Mieczysław Cybulski ps. „Ostry” (ur. 1933, Oktawin) – operator filmowy i fotograf. Okupację sowiecką spędził w Uściługu, w 1942 r. rodzina wróciła do Zamościa. Po wyzwoleniu wyjechano do Chełmna nad Wisłą. Od lipca 1947 roku działał na terenie Chełmna w młodzieżowej organizacji dywersyjnej „Trop”, w ramach struktury Pomorskiego Okręgu Narodowych Sił Zbrojnych. Aresztowany w lutym 1948 roku do lipca przebywał w areszcie, gdzie był poddany brutalnemu śledztwu. Od lipca 1951 roku kierował niepodległościową Polską Organizacją Podziemną „Wyzwolenie” działającą w Chełmnie, Bydgoszczy oraz Warszawie. Od stycznia 1954 do kwietnia 1955 roku więziony w Warszawie, we Wrocławiu i Bydgoszczy. Mieczysław Cybulski od 1953 roku był członkiem Polskiego Towarzystwa Fotograficznego, uczniem artystów fotografików i teoretyków sztuki fotograficznej: Witolda Dederki, Jana Sunderlanda i Zbigniewa Dłubaka. W roku 1970 otrzymał dyplom wyższego wykształcenia w dziedzinie filmu i fotografii. W latach 1978-1996 należał do Związku Polskich Artystów Fotografików. Był organizatorem m.in. Studium Form Fotograficznych, Wyższego Studium Fotografii MKiSz Foto-interpretacje oraz założycielem grupy twórczej „FAKT” oraz prezesem Fundacji „Fotografia dla Przyszłości”. Wykładał w Studium Form Fotograficznych oraz w Wyższym Studium Fotografii i Obrazowania. Brał udział w wielu wystawach fotograficznych w kraju i za granicą. Był jurorem w konkursach fotograficznych. Za działalność twórczą, pedagogiczną i organizacyjną otrzymał wyróżnienia i odznaczenia państwowe, m.in. Złoty Krzyż Zasługi, Medal „Pro Patria”, odznakę „Zasłużony Działacz Kultury”.
more...
less
[00:00:06] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1933 r. w kolonii Oktawin koło Zamościa.
[00:00:30] Rodzice pochodzili z wielodzietnych rodzin. W 1914 r. ojciec został wcielony do armii carskiej, w 1917 r. wstąpił do Korpusu gen. Dowbora-Muśnickiego – zaszywanie złotych „świnek” w spodnie. Sytuacja po rozbrojeniu Korpusu, bolszewickie kontrole w pociągach, opłaty za przejazd. Spotkania ojca z gen. Dowborem-Muśnickim w latach 30.
[00:06:45] Ojciec brał udział w wyprawie na Kijów – odwrót przed bolszewikami, odpoczynek we wsi, którą zaatakowali kozacy. Ucieczka ojca po rozbiciu oddziału – konsekwencje spotkania z Żydem. Sąd po złapaniu przez bolszewików – uwolnienie się i ucieczka. Droga na zachód – znalezienie skórek od chleba. Spotkanie z polskim patrolem. [+]
[00:19:25] Po ślubie rodzina mieszkała w Zamościu, na lato wyjeżdżano do domu matki [w Uściługu]. W 1939 r. boh. miał rozpocząć naukę w szkole, atmosfera przed wybuchem wojny. Zapasy robione przez matkę. Sytuacja w Zamościu po wybuchu wojny – odłamek przyniesiony przez brata po nalocie na dworzec kolejowy. Uciekinierzy z zachodu kraju. Wyjazd matki z synami na wieś. [+]
[00:27:10] Wkroczenie Armii Czerwonej – brama powitalna. W sadzie zatrzymała się grupa polskich żołnierzy – decyzja dowódcy. Wyłapywanie polskich żołnierzy przez młodzież z czerwonymi opaskami. W jednym z domów kwaterowało NKWD i tam prowadzono jeńców, których potem rozstrzeliwano. Władzę przejął żydowski proletariat – wskazywanie domów polskiej inteligencji i osadników wojskowych. Deportacja rodziny byłego legionisty pan Strojwąsa. [+]
[00:35:42] Osadnictwo wojskowe w Uściługu. Po informacjach o wywózkach matka z synami wyjechała na wieś – powrót do Uściługa po napaści Niemiec na Związek Radziecki. Działalność ukraińskiej policji. Wywiezienie Żydów przez ukraińską policję nadzorowaną przez Niemców – egzekucja za miastem przy drodze do Włodzimierza Wołyńskiego. W domu ukrywano młodą Żydówkę, którą potem wysłano na wieś. [+]
[00:40:24] Wiadomości o rzeziach dokonywanych przez Ukraińców. Matka zabrała boh. do kościoła, gdzie stały otwarte trumny – zwłoki dziewczynki z obciętymi rękami. [+]
[00:42:08] Życie podczas okupacji – sposoby zaparzania herbaty. Wzdłuż granicy Rosjanie budowali bunkry – penetrowanie ich przez dzieciaki. Z powodu nasilenia ukraińskich ataków matka z synami przeprowadziła się do miasta – ucieczka do Zamościa jesienią 1942 r.
[00:45:45] Sprzedaż gazet „Nowy Głos Lubelski”, chłopi kupowali je, by skręcać papierosy. Do gazet dokładano konspiracyjne ulotki. Sposoby przenoszenia wiadomości Batalionów Chłopskich przez niemiecki posterunek. [+]
[00:51:30] W Zamościu i okolicach było wielu folksdojczy, osadników – sklepy, w których kupowano za bony. Polacy mogli kupić margarynę i chleb z dodatkiem mąki kasztanowej.
[00:55:12] Pogrzeb ofiar ataku banderowców w Uściługu. Informacje o napadach w okolicach miasta. Rodzina uciekając za Bug nie zabrała dokumentów ani albumów ze zdjęciami. W latach 90. boh. pojechał w rodzinne strony – zniszczenia polskich wiosek.
[00:59:15] Zbliżanie się frontu w 1944 r. – boh. wyjechał do rodziny mieszkającej we wsi Majdan Ruszowski. Spanie na piecu, tunel do ucieczki z domu. Jedzenie na wsi – ukrywanie żaren, których używano tylko w nocy. Akcje Batalionów Chłopskich. Rodzina chowała się w bunkrze ukrytym w zaroślach.
[01:04:10] Wejście sowietów – psy z minami, które wysyłano pod niemieckie czołgi. Żołnierze bali się enkawudzistów. Niemcy rozdawali w Zamościu broszurę o zbrodni katyńskiej. Boh. wrócił do domu – w zamojskim parku zostali ranni niemieccy żołnierze, których sowieci dobijali. [+]
[01:10:05] Zaginięcie ojca w czasie wojny. W 1945 r. matka z synami przyjechała do Warszawy – mieszkanie u krewnych Kurzańskich we wsi Zbarz. Opinia na temat ataku powstańców na lotnisko Okęcie – uzbrojenie powstańców, śmierć sanitariuszek.
[01:17:16] Okupacja w Zamościu – uliczne łapanki, ucieczka boh. przed Niemcem. Postrzelenie kolegi, który sprzedawał papierosy. Po wyzwoleniu boh. wrócił do Zamościa i był w więzieniu w Rotundzie, gdzie widział nadpalone zwłoki i popioły.
[01:22:00] Po krótkim pobycie w Warszawie wyjechano na Pomorze – droga na zachód. Zamieszkanie u ciotki w Chełmnie nad Wisłą. Czternastoletni boh. miał aparat fotograficzny, który kupił w Zamościu. Spotkanie z czerwonoarmistą, który za jabłka dał boh. magnezję do robienia zdjęć. Boh., harcerz, jadąc do krewnych do Czaplinka zabrał magnezję, by robić zdjęcia na weselu. Efekt suszenia magnezji na kuchni.
[01:31:38] Niemiecka broń w okolicach Chełmna – poszukiwanie roweru, spotkanie z rannym partyzantem z AK z Wilna, który z bronią ukrywał się w stogu. Zdobycie jodyny – pomoc rannemu. Nawiązanie kontaktu z panem „Stefanem” – zniknięcie rannego. Wstąpienie do oddziału „Czarnego” Narodowych Sił Zbrojnych. [+]
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.