Bogdan Eubich (ur. 1927, Kielce) podczas niemieckiej okupacji pomagał rodzicom, którzy współpracując z Armią Krajową prowadzili podziemną drukarnię, redagując i wydając pisma „Polaka Walczy” i „Prawda Polska”. W 1944 r. został żołnierzem 1 kompanii I batalionu 204 pp Brygady Świętokrzyskiej Narodowych Sił Zbrojnych. Po powrocie do Kielc i wyzwoleniu ukończył zaocznie szkołę średnią i był pracownikiem CPN. W 2019 został odznaczony medalem Pro Bono Poloniae.
[00:00:06] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1927 r. w Kielcach.
[00:00:15] Rodzice byli właścicielami dwóch domów przy ul. Chęcińskiej 11 – szczęśliwe dzieciństwo. Nastroje w sierpniu 1939 r.
[00:01:07] Niemcy wkroczyli do Kielc 5 września 1939, tego dnia o świcie boh. był na podwórku, gdzie spotkał płk. Wilniewczyca, dowódcę obrony miasta, który przyszedł z porucznikiem i szeregowcem. Żołnierze wymienili mundury na ubrania cywilne. Pułkownik przebywał w domu do czasu załatwienia przez ojca fałszywych dokumentów na nazwisko Krawczyk. [+]
[00:05:26] Wrażenia po wkroczeniu Niemców – porównanie poziomu uzbrojenia. W 1939 r. trzej pracownicy magistratu zwrócili się do rodziców z propozycją wydawania konspiracyjnej gazetki. Rodzice otrzymali maszynę do pisania i radio. Starszy brat zajmował się nasłuchem radiowym, a matka, nauczycielka znająca niemiecki i francuski, pisała komunikaty dla pisma „Polska Walczy” i „Prawda Polska”. Siostra przepisywała teksty na maszynie – technika powielania z użyciem matrycy białkowej. Boh. był odpowiedzialny za materiały: papier i farbę drukarską. [+]
[00:13:09] Działalność zakończono w 1943 r. z powodu aresztowań wśród osób związanych z drukarnią. 9 grudnia 1943 gestapo zrobiło rewizję w domu i aresztowało brata. Boh. był w tym czasie u Mariana Kędziory, komendanta Obwodu Kielce – przenoszenie pism w bańce na mleko. Gestapowcy nie zwrócili uwagi na bańkę. Przed wojną ojciec postawił dwupiętrową kamienicę, tam na strychu brat ukrył powielacze i radio – zabranie ich przez gestapo. Brata wywieziono do obozu w Gross-Rosen, gdzie zmarł w kwietniu 1944 r. [+]
[00:20:14] Pozostałych członków rodziny nie aresztowano. Sąsiedzi, Dominikowie, byli folksdojczami, ich dwaj synowie należeli do Hitlerjugend – być może to oni donieśli na brata do gestapo. [+]
[00:21:58] W lutym 1944 boh. poszedł z Biuletynem do państwa Kowalewskich i znalazł się w kotle urządzonym przez gestapo – wypuszczenie boh., który nie został zrewidowany. Kobiety trafiły do Ravensbrück, a pan Kowalewski zginął w Oświęcimiu. [+]
[00:27:40] Boh. przed wojną należał do harcerstwa. Po wybuchu wojny wielu kolegów należało do Szarych Szeregów – działalność wywiadowcza: przerysowywanie symboli znajdujących się na niemieckich samochodach, mały sabotaż. Niektórzy trafili do partyzantki.
[00:30:19] Jeden ze znajomych rodziców wciągnął boh. w działalność Narodowych Sił Zbrojnych. Boh. nie został zaprzysiężony, ale przenosił meldunki. Zajmował się kolportażem podziemnej prasy, która powstawała w domu – współpraca z listonoszem Stanisławem Domagałą.
[00:33:44] Przygotowania do Akcji „Burza”. W sierpniu 1944 odbyła się koncentracja oddziałów partyzanckich AK, które miały ruszyć na pomoc walczącej Warszawie. Boh. należał do oddziału, który był rozlokowany na Gruchawce – stan uzbrojenia partyzantów. Boh. należał do 6 kompanii, która nie miała broni. Sytuacja podczas zbliżania się frontu. Partyzanci mieli miski zrabowane podczas napadu na hutę „Ludwików”. W partyzanckiej kuchni pracował Żyd-rzeźnik.
[00:40:37] Po zakończeniu koncentracji boh. wrócił do domu. Za namową kolegi wyruszył do oddziału Brygady Świętokrzyskiej razem z żoną jednego z dowódców. „Droga służbowa” zgłaszania się do partyzantki. Droga z Kielc do Włoszczowej i dalej do oddziału. W nocy do domu, w którym grupa nocowała, przyszli partyzanci AK i wypytywali o cel wędrówki. Boh. trafił do kompanii por. „Bema”, inny kolega do zwiadu konnego. [+]
[00:48:06] Boh. został przydzielony do kompanii por. Stanisława Grabdy ps. „Bem”. Pochodzenie broni partyzantów NSZ – boh. miał radziecki karabin. Trudy życia partyzanckiego – boh. wyjechał z domu w cienkiej kurtce i starych butach – długie przemarsze oddziału bez względu na pogodę. Zdobywanie żywności – partyzancka kuchnia. [+]
[00:52:39] Walki z Niemcami i zwalczanie komunistycznej partyzantki, potyczka z Niemcami koło Huty Drewnianej, gdzie partyzanci zdobyli armatę.
[00:55:40] Boh. został zwolniony z oddziału z powodu choroby. Brygada ruszyła na zachód, a kompania „Bema” została na Kielecczyźnie. Boh. miał 17 lat, gdy wrócił z partyzantki do domu. Kolega ps. „Mateusz” podczas okupacji działał w Szarych Szeregach, w grudniu 1944 wstąpił do służby pomocniczej w armii niemieckiej.
[01:02:46] Boh. podczas okupacji uczył się na tajnych kompletach u prof. Sikorskiego. Zagrożenie ze strony Niemców – aresztowanie uczniów jednej z klas. Siostra po wojnie studiowała medycynę w Łodzi. Zmiana sytuacji materialnej rodziny po wojnie. Boh. pracował dorywczo.
[01:07:10] Urząd Bezpieczeństwa nie interesował się boh. Stanisław Grabda ps. „Bem” ukrywał się po wojnie, został aresztowany i zginął w kieleckim więzieniu.
[01:09:08] Boh. ukończył szkołę średnią i pracował w CPN. Dopiero w 1990 r. powstał Związek Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.