzieli hiszpańscy profesorowie – potwierdzenie wczesnego datowania obrazu. Argument zagiętego palca postaci św. Franciszka, zmiany naniesione podczas konserwacji obrazu w latach 70. Maniera i technika El Greco, rozważania na temat Chrystusa Serafińskiego. Stan obrazu w 1974 r. – rola werniksów w zachowaniu pierwotnych barw, stan zachowania sygnatury, zmiana wielkości obrazu.
[02:33:44] Po konserwacji w 1974 r. i potwierdzeniu jego autentyczności obraz wrócił do diecezji w Siedlcach. Jesienią 1974 r. boh. była w Siedlcach i widziała obraz, który przechowywano zawinięty w sukno – miejsce jego przechowywania do 2004 r.
[02:38:25] Sprawa własności obrazu – w czasach PRL obraz był wpisany do rejestru dóbr państwowych, z której został wykreślony współcześnie. Wypożyczanie dzieł z Muzeum Narodowego, by zdobiły urzędy w czasach PRL-u. Postawa władz kościelnych względem obrazu, w 1991 r. obchodzono na świecie 350 rocznicę urodzin El Greco – Aleksander Gieysztor i minister Izabella Cywińska zgłosili się do diecezji siedleckiej z prośbą o wypożyczenie obrazu – postawa Kościoła.
[02:44:40] W katalogu opracowanym po wojnie przez Bogusława Kopydłowskiego nie było Kosowa Lackiego, ponieważ kościół był w tym czasie odbudowywany. Spiskowa teoria Mieczysława Morki i Witalisa Wolnego ogłoszona podczas sesji naukowej w Siedlcach w 2014 r., naciski dr Morki na Janusza Czopa, kierownika zespołu konserwatorów z Krakowa. Opinia konserwatorska. Dociekania dr Morki.
[02:54:10] Obawy władz kościelnych, że państwo zawłaszczy obraz. Wypożyczenia dzieł z Muzeum Narodowego – wyniki skontrum po 1989 r.
[02:56:37] Historia kopii obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej – podróże ramy od obrazu w czasach gomułkowskich. Zainteresowanie władz partyjnych obrazem El Greco.
[02:58:08] Po zabraniu obrazu z konserwacji w 1974 r. i wizycie jesienią tego roku w Siedlcach boh. przez 30 lat nie wiedziała, jakie są jego losy. Próba napisania artykułu przez młodego dziennikarza, plotka, że obraz zostanie pokazany podczas papieskiej pielgrzymki, artykuł w tygodniku „Nie”.
[03:03:27] Rozmowy z władzami kościelnymi – warunek udostępnienia obrazu. Rola Weroniki Secomskiej i pośrednictwo Kazimierza Secomskiego w rozmowach z władzami państwa. Odczucia, gdy obraz ukryto i radość z możliwości oglądania obrazu obecnie.
[03:08:38] Odsłonięcie obrazu w 2004 r. - obecność boh. i Hanny Sygietyńskiej podczas rozpakowywania obrazu – pierwsze wrażenie porównane z wrażeniem po konserwacji w 1974 r. Boh. i Hanna Sygietyńska zostały honorowymi obywatelkami Siedlec, medale i odznaczenia. „Zasługa” dr Morki w przyspieszeniu konserwacji obrazu – wymiana werniksu, odzyskanie przez obraz właściwej sobie zimnej tonacji barw.
[03:15:45] Postrzeganie obrazu przez boh., opinia kardiologa prof. Jana Kwoczyńskiego (męża Hanny Sygietyńskiej-Kwoczyńskiej) – objawy Zespołu Marfana w sylwetkach malowanych przez El Greco, koncepcje innych lekarzy. [+]
more...
less