Zbigniew Oliwa (ur. 1945, Karłowice) – w 1966 uczestnik manifestacji i walk z ZOMO w Brzegu, 1980-1990 działacz brzeskich struktur „Solidarności”, organizator podziemia solidarnościowego oraz wydawca podziemnego pisma „Prostownik”.
[00:00:07] 26 września 1980 r. MKZ w Brzegu tworzyło 21 osób z 13 zakładów: przewodniczący Tomasz Łochański, zastępcy Czesław Wiland, Mieczysław Hoffman, Zdzisław Grzesiak, sekretarz Ewa Tobiarz. Skład zarządu: Adam Wełeszczuk, Andrzej Bartoszko, Grzegorz Kapera, Piotr Czollek, Zbigniew Mijal, Ryszard Tymiński, Stanisław Godawa, Leon Szatko, Jan Straub, Jan Janik
Tomasz Serotiuk, Zygmunt Przybysz, Stanisław Parkoła, Marian Postoł, Alfred Głowacki. Rozpoczęcie działalności od 2 października 1980, początkowo niewielki lokal.
[00:03:33] Trudności na początku, w Zakładzie Graficznym nr 2 w Brzegu dyrektor zabronił zakładania związku, został odwołany. Strajk zakładów remontowych obsługujących radzieckie koszary – kradzieże materiałów i narzędzi.
[00:09:40] Informowanie społeczeństwa przez Radio Wolna Europa. Żądania spotkań z dyrekcją. Część ludzi wycofała się ze związku, bronili perspektywy partii, oczyszczenie „Solidarności” z elementów niepewnych. Obawa przed niepowodzeniem. Najaktywniejsi byli 30-latkowie. Chodziło o autentyczny robotniczy ruch.
[00:18:23] Postulaty przygotowywane na poszczególnych wydziałach, koordynacja działań. Wyproszenie członków PZPR. Pod koniec roku we wszystkich zakładach pracy dyrektorzy i kadra kierownicza zapisali się masowo do „S” („koń trojański”).
[00:24:39] Po rejestracji ogólnopolskiej „S” wielka radość, wzrost zainteresowania ludzi sprawami społecznymi i historią.
[00:26:30] Nagrywanie we Wrocławiu serwisów informacyjnych, transmitowano je w radiowęźle zakładowym. Kasety przywozili kierowcy PKS. Mniejszy strach – partyjni słuchali RWE. W styczniu 1981 r. 95 proc. załogi należało do „S”.
[00:31:30] Komisarz wojskowy w „Agromecie” w czasie stanu wojennego. Razem z kasetami przywożono z Wrocławia gazetki (m.in. „Z dnia na dzień”, „Biuletyn Dolnośląski”, „Informacje związkowe”). Przesyłano też informacje teleksem zakładowym – w obie strony. Wszystkie teleksy dekretował dyrektor. Stałe dyżury przy teleksie. Przegląd wiadomości teleksowanych do dyrektora i partii.
[00:35:18] Stosunki z dyrektorem: członek PZPR od Października’ 56, zaczynał jako robotnik, należał do „S”, lawirant. Donosiciele w zakładzie. Trudności z zaopatrzeniem w 1980 r. – przydział według rozdzielnika. Wzrost cen mięsa w lipcu.
[00:40:28] Wprowadzenie wolnych wszystkich sobót od początku 1981 r. (porozumienia z Jastrzębia) – strajki o wprowadzenie wolnych sobót (m.in. 3 i 10 stycznia). Partyjni „brali stronę władzy”, nie „S”. Wniosek Komisji Krajowej o pracę przez osiem sobót w 1980 r. Zgoda „S” Agrometu pod warunkiem, że rolnicy indywidualni będą mogli kupować nowe maszyny. Kolejka rolników pod Agrometem 14 grudnia. [+]
[00:46:03] Włamanie do domu Czesława Wilanda, internowanie. Gwarancja dyrektora zrealizowania umowy z rolnikami.
[00:51:45] Pierwszy strajk w „Agromecie” 29 stycznia [1982 r.]. Spotkanie w Dolmelu przed 13 grudnia [1981] ok. 1000 komisji zakładowych. Karol Modzelewski: „Bój to będzie ich ostatni”. Bezradność ludzi wobec uzbrojonych żołnierzy na ulicach.
[00:55:05] Składanie haseł (z liter ze starych pieczątek) na ulotki. Rocznica Grudnia 1970, 17 grudnia przerwanie pracy, 5-minutowa cisza w całym zakładzie. 12 grudnia weryfikacja składów „komisji zastępczych” w „Agromecie” na wypadek stanu wyjątkowego. Kolportaż ulotek w zakładzie. [+]
[01:02:56] 13 maja 1982 duży, zapowiedziany w podziemnych gazetach strajk w rozdzielni prądu, na wydziałach robotniczych. Przejmowanie prasy podziemnej przez służbę bezpieczeństwa. Wyrzucenie wielu robotników z pracy (art. 52), rozprawy sądowe. Lista poszkodowanych – 50 osób w „Agromecie”. Poszukiwanie adwokatów, organizowanie pomocy rodzinom, zbiórki pieniędzy. Skrzynka w kościele św. Mikołaja „na pomoc dla internowanych, uwięzionych i cierpiących”. Pomoc finansowa od proboszcza.
[01:09:25] Ukaranie 50 robotników Agrometu (w Beselu aresztowano 15 osób) było bardzo dotkliwe. Wybory do Międzyzakładowej Komisji Koordynacyjnej 4 maja: wiceprzewodniczący Adam Gaczkowski, Tadeusz Rzepiak, Adam Wełeszczuk, Halina Antonowicz, Bogusław Zajączkowski, Maria Wojtczak, Ryszard Kołecki, Wojciech Solarewicz, Irena Mazurkiewicz, Irena Kochańska, Andrzej Ogonek, Zbigniew Mijal, Piotr Czollek, Czesław Willand, Mieczysław Wiatrowski, Ewa Skubisz, Zbigniew Chryciuk, Jadwiga Oliwa, Henryk Kaszuba, Alfred Głowacki, Zofia Pawłowicz, Józef Jamróz, Tomasz Łochański, Zdzisław Grzesiak, Jan Janik, Stanisław Godawa, Francziszek Kotecki, Bolesław Twardowski, Stanisław Parakoła, Bogdan Wieczorek, Tadeusz Śliwiński, Ryszard Kołecki, Kazimierz Orłowski, przewodniczący komisji rewizyjnej Zbigniew Oliwa.
[01:12:38] Komisja Zakładowa „S” w Sądzie Rejonowym w Brzegu liczyła 46 osób, w tym prokurator Wojciech Solarewicz, sędziowie Andrzej Bartoszko, Grzegorz Kapera. Ogólnopolski zjazd w Brzegu sekcji branżowej TOR (Techniczna Obsługa Rolnictwa). Przewodniczący Andrzej Kaczkowski. Bliska współpraca robotników z „S” Rolników Indywidualnych.
[01:15:10] W zakładzie karnym w Brzegu strajk głodowy 70 proc. więźniów – o poprawę warunków bytowych. Rozmowy z udziałem MKK „Brzeg” i przedstawicieli Kościoła przez prasę, relacjonowane przez prasę. Podpisanie porozumienia, zakończenie strajku sukcesem 10 czerwca 1982 r.
[01:19:06] Pokojowe rozwiązanie strajku. Na terenie zakładu karnego więźniowie szyli odzież ochronną (zakład nr 7). Tam działała komisja zakładowa „S”. KZ działały w sądzie, urzędzie miasta Grodków i innych urzędach. Prokurator Solarewicz odmówił wystąpienia ze związku, wyrzucony za to z pracy, miał kłopoty ze znalezieniem pracy. Pomagał wyszukiwać obrońców dla robotników.
[01:24:00] Jan Piątkowski, brzeżanin, późniejszy minister sprawiedliwości, naciskał na zajęcie się sprawą zbrodni katyńskiej. Ok. 85 proc. komitetu założycielskiego sprawdziło się w późniejszych działaniach. Silne zakłady miały większą reprezentację. Zaprzysiężeni 17 lutego 1982 r. do Tajnej Komisji Koordynacyjnej (TKK) – było w niej ok. 30 osób.
[01:28:58] Silna reprezentacja Agrometu w MKK, wybrane 4 osoby: Piotr Ciollek, Mieczysław Wiatrowski, Czesław Willand, Ewa Skubisz. Boh. był w komisjach rewizyjnych zarówno MKK, jak i Zarządu Regionu Dolnośląskiego „S” we Wrocławiu. Józef Pinior był skarbnikiem. We Wrocławiu boh. uczestniczył we wszystkich spotkaniach MKZ, dużo wiedział. Wzajemna kontrola.
[01:34:00] Kulisy wyborów do MKK – nikt nie chciał przechodzić na etat. Mieczysław Hoffman i Halina Antonowicz byli na etacie związkowym.
[01:37:44] 25 września ustawa sejmowa o samorządzie pracowniczym. Projekt statutu samorządu załogi przygotowanty m.in. przez boh. i Kazimierza Bączka. Kolportaż ulotek po rosyjsku do jednostki wojskowej, koszar i domów w Brzegu (boh., Adam Wełeszczuk, Zbigniew Hryciuk). Przywiózł je Mieczysław Hoffman. To była tajna akcja. [+]
[01:43:48] Na ulotkach była odezwa do żołnierzy rosyjskich. UB podejrzewało o tę akcję Kornela Morawieckiego. Ulotki trafiły do kilku miast, w których stacjonowali Rosjanie.
[01:47:44] Zachowane dokumenty „S” z Brzegu po 1988 r.: boh. zbierał je od znajomych, przechowywał w domu rodziców. Tylko rodzice wiedzieli, gdzie były jest schowane. Skrytki w domu boh.
[01:52:59] Losy radiostacji przywiezionej z Wrocławia – schowana w ziemi. Hoffman i Antonowicz na spotkaniu Zarządu Regionu dowiedzieli się o możliwym wprowadzeniu stanu wyjątkowego – konieczność zabezpieczenia dokumentów, danych personalnych, pieczątek, sprzętu, mebli.
[01:57:16] 13 grudnia o 7 rano Ewa Skubisz przewiozła dokumenty w 2 torbach samochodem z kursu na prawo jazdy – z MKK do Haliny Antonowicz. Rewizja u Skubisz. Jerzy Jamróz samochodem pogotowia energetycznego wywiózł te torby od Antonowicz do kościoła Podwyższenia Pańskiego (ksiądz Jagodziński). Proboszcz o tym wiedział. Po latach przeprowadzono remont, toreb nie znaleziono. W 25. rocznicę stanu wojennego boh. odzyskał odnalezione dokumenty, ma je w domu.
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.