Wira Woszczyk (ur. 1941, Warszawa) wspomina okupację i bombardowania Warszawy, których doświadczyła podczas powstania jako kilkuletnie dziecko. Opowiada o ojcu aresztowanym przez gestapo i odsiadującym wyrok w niemieckich obozach. Przytacza relację babki, która uciekła z Kresów przed prześladowaniami ze strony Sowietów. Ojciec został ponownie aresztowany na początku lat 50. za polityczny żart, na podstawie donosu koleżanki z pracy. Bohaterka opisuje konsekwencje tego faktu dla rodziny.
[00:00:07] Ur. 25 października 1941 r. w Warszawie, rodzice: Roman (telemechanik) i Rozalia dd. Szperun (krawcowa). Przed wojną rodzice mieszkali w okolicach Lwowa, w 1936 r. przeprowadzka do Gdyni, w Warszawie od 1937 r. Ojciec zatrudniony jako telemechanik w zakładach wytwórczych urządzeń telekomunikacyjnych, mama zarabiała szyciem, maszyna Singer do dziś w rodzinie. Siostra urodzona w 1948 r.
[00:02:30] Najwcześniejsze wspomnienia: sygnał syreny alarmowej przed bombardowaniem, kryjówka w piwnicy z łóżeczkiem boh., biegające po rurach szczury, cuchnące lampy karbidowe. Pozostały po wojnie lęk przed szczurami, zamkniętymi pomieszczeniami i odgłosami wybuchów.
[00:04:56] Młody radziecki żołnierz Wasyl „zamieszkał” przy drzwiach piwnicy, pomoc mieszkańców: dokarmianie, ciepła woda. Smak końskiej konserwy od Wasyla, zabawy z boh.
[00:06:35] Dom rodzinny przy ul. Wawerskiej na Kamionku, nieopodal fabryka zbrojeniowa „Pocisk”, spacer z mamą ulicą Mińską, rozmowa z niemieckim wartownikiem, łakocie dla boh. od „dobrego Niemca”. Niepokój mamy podczas bombardowań w trakcie powstania warszawskiego. [+]
[00:10:03] Zapamiętane wnętrze schronu w zakładach aparatury elektrycznej Szpotańskiego przy ul. Gocławskiej 12, płacz ludzi, modlitwy w czasie nalotów powstania warszawskiego. [+]
[00:11:12] Ukrywanie się w schronie w czasie wojny. Zbieg okoliczności: siedziba uczelni SWPS, gdzie studiuje wnuk boh., mieści się w budynku po fabryce Szpotańskiego, schron zlikwidowany podczas przebudowy. Nieznana szerzej historia schronu: duża sala w podziemiach, zlewy z wodą, własny agregat prądotwórczy, łóżka polowe, silne, białe światło. [+]
[00:15:20] Zachowania ludzi w schronie. Wypowiedzi mamy na temat powstania i zniszczenia Warszawy. Wspomnienie mamy: wypędzenie mieszkańców Kamionka przez Niemców, zbiórka w punkcie zbornym przy ul. Skaryszewskiej działającym od 1941 r. Scena uratowania mamy przed wywózką przez Niemca, „cud”. [++]
[00:19:32] Ocalenie ojca: złapany w Gnieźnie, obozy pracy w Inowrocławiu i we Wronkach, ucieczka z transportu podczas ewakuacji obozu. Ocenzurowane listy od ojca z Wronek: silne emocje po przetłumaczeniu ich z języka niemieckiego [+]. Życiorys ojca dla ZBOWiD.
[00:23:54] Aresztowanie ojca w 1940 r. z niewiadomego powodu. Praca ojca w obozie pracy jako mechanik. Dokument z milicji o zwolnieniu z więzienia we Wronkach.
[00:27:24] Powojenne losy ojca: powrót do pracy w Zakładach Wytwórczych Urządzeń Elektronicznych (ZWUT). Kawał polityczny powiedziany w pracy przez ojca, donos do UB. Zatrzymanie w areszcie przez półtora roku, zarzut działalności antypaństwowej. Rewizja ubecka w domu, rozpruwanie kołder i poduszek.
[00:29:42] Przebieg drobiazgowej rewizji. Po półtora roku w areszcie przy ul. Ratuszowej, uniewinnienie w 1951 r. Widzenia w areszcie, czosnek, cebula, słonina i chleb przynoszone na widzenia. Następstwa zdrowotne i psychiczne przesłuchiwań.. Sylwetka ojca. [+]
[00:33:08] Trudne warunki życia codziennego w latach 50. po aresztowaniu ojca. Siostra urodzona w 1948 r. Szykanowanie boh. przez rówieśników. Warunki bytowe w domu: jeden pokój na pięć osób, zimna woda. Opowieść o budynku, przekonanie o możliwości dobrego życia pomimo ciężkich warunków w dzieciństwie, „człowiek wiele może”. Poprawa warunków życia kolejnych pokoleń.
[00:37:50] Mieszkańcy Kamionka nie ewakuowali się po powstaniu warszawskim. Historia babci Eugenii Góralskiej, pochodzącej z Kresów. Majątek rodziny Dorofijówka na Kresach Wschodnich, dziadek był sędzią, nadzorcą lasów ks. Potockiego. Ucieczka babci do Warszawy [przed rzezią wołyńską].
[00:40:19] „Podróż życia” do Dorofijówki (woj. tarnopolskie, powiat Podwołoczyska), wciąż żywe wspomnienia o babci. Natalia – pracownica babci, „dziedziczki Eugenii”. Odszukiwanie domu babci, dziś zamieszkały przez „panią Zofię”. [+]
[00:44:00] Zabudowania gospodarcze majątku. Bezskuteczne poszukiwania dokumentów rodzinnych, akt własności Dorofijówki, „certyfikat swojszczyzny”. [+]
[00:47:25] Rodzina ojca pozostała w Ukraińskiej SRR: brat we Lwowie, siostra w Stanisławowie. Po aresztowaniu ojca przez Niemców mama zarobkowała, przerabiając ubrania („przenicowanie”), babcia nielegalnie handlowała żywnością. Zdobywanie koziego mleka dla boh. w powstaniu. [+]
[00:50:40] Mgliste wspomnienie końca wojny, ciał pogrzebanych na warszawskich podwórkach. Grób na podwórku, ekshumacja. Przy ul. Terespolskiej (dziś odcinek Groszowicka-Chodakowska) furmanki wywożące „gołe czarne zwłoki”. [++]
[00:54:13] Powrót ojca z Wronek w 1945 r. – poznanie się z córką. Postać ojca: chudy i uśmiechnięty. Stopniowe odkrywanie prawdy o ojcu/rodzicach.
[00:58:21] Trudne życie w pierwszych latach po wojnie, starania mamy o zapewnienie „godnego życia”. Szanowanie jedzenia, brak roszczeń. [+]
[01:00:32] Aresztowanie ojca w pracy jako „wroga Polski Ludowej”, wiadomość o tym podczas rewizji w domu. Radzenie sobie z sytuacją przez 9-letnią boh., zaradność, odwaga. Chodzenie na widzenia z ojcem, życzliwi strażnicy. Dojrzałość boh.: samodzielne zawiezienie autobusem PKS siostry na kolonie w wieku 14 lat. [+]
[01:03:50] Wyprawa do zrujnowanej Warszawy przez most pontonowy na Wiśle. Zdjęcie ojca odgruzowującego Warszawę. Pierwsza po wojnie centrala telefoniczna w Warszawie uruchomiona przez ojca. Reakcja na aresztowanie ojca w szkole: docinki nauczyciela służbisty („córka wywrotowca”), groźby, indoktrynacja ideologiczna za karę. Obóz międzynarodowy nagrodę za wybitne wyniki w nauce. [+]
[01:06:03] Edukacja: pierwsze lata w płatnej szkole zakonnej, po aresztowaniu ojca szkoła świecka TPD przy ul. Gocławskiej 4, „nauczanie komunistyczne”. Gnębienie boh. przez nauczyciela historii, zagorzałego komunistę, za prywatne lekcje angielskiego. Publiczna samokrytyka i skarżenie na kolegów na godzinie wychowawczej w szkole podstawowej. [+]
[01:10:34] Wspierający inni nauczyciele. Indoktrynacja ideologiczna w szkole: akademie
portrety Stalina i Lenina. Prawda w życiu prywatnym i publicznym, „wiedziałam, że prawda jest inna”, wiara w niewinność ojca.
[01:14:01] Konieczność radzenia sobie w PRL-owskiej rzeczywistości. Brak wygórowanych oczekiwań boh. Studia pedagogiczne bez przynależności do organizacji młodzieżowych, silny indywidualizm.
[01:16:29] Namawianie do wstąpienia do partii po podjęciu pracy w szkole, szykany ze strony przełożonych, rozmowa z sekretarz partii w ZNP. [+] „Byłam czarną owcą”.
[01:19:15] Rezygnacja z pracy w szkole z powodu problemów ze strunami głosowymi (bezgłos), podjęcie pracy w bibliotece pedagogicznej w budynku po szkole przy ul. Gocławskiej 4 (dziś Centralna Biblioteka Pedagogiczna). Po 10 latach przejście do biblioteki szkoły elektronicznej na Żoliborzu. Metodyka pracy z młodzieżą.
[01:22:13] Śmierć Stalina, uroczysty apel w sali gimnastycznej, minuta ciszy zakończona ogólnym wybuchem śmiechu. „Akademie ku czci”.
[01:24:03] Trudna sytuacja materialna rodziny po aresztowaniu ojca: praca mamy w drukarni im. Rewolucji Październikowej przy ul. Mińskiej. Pomoc sąsiadów, przyjaciół. Pomoc dzieciom w szkole: gorzka kawa zbożowa i dwie kanapki z marmoladą na drugie śniadanie (wstyd). Choroba mamy i konieczność rezygnacji z pracy, głód, pomoc sąsiadki, współczucie znajomych.
[01:28:00] Wyjście ojca z więzienia, uniewinnienie z braku podstaw. Powrót do pracy. Poznanie prawdy o donosie na ojca: „z powodu osobistej zemsty jednej z telefonistek”, podwładnej z pracy. Ostrożność ojca w dalszych latach, brak zaangażowania w działania polityczne tak ojca, jak i boh. „Poradziłam sobie w życiu, jestem osobą spełnioną”.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..