Stefan Szlachtycz (ur. 1930, Kraków) wychował się na krakowskim Kazimierzu i tam przeżył okupację niemiecką. Był świadkiem wypędzania ludności żydowskiej z Krakowa, a także egzekucji ulicznej w maju 1944. Obserwował działalność obozu w Płaszowie oraz jego komendanta Amona Götha. Po wojnie studiował architekturę na Politechnice Krakowskiej i reżyserię w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera w Łodzi. Pracował jako reżyser filmowy i telewizyjny.
[00:00:09] „Dobry Niemiec”, „Herr Barcz”, szef ojca. Kiedy Niemcy opuszczali Kraków, oddał ojcu klucze do swojego luksusowego umeblowanego mieszkania w najelegantszej dzielnicy Krakowa przy ul. Józefitów. Trafienie pocisku z moździerza w to mieszkanie, nie nadawało się do użytku, rodzice wywieźli tylko sekretarzyk, boh. ma go do dziś. Wszystkie okoliczne budynki zajęte przez UB, powrót do pożydowskiego domu na Kazimierzu.
[00:06:27] Obóz koncentracyjny Kraków Płaszów powstał w roku 1940. Obozy zagłady jako kombinaty o charakterze przemysłowym, obok nich działały niewielkie obozy koncentracyjne, właściwie prywatne. Gwarantowały oficerom uniknięcie wysłania na front oraz wzbogacenie się.
[00:08:43] Komendant obozu przejściowego w Płaszowie Amon Göth, było tam wielu Żydów ze zlikwidowanego getta. Göth, Austriak z inteligenckiej rodziny, ambicje literackie, esesman o wyjątkowym okrucieństwie. Szybka rozbudowa obozu w Płaszowie, udział w likwidacji getta. Racjonalizacja metod zabijania.
[00:15:21] Małe obozy – jak Płaszów – nie podlegały centrali obozów w Berlinie. Regularne transporty z Płaszowa do Auschwitz. Zatrzymanie transportu Żydów węgierskich – dwuzmianowy system zajmowania pryczy i pracy. Likwidowanie przez specjalną grupę mniejszych obozów w Limanowej. Bochni, Tarnowie. Praca w obozie na potrzeby frontu: Żydzi, którzy stanowili stałą załogę „manufaktur”, zajmowali się prostowaniem pogiętej blachy i garnków – młotkami na kowadłach – zupełnie niepotrzebna praca.
[00:19:30] Cotygodniowe bankiety w willi Götha na terenie obozu, na które zapraszał władze miasta. Na terenie obozu prowadził hodowlę dogów niemieckich. Zatrudniał najlepszych żydowskich kucharzy, sprowadzał dobry alkohol. Komendant żydowskiej policji Chilowicz.
[00:20:53] Zabawy na bankietach – strzelanie do chodzących po obozie więźniów. Żydzi mieli świadomość, jaka to „zabawa”, próbowali się nie poruszać. Ogłaszanie wyników „zabawy”. [+] Grupa specjalna Chilowicza sprzedawała obozowe racje żywnościowe na czarnym rynku. Haracze żydowskie dla Götha.
[00:23:57] 10 wagonów pełnych „łupów” Götha z ubraniami, kosztownościami, meblami. Dokumentacja na ten temat do scenariusza z 1967 r. Widok obozu w Płaszowie – ażurowe ogrodzenie, boh. przyszedł z ojcem, widział Götha. Proces Götha w 1947 r. – uwięziony w dawnym klasztorze św. Michała (dziś Muzeum Archeologiczne). Przeprowadzenie Götha ulicami Krakowa, boh. go widział razem z kolegą Leszkiem Herdegenem. Lżenie przez tłum, współczucie boh. [++]
[00:27:30] Proces Amona Götha, jego zdumienie liczbą świadków w sądzie. Aresztowanie Amona w 1944 przez gestapo za znęcanie się nad więziami oraz wywożenie wagonów ze skarbami. Dekowanie się Götha w obozie pod pretekstem „walki z partyzantką” w 1943 r., rozstrzelanie uczestników wesela wiejskiego. [+]
[00:30:56] Żyd usługujący na przyjęciu Götha wykazał się znajomością literatury niemieckiej i został sekretarzem Götha. Wykradał kalki z pisanych przez Götha dokumentów, nauczył się ich na pamięć, zeznawał. [+]
[00:34:24] Niezrealizowany scenariusz filmu boh., książka – stenogram procesu Götha, liczne nieścisłości. Upaństwowienie obozu w Płaszowie, włączenie do sieci obozów koncentracyjnych. Nadzór Berlina przyniósł złagodzenie kar, poprawę zaopatrzenia. Weryfikowanie kar w Berlinie, cynizm Götha. Żyd-sekretarz został profesorem w Heidelbergu jako znawca literatury niemieckiej.
[00:37:58] Policja żydowska współpracująca z Niemcami – fakt nie do przyjęcia dla Żydów po wojnie. Obozowa podziemna organizacja zbrojna pod wodzą Chilowicza, wszyscy wyłapani i rozstrzelani pod Krakowem. Göth spędził rok na wolności, złapany przez Amerykanów i oddany Polsce, staranne dochodzenie jego sprawie. Ostatnie przesłuchanie Götha 5 maja 1945 r., koniec procesu i wykonanie wyroku we wrześniu 1946 r.
[00:41:30] Opis Götha: 190 cm wzrostu, wojskowy płaszcz, wyniosły, kamienna twarz. Droga przez tłum przepełniony nienawiścią. Boh. stał z kolegą, więzienie blisko szkoły. Powszechna wiedza o Göthu: potwór. Postawa boh. wobec Götha: współczucie. Göth zamordował osobiście kilkadziesiąt osób, w tym zadusił własnymi rękami i skopał na śmierć. Wielu jego win nie udowodniono. Zaoferował władzom Polski współpracę.
[00:45:16] Dzieci Amona wypierały się ojca. Ogromne zainteresowanie mediów procesem, relacje w gazetach. Baraki obozu w Płaszowie widziane z ulicy przez boh.
[00:49:05] Boh. był reżyserem odpowiedzialnym ośrodka TV w Krakowie, powściągliwe przyjęcie projektu scenariusza, nie dostał pozytywnej odpowiedzi. Koledzy ze gimnazjum i liceum: Janusz Smólski („Rybka”), Sławomir Mrożek („Hipek”). Oglądanie studentów elitarnego Wydziału Architektury („Wydziały Politechniczne Akademii Górniczo-Hutniczej”), który mieścił się na Wawelu. Marzenie o architekturze, przygotowanie do egzaminów wstępnych w kościele Św. Piotra i Pawła (rysowanie figur), wszyscy się dostali. Mrożek pochowany w krypcie tego kościoła. [+]
[00:55:10] Przeniesienie wydziału do byłych koszar austriackich przy ul. Warszawskiej, smród teru – smolistej pasty do podłogi. Koledzy w kapeluszach Janusz Majewski i Bohdan Paczowski. 180 osób na I roku. Opis studiów, wysoki poziom, postawa polityczna, współpracownicy UB. Błędy ideologiczne: obcięcie włosów na jeża, spodnie dżinsy – oskarżenie o „amerykański styl życia”, nieprzyjęcie na II stopień studiów, nakaz pracy w Opatowie Kieleckim jako architekt powiatowy, poznanie Polski B. Po roku powrót na studia. [+]
[01:03:02] Zadania zawodowe: dbałość o spółdzielnie produkcyjne, pomaganie chłopom ze spółdzielni, wieś Wyszmontów, gdzie w czasie wojny ukrywał się prof. Tadeusz Lehr-Spławiński. Śnieżna zima, świniobicie. Świeżonka pieczona na ognisku. Nauka picia czystego spirytusu.
[01:07:30] Inspekcje przedstawiciela władzy z Warszawy zwanego „naszym panem”, Ścibor-Rylski w skórzanym płaszczu z fajką. Po latach wspólne realizowanie serialu „Kto za” (scenariusz płk. Przymanowskiego). [+]
[01:09:19] Incydent z mężczyzną w Opatowie – mysz na nodze. Kierownik odbudowy zamku w Nidzicy, testowanie przez robotników – picie spirytusu bez popijania, uznanie załogi. [+]
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.