Marek Maciągowski, dyrektor naukowy Ośrodka Myśli Patriotycznej i Obywatelskiej w Kielcach przedstawia postać Mojżesza Pelca. Mojżesz Pelc (ur. 1888, Radomyśl Wielki, zm. 8.09.1941, Auschwitz) – polski Żyd, doktor medycyny i społecznik, major Wojska Polskiego, dyrektor żydowskiego szpitala w Kielcach i pierwszy prezes kieleckiego Judenratu. Ukończył studia medyczne na Uniwersytecie w Grazu. Podczas I wojny światowej służył w armii austro-węgierskiej jako chirurg wojskowy i został odznaczony Krzyżem Żelaznym za pomoc niesioną rannym na polu bitwy. Podczas wojny polsko-bolszewickiej był lekarzem 4. Pułku Piechoty Legionów. W 1919 r. zamieszkał w Kielcach, gdzie został dyrektorem Szpitala Żydowskiego przy ul. Aleksandra (obecnie Szpital Miejski im. św. Aleksandra). Działał społecznie, był radnym miejskim. Po przewrocie majowym został awansowany do stopnia majora. Po wkroczeniu wojsk niemieckich do Kielc został wyznaczony przez okupanta na prezesa Judenratu, zrezygnował z tej funkcji w grudniu 1940 roku, obejmując stanowisko dyrektora szpitala w getcie żydowskim. Z powodu działalności konspiracyjnej został aresztowany w czerwcu 1941 roku i osadzony w kieleckim więzieniu. Pod koniec lipca wywieziono go do obozu koncentracyjnego w Auschwitz i skierowano do karnej kompanii. Mojżesz Pelc został zamordowany w obozie 8 września 1941 roku.
więcej...
mniej
[00:00:06] Autoprezentacja boh., pracownika Ośrodka Myśli Patriotycznej i Obywatelskiej w Kielcach.
[00:00:16] Postać doktora Mojżesza Pelca, lekarza, majora Wojska Polskiego, który zginął w Oświęcimiu. Mojżesz Pelc urodził się w Radomyślu Wielkim, gdzie jego ojciec był felczerem. Po ukończeniu gimnazjum w Tarnowie studiował medycynę w Wiedniu i Grazu, w 1912 r. rozpoczął praktykę lekarską. Pracował w Szczucinie – poznanie przyszłej żony Poli Warman, córki dzierżawcy majątku w Żabcu.
[00:01:53] Podczas I wojny światowej służył w armii austriackiej i został odznaczony Krzyżem Żelaznym. W czasie wojny polsko-bolszewickiej był lekarzem 4. Pułku Piechoty Legionów, przez jakiś czas był także lekarzem Józefa Piłsudskiego – odwiedziny Marszałka w domu Pelców. W niepodległej Polsce zamieszkał w Kielcach i rozpoczął praktykę lekarską – miał pierwszy w mieście aparat rentgenowski – w otwarciu gabinetu pomogli mu koledzy z Legionów. Mojżesz Pelc działał społecznie na rzecz poprawy warunków życia i zdrowia społeczności żydowskiej, przez kilka kadencji był radnym Rady Miejskiej. [+]
[00:05:43] Po wybuchu wojny doktor Pelc pomagał polskim żołnierzom uwięzionym przez Niemców na terenie szpitala. Za tę działalność został aresztowany razem z grupą pracowników. Mojżesz Pelc, powołany na prezesa Judenratu, zrezygnował z funkcji i naraził się na represje. W Oświęcimiu trafił do kompanii karnej i został zamordowany w 1941 r.
[00:07:44] Mojżesz Pelc miał dwóch synów: Jerzego i Janusza, który przeżył wojnę i mieszkał w Tel Awiwie. Jerzy Pelc zmarł podczas wojny na terenie Uzbekistanu, gdy szedł do Armii Andersa. Janusz Pelc przed wybuchem wojny wyjechał do Izraela z powodu braku możliwości podjęcia studiów medycznych w Polsce. W Izraelu studiował i służył w policji konnej – wspomnienie majątku dziadka w Żabcu. Podczas wojny służył w wojsku brytyjskim, po wojnie należał do grupy Mścicieli, którzy zajmowali się tropieniem i likwidacją zbrodniarzy nazistowskich – zastrzelenie w Grazu Hansa Gaiera [latem 1945]. Kariera wojskowa Janusza Pelca – przyjazd na uroczystości rocznicowe w warszawskim getcie w 1983 r. Spotkania w Kielcach – wspomnienie mecenasa Jerzego Raka, który wstawił się za nim, gdy chciano go wyrzucić z gimnazjum. Zorganizowanie przyjazdu grupy żydowskiej młodzieży i spotkanie z rówieśnikami. W ostatnich tygodniach życia Janusz Pelc rozmawiał tylko po polsku i rodzina musiała korzystać z pomocy tłumacza. [+]
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.