Por. Tadeusz Kiełbowski (ur. 1925, Będzin) jest synem przedwojennego oficera wywiadu, uczestnika powstań śląskich Adama Kiełbowskiego. W 1930 roku rodzina przeprowadziła się do Nowych Święcian, gdzie ojciec otrzymał stanowisko służbowe przy Korpusie Ochrony Pogranicza. Po wybuchu II wojny światowej rodzina została internowana w Wiłkomierzu (Ukmergė), a następnie przeniesiona do Żagar (Žagarė). Tam Tadeusz Kiełbowski należał do Szarych Szeregów, do grupy wywiadowczej tzw. „żagarszczyków” dowodzonej przez hm. Stanisława Kiejdo. Wobec zagrożenia aresztowaniem rodzina Kiełbowskich przeniosła się do Wilna, gdzie Tadeusz pracował w warsztatach samochodowych Schliesmanna. Po walkach o Wilno w lipcu 1944, w celu uniknięcia represji ze strony sowietów, Tadeusz Kiełbowski zgłosił się do polskiego wojska.
[00:00:06] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1925 r. w Będzinie. Rodzice: Zofia i Adam Kiełbowscy.
[00:00:30] Ojciec przed wojną był oficerem wywiadu. Podczas I wojny światowej jako żołnierz armii austriackiej walczył na Bałkanach, potem wstąpił do II Brygady Legionów, którą dowodził gen. Haller. Podczas jednej z bitew dostał się do niewoli, po ucieczce przedostał się do Odessy, skąd trafił do Francji – pobyt w szpitalu. Ojcu zaproponowano, by został agitatorem na Górnym Śląsku, potem służył w wywiadzie. Boh. nie ma jego zdjęć. [+]
[00:07:10] Podczas agitowania na Śląsku ojciec został pobity i trafił do szpitala w Tarnowskich Górach, gdzie poznał przyszłą żonę. Po ślubie rodzina zamieszkała w Będzinie, potem ojca przeniesiono do Zaleszczyk. Egzamin z rosyjskiego i niemieckiego w Warszawie – po kilku tygodniach ojca skierowano do Nowych Święcian – powody wyjazdu na Wileńszczyznę. Rodzina zamieszkała w mieszkaniu wynajętym od hrabiny Zaniewskiej. W 1935 r. ojciec przeszedł na emeryturę i rodzina przeniosła się do wynajętego domu.
[00:17:27] Boh. w 1938 r. podjął naukę w liceum w Starych Święcianach. Reakcja członków rodziny na wieść o wybuchu wojny. Ojciec stawił się w komendzie Korpusu Ochrony Pogranicza – ewakuacja wojska, sytuacja w mieście. Latem 1939 r. do ojca przejechało małżeństwo z Francji, ich syn był na poligonie w Nowych Święcianach – rozmowy o sytuacji politycznej.
[00:24:15] Po wkroczeniu sowietów władzę przekazano rosyjskiemu komendantowi – zachowanie Rosjan po przekroczeniu granicy przez Litwinów. W nocy do ojca przyszedł rosyjski komendant miasta, który poprosił, by ojciec oddał broń. [+]
[00:28:49] Po wejściu Litwinów rodzinę przeniesiono z domu do małego mieszkania. Meble zabrał zaprzyjaźniony z ojcem leśniczy – razem z meblami wyjechała do lasu broń. [+]
[00:31:05] Znajomy ojca powiedział, że widział telegram z Kowna z nazwiskami osób przeznaczonych przez Litwinów do wywiezienia. Przyjście litewskiej policji – wyjazd rodziny do Wiłkomierza. Na dworcu ojca zabrano, a rodzinę przewieziono do Wojtkuszek i zakwaterowano w pałacu Wiłkomirskich [Kossakowskich]. Do pałacu przywożono Polaków z całego województwa – pobyt w ośrodku internowania, stan psychiczny ojca, dyskusje osadzonych. [+]
[00:37:07] Przenosiny do Żagar, gdzie rodziny z dziećmi ulokowano w litewskich domach. Podczas jednej ze szkolnych wycieczek wychowawca, Stanisław Kiejdo, zaproponował boh. wstąpienie do harcerskiej konspiracji. Przysięga i szkolenie wywiadowcze, jego specyfika – rzut kamieniem zamiast granatem, śledzenie i szkicowanie podejrzanych osób. [+]
[00:45:00] Podczas pobytu w Żagarach ojciec działał w konspiracji, a matka-nauczycielka zajmowała się tajnym nauczaniem. Rodzina miała być wywieziona do ZSRR 24 czerwca 1941 r., ale wybuchła wojna. Boh. widział zwłoki radzieckiego żołnierza. Skierowanie na przymusowe roboty – wyjazd rodziny do Kowna, zatrudnienie ojca do prac przy komendzie SS. Boh. był gońcem na lotnisku wojskowym – infrastruktura lotniska. [+]
[00:52:16] Rozmowa z kierownikiem Stanisławem Tarczyńskim, który należał do AK. Działalność Stanisława Kiejdo i Stanisława Sosnowskiego. Po kilku miesiącach rodzina została przeniesiona do getta dla Polaków, Rosjan i innych narodowości, po drugiej stronie ulicy było getto dla Żydów.
[00:57:00] Boh. na polecenie Tarczyńskiego namawiał Żydówkę-lekarkę, by uciekła z getta do lasu. Kontakt z Wacławem Bielobradkiem, stolarzem, który naprawiał samoloty, robił drewniaki i rozmawiał z niemieckimi oficerami, którzy brali go za Litwina – przekazywanie wiadomości, system ostrzegania.
[01:03:28] Boh. pomagał wyprowadzać ludzi z lotniska – przebieg akcji. [+]
[01:06:18] Ojciec pracował nie zdradzając się ze znajomością niemieckiego. Akcje sabotażowe – zniszczenie samolotu transportowego.
[01:08:33] Boh. jeździł do pracy kolejką linową. Kiedyś wsiadł do wagonika „tylko dla Niemców” i spotkał dyrektora żagarskiej szkoły Franciszka Halfara.
[01:11:55] Działalność konspiracyjna na terenie getta – cztery osoby (w tym boh.) słuchały wiadomości BBC i zdawały z tego relację. [+]
[01:13:45] Niemcy zabrali do więzienia w Forcie IX żydowską rodzinę mieszkającą w polskim getcie. Boh. miał zawiadomić starszych synów aresztowanego, którzy pracowali na dworcu w Kownie. [+]
[01:20:12] Obserwowanie świecących kul gazowych na niebie – chemiczna reakcja zachodząca między wapnem a ciałami pomordowanych.
[01:23:20] Wizyta u dentystki – borowanie maszyną na pedał. Przy okazji wizyty u dentystki boh. dowiedział się, że matka działa w konspiracji.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Foksal 17, 00-372 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Foksal 17 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..