Kazimierz Szmid (ur. 1925, Achrymowicze, obecnie Białoruś) wychował się w rodzinie rolniczej, zamieszkałej na Kresach Wschodnich. 10 lutego 1940 r. rodzina została deportowana na Syberię, gdzie pracowała przy wyrębie tajgi. Podczas pobytu na zesłaniu zachorował, a potem zmarł ojciec pana Kazimierza. Reszcie rodziny udało się wydostać z ZSRR wraz z Armią Andersa. Pan Kazimierz służył w 5. dywizji piechoty, a następnie w 1. Samodzielnej Brygadzie Spadochronowej, z którą brał udział m.in. w operacji desantowej pod Arnhem. Z resztą rodziny spotkał się po wojnie w Anglii, nigdy nie wrócili do Polski.
[00:00:07] Pan Kazimierz urodził się k. Baranowicz, na byłych terenach polskich znajdujących się obecnie na terenie Białorusi. Rodzice boh., Włodzimierz i Nadzieja, prowadzili gospodarstwo. Boh. miał starsze rodzeństwo: brata Mieczysława i siostrę Antoninę oraz młodszą siostrę Stanisławę.
[00:01:30] Rodzina mieszkała na gospodarce zwanej Achrymowicze. Boh. uczęszczał do szkoły powszechnej w Zapolu i nie był pilnym uczniem. W sześcioodziałowej szkole było czterech nauczycieli, większość uczniów stanowili Białorusini, Polaków było niewielu.
[00:03:20] Między dziećmi nie dochodziło do konfliktów mimo, że „Polaków nie bardzo tam widzieli”. Rodzice mieli 10 ha ziemi, hodowali krowy, konie, świnię i drób. Boh. pomagał rodzicom i pasł krowy.
[00:05:20] Czasy przed wojną boh. wspomina dobrze. Kiedy w 1939 r. Rosjanie przekroczyli granicę, boh. widział z daleka czołg, nazajutrz pojawiło się wojsko radzieckie. Informacje z radia o wybuchu wojny.
[00:07:10] Stosunek Białorusinów do nowej sytuacji. Praca rodziców i boh. na roli. Deportacja 10 lutego 1940 na Syberię.
[00:08:25] Po rodzinę przyjechano o 3 w nocy, dwie godziny na wyprowadzkę. Ojciec i inni osadnicy wojskowi został zabrany z domu wcześniej, dołączył do rodziny na stacji.
[00:09:30] Na stacji Rosjanie nie byli brutalni, załadunek przebiegał spokojnie. Podróż odbywała się w zamkniętych i zasuwanych wagonach. Jechali przez Moskwę, podróż zajęła 2 miesiące i 10 dni. Ubikację zrobili sobie sami – wykuli dziurę w podłodze bydlęcego wagonu.
[00:11:45] Jedli to, co udało się rodzinie zabrać ze sobą, np. chleb i słoninę. W wagonie było ok. 70 osób, spano na pryczach. Wiedzieli, że jadą na Syberię, ale nikt nie wiedział, dokąd dokładnie. Pociąg zatrzymywał się rzadko, w trakcie postoju mogli na krótko wychodzić.
[00:14:30] Dojechali do posiołku Kuriana/Kuryjanowa. Na stacji czekały na nich kołchoźnicy z saniami i zawieźli przybyłych do posiołka. Nazajutrz nowoprzybyli dostali siekiery i zaczęli pracy przy wyrębie lasu.
[00:16:00] Boh. miał wówczas 15 lat i nie pracował. Chodził do szkoły rosyjskiej, w której były 2 nauczycielki, Nina Nikołajewna i Nina Aleksandrowna. W szkole nie było Rosjan a jedynie deportowane dzieci polskie. Do szkoły chodził przez rok.
[00:17:45] Po ataku Niemiec na ZSRR rodzina została zwolniona i mogła wyjechać. Z posiołku wyruszyli na południe Rosji, gdzie powstała 5. polska dywizja piechoty. Starszy brat i siostra wyjechali wcześniej, boh. podróżował z ojcem. W drodze ojciec zachorował i zmarł.
[00:19:00] Boh. został sam. Na jednej ze stacji natknął się na 5. dywizję piechoty, która jechała na południe. Boh. aby dołączyć do niej musiał skłamać, że jest o rok starszy. Dywizja opuściła ZSRR, dotarła do Persji (Iraku), a w 1942 r. do Anglii.
[00:21:05] Podróż na wyspy brytyjskie [do Glasgow] odbyła się statkiem „Ile de France”, płynęli 2 mies. i 10 dni. Trasa podróży morskiej. Wcześniej z Rosji boh. ze swoją dywizją piechoty wydostał się w sposób zorganizowany okrętem z Krasnowodzka [Turkmenistan].
[00:22:35] Po przypłynięciu do Szkocji boh. wstąpił do 1. brygady spadochronowej gen. Sosabowskiego. Wraz z innymi szkolił się skacząc ze spadochronami najpierw z wieży, potem oddawali 2 skoki z balonu, 5 z samolotu, na koniec szkolenia zaliczali skok nocny.
[00:24:40] Obecni spadochroniarze maja te same symbole na klapach – pikującego orła. Dywizja boh. brała udział w bitwie pod Arnhem. W samolocie było ich po dwudziestu. Po skoku i wylądowaniu musieli przekroczyć Ren, żeby dołączyć do walki, ale nie udało się to z powodu rozbicia łodzi desantowych, które dla nich przysłano. Potem boh. z kolegami wycofali się z frontu. [+]
[00:27:15] Pod Arnhem dywizja boh. nie walczyła bezpośrednio z Niemcami, ponieważ nie miała jak przekroczyć Renu, po 10 dniach czekania wycofała się. Dowódca Sosabowski nie był z tego zadowolony, bo chciał najkrótszą drogą dotrzeć do Polski, gdzie w tym czasie trwało powstanie warszawskie.
[00:29:00]. Po 10 dniach spędzonych nad Renem dywizja boh. wycofała się do Anglii. Mieli się połączyć z 2. Korpusem we Włoszech, ale wojna skończyła się. Po wojnie brygada spadochronowa boh. spędziła 2 lata „na okupacji” w Niemczech w miasteczku Bramsche.
[00:30:25] Po dwóch latach brygada wróciła do Anglii. Boh. przeszedł do cywila i rozpoczął pracę w kopalni węgla, a potem przeniósł się do fabryki. Ożenił się i miał syna, nie chciał wracać do Polski – zwłaszcza, że jego wieś nie należała już do Polski.
[00:32:00] Boh. pracował w fabryce. Jego żona pochodziła z Kresów z okolic Wołynia.
[00:33:30] Podczas pobytu na Syberii rodzice boh. pracowali w lasach przy wyrębie drzewa. Ojciec był osadnikiem wojskowym, walczył w legionach Piłsudskiego. Jak rodzinę zwolniono z pracy na Syberii, matka z młodszą córką wyjechała. Boh. został z ojcem, który zachorował i zmarł na terenie Rosji, był rok 1942.
[00:35:00] Boh. dotarł do wojska polskiego, ale nie przyjęli go bo był za młody. Za namową napotkanego oficera poszedł jeszcze raz do kolejki i powiedział, że jest o rok starszy. Tak dołączył do 5. dywizji piechoty i wyjechał z nią do Iraku.
[00:36:00] Boh. spotkał się z matką, która podjechała w pobliże stacjonowania jego dywizji. Matka z młodszą siostrą mieszkała w wiosce. Boh. z 5. dywizją opuścił Rosję okrętem wojennym, a matka i reszta rodzeństwa boh. płynęli okrętem dla cywili i dotarli do Pahlevi.
[00:38:00] Boh. spędził rok w Iraku, potem dostał się do brygady spadochronowej. W Iraku miał ćwiczenia wojskowe.
[00:39:00] Po wojnie matka i młodsza siostra boh. wyjechały do Afryki i zamieszkały w polskim posiołku. Starszy brat i siostra byli w wojsku. Cała rodzina połączyła się po wojnie w Anglii.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Foksal 17, 00-372 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Foksal 17 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..