Janina Żmijewska-Bimer z d. Jop (ur. 1933, Klimontów) pochodzi z rodziny zaangażowanej podczas wojny w działalność Armii Krajowej, a następnie w powojenną partyzantkę antykomunistyczną na Kielecczyźnie.
00:00:06 Autoprezentacja boh. urodzonej w 1931 r. w Klimontowie Sandomierskim, w którym mieszkała do ukończenia studiów.
00:00:30 Manewry żołnierzy 2 Pułku Piechoty stacjonującego w Sandomierzu. W mieszkaniu rodziców boh. była kancelaria gospodarcza na czas manewrów – w początkach sierpnia jeden z żołnierzy powiedział mamie, że wybuchnie wojna. Koniec manewrów, likwidacja obozów w terenie.
00:02:08 Dożynki w Górkach Klimontowskich pod koniec sierpnia 1939 – ogłoszenie mobilizacji, zajęcie szkoły na punkt mobilizacyjny.
00:03:24 Ojciec był urzędnikiem poczty – ucieczka z Klimontowa. Przedstawienie rodziców: Leon i Stefania Jop oraz brata Czesława.
00:04:19 Rodzina dostała z majątku wóz i konie – zapakowanie dobytku oraz części przesyłek pocztowych i dokumentów. Ucieczka trzech rodzin za Wisłę - pewność, że Niemcy jej nie przekroczą. Przyjazd do Zawichostu, gdzie nie było możliwości przejazdu przez zaminowany most. Próba przekroczenia rzeki w Annopolu, droga do Sandomierza, gdzie przepuszczano tylko pieszych i rowerzystów. Rozkaz, by ojciec i inni pracownicy poczty utopili w Wiśle dokumenty. Utopienie przez pomyłkę worków z rzeczami rodziny. Przejście ojca i dwóch pozostałych pocztowców przez most w Sandomierzu. Rodziny na wozie musiały zawrócić. [+]
00:07:00 Przyjazd do majątku w Przybysławicach, skąd był pożyczony wóz i konie. Spotkanie po drodze z polskimi żołnierzami. Zakopanie przywiezionych dokumentów na terenie majątku. Powrót na piechotę do domu. Wkroczenie Niemców. [+]
00:09:13 Powrót do domu 5 września. Ojciec za Wisłą spotkał przedstawicieli Narodowego Banku Polskiego i wypłacono mu półroczną pensję. Powrót ojca do domu. [+]
00:09:58 Działalność poczty podczas okupacji – ojciec przywoził korespondencję z Sandomierza do domu i tu ludzie przychodzili po listy. Mama pomagała analfabetom w czytaniu i pisaniu listów. W połowie 1941 r. Niemcy pozwolili na otwarcie poczty. [+]
00:11:14 Konspiracja i partyzantka na terenie Sandomierszczyzny – oddziały AK i „Jędrusie”. Wsparcie w majątkach ziemskich w okolicach Klimontowa. Represje wobec rodzin partyzantów.
00:12:41 Wujek, Władysław Kosmala ps. „Mściwy”, był komendantem placówki AK. Ojciec miał w konspiracji ps. „Maślanka”, a brat Czesław „Sęp”. Tajne komplety – lekcje w mieszkaniu rodziny boh., szkolenia w posługiwaniu się bronią. W tym czasie w Klimontowie nie stacjonowali Niemcy – boh. wyglądała przez okno wypatrując, czy nie nadjeżdżają od strony Opatowa.
00:14:46 Przywiezienie do domu odbitego z więzienia w Opatowie komendanta policji granatowej – jego stan po przesłuchaniu przez Niemców, leczenie przez sąsiada-lekarza. W Klimontowie mieszkał Ukrainiec, który przychodził do domu pytając o ojca – obawy o denuncjację. Wywiezienie rannego komendanta, któremu boh. nosiła obiady. [+]
00:16:15 W okolicach Klimontowa działały Bataliony Chłopskie. W domu kilkakrotnie nocował Kazimierz Banach (szef sztabu BCh).
00:17:21 Przyjazd rodziny ojca z Sosnowca. Stryj uciekł z Ostaszkowa i był w szpitalu w Sarnakach, gdzie amputowano mu odmrożone palce u nóg – przywiezienie go przez ojca do domu. Opowieść o ucieczce – stryj był w obozie na wyspie, do której codziennie przypływała łódź i zabierała czterech więźniów do pomocy przy transporcie chleba. Stryjowi udało się zachować złoty zegarek, którym przekupił jednego ze strażników. Ucieczka stryja i kolegi na stacji kolejowej, gdzie wyładowywano chleb z wagonu. Stryj dotarł do swojego mieszkania w Wilnie, ale został ostrzeżony przez Żyda, że NKWD już wie o jego powrocie. Podczas przeprawy przez Bug stryj odmroził nogi i trzeba było amputować mu palce. Wyjazd stryja do Buska, gdzie działał w AK. Stryj przeżył okupację i po wojnie zajmował się ogrodnictwem. Tylko najbliższa rodzina znała jego przeszłość. [++]
00:21:59 Jan Jop był komendantem strażnicy KOP w Głębokim – pojmany przez NKWD trafił do obozu w Ostaszkowie. Ucieczka ze stacji kolejowej, droga do Wilna – stryjowi pomagały wiejskie kobiety. Dotarcie do Wilna – ostrzeżenie przez znajomego Żyda, dalsza ucieczka stryja, który po przeprawie przez Bug trafił do szpitala w Sarnakach, gdzie amputowano mu duże palce u nóg. Stryj po rekonwalescencji w domu boh. pojechał do siostry w okolice Buska Zdroju, gdzie po pewnym czasie został komendantem placówki AK w Busku. Po wojnie stryj nie ujawnił przeszłości, ożenił się i zajął ogrodnictwem. [+]
00:25:39 Czternastoletni brat Czesiek wyprosił od mamy zgodę na pójście do partyzantki. Wyjście na Akcję „Burza” – w lasach koło Chmielnika partyzanci zostali zdemobilizowani i brat trafił do dalszej rodziny. Wojenne peregrynacje – pobyt w Krakowie, na Śląsku brat został złapany przez Niemców i trafił do obozu w Katowicach, gdzie przespał w kącie jego ewakuację – pomoc Ślązaka sprzątającego teren obozu. Dotarcie brata do stryja, który mieszkał w okolicach Będzina. Powrót do domu i ucieczka z powodu zagrożenia aresztowaniem – wyjazd do rodziny w okolice Buska, gdzie brat podjął naukę w gimnazjum. Próba dostania się na medycynę – poparcie ze strony partyjnego męża kuzynki. [+]
00:31:42 Brat ukończył medycynę, był chirurgiem i pracował w Jędrzejowie. Wyjazd do Kambodży, gdzie Polacy budowali szpital, a on uruchamiał blok operacyjny. Po powrocie do Polski pracował w Kazimierzy Wielkiej. W jędrzejowskim szpitali pielęgniarkami były siostry zakonne, brat walczył o zostawienie ich w szpitalu. Wyjazd do pracy w Algierii – po powrocie do kraju brat zmarł.
00:33:43 W czasie okupacji boh. nosiła meldunki – wyjazd do dentysty w Sandomierzu pocztowym samochodem prowadzonym przez Niemców. Na poczcie w mieście boh. zostawiła torebkę, a gdy wracała do domu, torebką zainteresował się podwożący ją mężczyzna. Okazało się, że boh. przewiozła w niej meldunek. [+]
00:36:30 Złapanie przez akowców mordercy, który zabił człowieka w polu. Boh. zaniosła wujkowi, który pilnował więźnia, karteczkę w warkoczu, prawdopodobnie z rozkazem wykonania wyroku.
00:37:48 Wujek Władysław Kosmala, komendant placówki, był podczas wojny na ćwiczeniach w Iraku, gdzie poleciał samolotem. Podczas jego nieobecności żona nie miała środków do życia – interwencja mamy u partyzantów. Po Akcji „Burza” wuj uniknął aresztowania i ukrywał się. [+]
00:39:58 Ojciec koleżanki, granatowy policjant, został po wyzwoleniu aresztowany i wywieziony na Syberię, gdzie zmarł.
00:40:16 Aresztowanie stryja, który uciekł z aresztu NKWD.
00:40:41 Walki na przyczółku sandomierskim. Podpalenie i zbombardowanie miasta przez Niemców. Ewakuacja mieszkańców – rodzina wyjechała w okolice Koprzywnicy do znajomych gospodarzy.
00:42:25 Powrót do wyszabrowanego i zniszczonego domu, scena z Rosjaninem, który „pożyczał” sprzęty domowe. Warunki bytowe podczas ewakuacji, głód.
00:43:48 Szpital polowy Armii Czerwonej w Gnieszowicach – u gospodarzy mieszkało dwóch lekarzy, z którymi boh. grywała w karty, wspólne kolacje. Spotkanie z życzliwym Rosjaninem podczas powrotu z Klimontowa – leczenie boh. przez rosyjskich lekarzy. Sklep dla Rosjan w Klimontowie – handel wymienny. Koncentracja Armii Czerwonej, sowieckie natarcie. [+]
00:48:40 Wyjazd po wojnie do Buska, gdzie boh. poszła do gimnazjum. Dalsza edukacja w klimontowskim liceum. Boh. skończyła stomatologię w Łodzi – dwa lata pracy w ruchomych ambulansach. Po ślubie boh. zamieszkała w Zagnańsku.
00:50:38 Boh. odwiedziła wuja, który mieszkał w leśniczówce w okolicy Zagnańska. Spotkanie z kolegą-dentystą, który powiedział, że opuszcza Zagnańsk – załatwienie pracy na jego miejsce. Dobre wspomnienia z życia w miasteczku.
00:52:39 Początki pracy w Zagnańsku – na dużym terenie pracowały tylko dwie dentystki. Wędrówki pacjentów na piechotę z odległych miejscowości. Brak przychodni i lekarzy. Pierwszy ośrodek zdrowia był zagrzybiony i budynek spalono. Budowa nowej przychodni, organizacja opieki lekarskiej i stomatologicznej.
00:54:38 Ojciec boh. po wojnie się ujawnił, ale był nadal naczelnikiem poczty i nie miał problemów z akowską przeszłością. Działalność Stanisława Szwarc-Bronikowskiego, pochodzącego z Górek Klimontowskich – wizyty u ojca boh., próba obłaskawienia jego konia. W czasie wojny do Klimontowa przyjechało wiele nowych osób: wysiedleni, ukrywający się, profesorowie, którzy prowadzili tajne nauczanie.
00:57:27 W Klimontowie mieszkało wielu Żydów – przywiezienie przez Niemców inteligenckich rodzin żydowskich wysiedlonych z Wiednia. Wizyty żony dyrektora banku, której korespondencja przychodziła na adres rodziny. Pomoc mamy udzielana wiedeńskim Żydom. Ich wywiezienie z miasta. Nieliczni Żydzi wrócili do Klimontowa po wyzwoleniu – zabicie ich z powodu podejrzeń, że donoszą sowietom. [+]
01:00:52 Przed wojną brat chodził do klasy z żydowskimi dziećmi. Boh. miała koleżankę Żydówkę, Salcię, z bardzo biednej rodziny Dziadziaków – gmina żydowska wyznaczyła ich, gdy Niemcy zażądali osób na rozstrzelanie. Boh. patrzyła przez okno, gdy rodzinę pędzono na egzekucję w pobliskich gliniankach. [+]
01:03:47 Powstanie getta w Klimontowie, jego funkcjonowanie. Stosunek klimontowskich Żydów do grupy wysiedlonej z Wiednia.
01:05:19 Żydowski handel w przedwojennym Klimontowie, „wykańczanie” polskiej konkurencji obniżaniem cen. Polacy mogli pracować jako stolarze, piekarze i masarze. Obcinanie spacerującym Żydówkom lisich kit, obrzucanie ich kamieniami. [+]
01:06:58 Podczas okupacji boh. przypadkiem, podczas zabawy, wybiła Żydowi oko z procy. Rodzice ani sąsiedzi jej nie wydali.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..