s. Klaudia Wawrzyniak (ur. 1953, Wilkowo) pochodzi z rodziny rolników i pszczelarzy. W latach 1960-68 uczyła się w szkole w Wilkowie. Po ukończeniu w 1973 roku liceum w Poznaniu wstąpiła do Zgromadzenia Sióstr Służebniczek Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Pleszewie. Pracując w Inowrocławiu poznała księdza Tadeusza Krzymińskiego, który wyjechał do pracy misyjnej w Szortandach w Kazachstanie i Boże Narodzeniu 1990 roku spędziła w Szortandach. W październiku 1993 roku siostra Klaudia Wawrzyniak wyjechała do Czkałowa, gdzie zajmowała się pracą katechetyczną, a po roku przeniosła się do Oziornoje. W 1995 roku wróciła do Polski. Obecnie mieszka w Domu Generalnym Sióstr Służebniczek Niepokalanego Poczęcia NMP w Luboniu.
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1953 r. w Wilkowie k/Poznania. [00:00:25] Rodzice prowadzili gospodarstwo rolne, boh. miała czwórkę rodzeństwa. Rodzice mieli pasiekę – smak miodu z dzieciństwa. W 1960 r. boh. poszła do szkoły w Wilkowie i ukończyła ją w 1968. Potem uczyła się w liceum w Poznaniu, po jego skończeniu w 1973 r. wstąpiła do Zgromadzenia Sióstr Służebniczek w Pleszewie, gdzie wtedy mieścił się Dom Generalny. Boh. jako uczennica VIII klasy była w Częstochowie i tam spotkała siostrę Wirgilię Wrońską, która ciekawie opowiadała o życiu w zakonie – wybór drogi życiowej. Boh. już w czasie przygotowań do pierwszej komunii myślała o wstąpieniu do zakonu. Po wstąpieniu do zgromadzenia wykorzystywała zdolności wokalne i manualne, posługa duchowa. Spełnienie marzenia o wyjeździe na misje.
[00:05:10] Po nowicjacie boh. pracowała w Obornikach, Żninie, Brodnicy, Włocławku i Warszawie – wszędzie zajmowała się katechezą i dekorowaniem kościoła. W Inowrocławiu w 1990 r. pracowała z kapłanami, którzy jako pierwsi wyjechali do Kazachstanu: z ks. Tadeuszem Krzymińskim, który wyjechał do Szortandów i ks. Tomaszem Petą. Powody, dla których arcybiskup Glemp wybrał księży z Inowrocławia. W 1989 r. mieszkańcy Oziornoje i Szortand dostali z Moskwy zgodę na budowę kościoła i przyjazd polskich księży. Mieszkańcy sami rozpoczęli budowę kościoła w Oziornoje, architekt, pan Iwanicki, pojawił się, gdy budynek był wzniesiony do poziomu okien – Matka Boska jako patronka kościoła i potem Kazachstanu.
[00:10:45] Księża odprawiali msze w domu zakonnym, a przy okazji mówili o zbliżającym się wyjeździe do Kazachstanu. Księża wyjechali w lipcu 1990, a w listopadzie ksiądz Krzymiński przyjechał do Inowrocławia i przedstawił siostrom sytuację w Kazachstanie, nawiązując do pracy założyciela zgromadzenia, Edmunda Bojanowskiego. Wiara wśród potomków zesłańców. Matka Generalna Manfreda Kornacka wyznaczyła trzy siostry: boh., Natalię Hagiel i Edmundę Kózkę – wyjazd w grudniu 1990. Pociągiem wyjechano do Wilna, a stąd samolotem do Celinogradu. Eugeniusz Zinkowski i jego kuzyn przywitali siostry na lotnisku biało-czerwonymi goździkami – wrażenia z przejazdu przez miasto. 21 grudnia boh. znalazła się w Szortandach, gdzie jeden z domów przerobiono na kaplicę – pierwsza msza św., reakcja wiernych. W Celinogradzie pracowały w ukryciu siostry zakonne, które nie chodziły w habitach. [+]
[00:20:20] Spotkania z mieszkańcami Kazachstanu. W fabryce mebli w Szortandach budowano ołtarz – reakcja na widok sióstr w habitach. Spotkanie z uczniami szkoły. Dzieci z polskich rodzin znały niektóre modlitwy. Po trzech tygodniach siostry wróciły do Polski i przedstawiły sytuację w Kazachstanie.
[00:23:55] Matka Generalna Manfreda Kornacka była przekonana o konieczności wyjazdu do Kazachstanu, ale inne siostry początkowo nie zgadzały się na wyjazd podkreślając istotę prac w Polsce – oczekiwanie na powołania z Kazachstanu. Młodzież z Kazachstanu zaczęła przyjeżdżać na studia do Polski, z Szortandów przyjechał Eugeniusz Zinkowski, który wstąpił do seminarium w Gnieźnie. Jego siostra Natasza Zinkowska była z koleżankami na roku zerowym w Lublinie. W tym czasie boh. była na placówce w Piotrkowie – przyjazdy dziewczyn z Lublina na święta. W marcu 1993 Natasza Zinkowska wystąpiła z prośbą o przyjęcie do Zgromadzenia. Zgoda na wyjazd sióstr do Kazachstanu – wyznaczenie boh. i s. Natanaeli Jakubowskiej na wyjazd do Czkałowa. [+]
[00:28:54] Księża w Szortandach i Oziornoje czekali na przyjazd sióstr – okoliczności wyboru Czkałowa, gdzie pracował Chrystusowiec z Poznania, ks. Kuryłowicz. Wyjazd sióstr pociągiem z Poznania 2 października 1993.
[00:32:30] W 1990 r. siostry zawiozły do kościoła w Szortandach figurę Matki Boskiej – zdarzenie na lotnisku w Wilnie. [+]
[00:34:18] Bagaż sióstr w 1993 r. – dewocjonalia. Nauka słownictwa religijnego po rosyjsku. 7 października [1990] siostry znalazły się w Czkałowie. Msze odprawiano w kaplicy. Siostry przez pół roku mieszkały w domu Leontyny Zagórskiej. Ksiądz Kuryłowicz odkupił i zagospodarował budynek kołchozowych biur i siostry tam się przeprowadziły.
[00:38:26] Spotkania z mieszkańcami Czkałowa – starsze osoby kultywowały w tajemnicy tradycje religijne, potajemne wizyty księży, którzy udzielali sakramentów. Wierni mieli przepisywane ręcznie modlitewniki. Początki pracy w Czkałowie. Siostra Natanaela zajmowała się dziećmi i młodzieżą – przygotowanie do pierwszej komunii. Różnice między podejściem do wiary osób starszych, pamiętających czasy sprzed wywózki, oraz ich dzieci z pokolenia, które wychowało się w systemie antyreligijnym. Rola dzieci w przyciągnięciu rodziców do kościoła – konieczność odprawienia Pasterki w Domu Kultury. Na msze przychodzili Polacy i Niemcy, ale także Rosjanie i Kazachowie.
[00:45:50] Siostry musiały się zameldować w urzędzie w Kokczetawie. Spotkanie z naczelnikiem obłasti, który wydał pięcioletnie pozwolenie na działalność. Siostry, które przyjechały rok później dostały pozwolenie na dwa lata. Obowiązek meldowania się w miejscowościach, w których siostry prowadziły działalność. W Kazachstanie przebywali dwaj księża z Towarzystwa Chrystusowego – w Czkałowie i Zielonym Gaju. Wierni z Kokczetawu gromadzili się w Domu Polskim w co drugą niedzielę i jeżdżono tam prowadzić katechezę i odprawiać mszę. Ksiądz Kwieciński po przyjeździe do Kokczetawu rozpoczął budowę kościoła.
[00:49:30] Zakres zadań boh. w czasie pobytu w Czkałowie. Z powodu wiernych narodowości niemieckiej oraz dzieci i młodzieży msze odprawiano w języku rosyjskim, ale także po polsku. Siostry uczyły języka polskiego i przygotowywały do przyjęcia sakramentów.
[00:51:11] Codziennie popołudniami odbywały się katechezy. Wyjeżdżano też na msze do placówek. W soboty przygotowywano się do niedzielnej liturgii, przed południem w Czkałowie, po południu w Kokczetawie.
[00:54:05] W Ałma-Acie byli franciszkanie i dwie siostry ze Słowacji, w Celinogradzie działały tajnie siostry eucharystki, które później zaczęły nosić habity. Pierwsze spotkanie księży i sióstr odbyło się w Karagandzie. Jesienią 1994 franciszkanki zorganizowały spotkanie sióstr w Ałma-Acie. Opowieści eucharystek o trudnej pracy w podziemiu religijnym.
[01:00:36] Boh. przez rok pracowała w Czkałowie. W 1994 r. Matka Generalna Miriam Szyszka podjęła decyzję o wysłaniu do Kazachstanu kolejnych sióstr do Oziornoje i Szortand. Boh. wyjechała do Oziornoje – tu jesienią zorganizowano kolejne spotkanie sióstr różnych zgromadzeń.
[01:02:30] Ojciec Tomasz Peta opowiadał o cudzie jeziora w Oziornoje wiosną 1941 r. W czasie wycieczki z siostrami w jeziorze nie było wody. Opowieści starszych mieszkańców Oziornego deportowanych z Ukrainy. Po przyjeździe pociągu do Tajynszy zesłańców wysłano pieszo w step, w czasie drogi nastąpiło zaćmienie słońca. Latem zesłańcy dotarli do pozostałości aułu kazachskiego, gdzie była jedna studnia – zwodnicze miraże bliskiej wody. Warunki życia w Kazachstanie, istniejąca do 1956 r. komendantura. Religia w ukryciu – jedna z kobiet miała sen o świetlistej postaci kobiecej idącej po wodzie. W czasie wojny zabierano żywność z wiosek na potrzeby frontu. Wiosną jedna z kobiet wyszła w step i nie mogła wrócić do wsi z powodu występujących nagle rwących potoków – boh. nie uwierzyła w tę opowieść, ale była świadkiem podobnego zjawiska w 1995 r., gdy jezioro na nowo powstało. W jeziorze powstałym w czasie wojny było wiele ryb, które uratowały mieszkańców od śmierci głodowej. [+]
[01:13:50] W czasie Adwentu w 1994 r. podczas mszy świętej boh. czytała fragment z Księgi Izajasza, w którym jest mowa o przemianie widma wód w jezioro. Refleksje na temat proroctwa Izajasza i działalności Matki Boskiej.
[01:16:40] W czasie uroczystości w Czkałowie z okazji 25-lecia przyjazdu sióstr do Kazachstanu ksiądz Eugeniusz [Zinkowski] opowiadał o wrażeniu, jakie wywarły na nim siostry zakonne – początki powołania. Obecnie na terenie Kazachstanu pracuje wiele sióstr pochodzących stamtąd. Przywiezienie z Poznania do Oziornoje figury Matki Boskiej z rybami. Stan jeziora w 2017 r. – obfite połowy.
[01:19:28] Zajęcia boh. w Oziornoje – katecheza w różnych grupach wiekowych, wyjazdy w teren. Poświęcenie kaplicy w Krasnodolsku. Wiele obrazów, które trafiły do miejscowych kaplic, przywieziono w latach 30. z Ukrainy.
[01:21:22] Boh. pracowała w Oziornoje przez rok, potem wróciła do Polski – wspieranie młodzieży przyjeżdżającej z Kazachstanu. Boh. pojechała do Kazachstanu dopiero z okazji 25-lecia – wrażenia po przylocie do nowoczesnego Nur-Sułtanu. Katedra w mieście. Zmiany na gorsze w Oziornoje i Czkałowie – nadzieja na rozwój mniejszych miejscowości. Działalność Sanktuarium w Oziornoje – pielgrzymki ze szkół i zakładów pracy.
[01:26:05] W czasie pobytu boh. w Oziornoje w latach 90. przyjeżdżały delegacje władz kołchozów, by zobaczyć kościół katolicki. Wspólne elementy islamu i katolicyzmu – ekumenizm w praktyce. Współczesne odrodzenie katolicyzmu w Kazachstanie.
[01:28:44] Z wyjazdów do Polski przywożono obrazki dla dzieci i młodzieży, medaliki, różańce, krzyże i obrazy. Przywożono paramenty liturgiczne, figury, ornaty oraz Pismo Święte – wydania po rosyjsku.
[01:31:15] W Czkałowie i Oziornoje praca była podobna. W Czkałowie mieszkało wielu Niemców, dla których odprawiano mszę w ich języku. W Oziornoje mieszkało wielu potomków polskich zesłańców oraz Rosjanie i Kazachowie. Szefem ekipy budującej klasztor był Ingusz, muzułmanin.
[01:33:06] Do Kazachstanu przychodziły paczki z darami, które rozdzielano wśród potrzebujących. Przysyłano dużo lekarstw i przy kościele powstała apteka.
[01:34:45] Pielgrzymki do Oziornoje – poświęcenie Kazachstanu Matce Bożej Królowej Pokoju. Przy kościele działał chór, który śpiewał w czasie uroczystości. Modlitwa biskupa Lengi. Relacje między katolikami a muzułmanami.
[01:37:20] Po pieriestrojce do wiosek przyjeżdżali członkowie różnych sekt, którzy prowadzili tam swoją działalność. Sytuacja Niemców w Krasnodolsku.
[01:39:45] Refleksje na temat pobytu w Kazachstanie – wymiana korespondencji. Po latach okazało się, że niektórzy wierni zachowali obrazki, które dostali w latach 90. Rozważania na temat zachowania wiary w czasach nasilonych represji. Współczesny rozwój kościoła w Kazachstanie. Boh. jadąc taksówką w Nur-Sułtanie rozmawiała z kierowcą, muzułmaninem – wyjaśnienie idei wielkanocnej pisanki. Powołania z terenów Kazachstanu.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.