Bronisława Bukowiec z d. Piter (ur. 1932, Rajbrot) opowiada historię małżeństwa żydowskiego, uciekinierów z getta w Bochni, gdzie stracili swoje małe dzieci. Przyjęła ich pod swój dach matka pani Bronisławy i przygotowała dla nich kryjówkę („bunkier”) pod podłogą. Mimo licznych donosów i rewizji, udało im się przetrwać szczęśliwie do końca wojny. Pani Bronisława wspomina trudne lata okupacji, strach i głód, odważną postawę matki walczącej zarówno o życie ukrywanych Żydów, jak i o przeżycie rodziny. Opowiada o starszym bracie, który został wywieziony na roboty do Niemiec oraz ojcu, który niedługo przed wojną wyemigrował zarobkowo do Francji i prawdopodobnie tam zginął podczas wojny. W wypowiedzi pojawiają się wspomnienia na temat targu w Bochni, działających w okolicy partyzantów oraz akcji pacyfikacyjnej gestapo, w której spalono dom gospodarza z dobytkiem.
00:00:10 Rodzice przed wojną pracowali w gospodarstwie we wsi Rajbrot. Mieszkali tam też Żydzi, którzy z czasem „się wyprowadzili”. Boh. pamięta drewniany dom żydowski, stary Żyd z długą brodą chodził i mówił o śmierci głodowej. Miał syna Chaskiela. Podczas wojny już nie było Żydów we wsi.
00:01:49 Stary Żyd nie był przyjaźnie nastawiony do Polaków. Żydzi w Wiśniczu mieszkali na dwóch ulicach wokół kirkutu. Polacy zwykli mawiać do Żydów: „Wasze kamienice, nasze ulice”.
00:03:34 Nikt nie przewidział, że wojna będzie trwała tak długo. Był głód, przymusowe kontyngenty zboża i krowy.
00:05:21 Pomaganie Żydom: Żyd ukryty wśród tyczek z pnącą fasola i grochem przyszedł do domu boh. i spytał mamę boh. Marię o babcię Najbrodzką, prosił o przechowanie na kilka dni. Brat boh. Tadeusz wstawił się za nimi. Żydzi zostali kilka dni, potem poszli do sąsiadów Kuźmów, ale wrócili po kilku dniach.
00:07:23 Wykopywanie bunkra dla Żydów w podłodze domu – zamiast podłogi było klepisko, „lepianka”, podkładanie stempli, żeby się nie zawaliło. Bunkier służył za schronienie w chwilach zagrożenia, gdy był spokój, Żydzi siedzieli w stajni/chlewiku, a latem przebywali na strychu, w słomie. Zimą mieszkali w bunkrze w domu. Otwór wentylacyjny. [++]
00:09:25 Brat mamy pomagał im kopać bunkier. Żydzi opowiadali, że uciekli z getta w Bochni przez las w Kopalinach. Pili po drodze wodę ze strumienia z gumowego pantofla, jedli nasiona rzepaku i karpiel (brukiew), droga przez 3 dni.
00:12:30 Rodzina Kuźmów: Józef Kuźma, Milka (Emilka) Kuźma. Zgoda matki boh. na pomoc Żydom – zostali do końca wojny: Blima i Motek (Marcin) – byli w średnim wieku, mieli 4 dzieci, równolatkowie mamy boh.
00:15:23 Dzieci ukrywających się Żydów zostały wywiezione z getta bocheńskiego, ukrywali się tylko rodzice. Matka żydowska tęskniła za dziećmi, brała boh. i jej siostrę Kasię na kolana, czesała im włosy.
00:18:08 Propozycja mamy, żeby żydowska rodzina się ochrzciła. Opowieść Siostry Faustyny o ochrzczonej Żydówce. Tęsknota Żydówki za dziećmi. [+]
00:20:49 Żydzi nie przychodzili na jedzenie, nosiło się im na strych albo do bunkra. Jedzenie: czasem same kartofle, naleśniki, pierogi, kasza pęczak z fasolą. Mama dbała o pożywienie Żydów.
00:23:36 Ludzie podejrzewali, że w domu boh. są Żydzi, mama dobrze się maskowała. Zadenuncjowanie partyzantów z Mulowca. Sąsiad Franciszek Gąska słyszał męski głos w domu boh., doniósł do władz, matka usłyszała o tym w mleczarni i kazała się wszystkim schować. Strach matki. [+]
00:26:40 Matka udawała, że mężczyzna pomagał jej mleć ziarno.
00:27:51 Brawurowa konfrontacja matki z Franciszkiem Gąską [++].
00:29:42 Zabezpieczenie domu pod nieobecność domowników. Przyjście policjanta, przepytywanie sąsiadów. Najście Niemców, ucieczka matki z domu, przesłuchiwanie dzieci. Dobry Niemiec. [+]
00:33:23 Uratowanie krowy – dobry Niemiec kazał uciekać z krową do lasu zamiast na spęd. Żydów szukali w domu boh. ludzie sołtysa, kilkunastu sąsiadów z Rajbrotu. Odważna postawa matki w konfrontacji z Franciszkiem Gąską.
00:35:55 Wszechobecny strach, posłuszeństwo wobec rodziców.
00:38:08 Losy brata Tadeusza – był wywieziony do Niemiec, pracował u bauera, doił krowy, podkradał jajka kurom, dobra rodzina niemieckich gospodarzy, puścili go do Polski jeszcze przed końcem wojny.
00:40:40 Żydzi ukrywali się w domu boh. od 1942-43 roku do końca wojny. Brat po powrocie z Niemiec spotkał ich jeszcze w domu, kupował im niemieckie gazety. Wkroczenie Rosjan w styczniu [1945 r.]. Powrót brata do Polski.
00:42:48 Po wyzwoleniu Żydzi chcieli wrócić do swojego drewnianego domu w Bochni. Poszukiwania rodziny Motka – Beckerów – nikt nie przeżył. Ze strony Blimy przeżyło dwoje kuzynów, którzy mieszali w Krakowie przy ul. Bożego Ciała. Dom w Bochni sprzedano, z czasem wyjechali do Belgii. Czasem dawali stare ubrania. Żal matki związany z postawą rodziny Beckerów – wyjechali bez pożegnania.
00:46:05 Brak pracy przed wojną, wyjazd ojca boh. do Francji za pracą. Bracia matki we Francji: Wojciech, Józef, Jan. Ojciec nie wrócił, prawdopodobnie zginął na wojnie we Francji.
00:48:40 Bieda i głód w czasie wojny. Mama chodziła piechotą do Bochni w drewniakach na targ sprzedawać jajka. Boh. też sprzedawała – raz Niemiec zabrał jej jajka, krzyczała na niego.
00:49:44 Stosunki polsko-niemieckie, polityka historyczna nt. obozów zagłady.
00:51:02 Między Rajbrotem a Kamionką [Małą] działali partyzanci – zostali wydani. Gestapo zorganizowało akcję odwetową – podpalili dom, gospodarz spłonął razem z dobytkiem, płaczący na popiołach pies. [+]
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..