Stanisława Czekajło (ur. 1926, Lwów) jest córką żołnierza Legionów Polskich. W 1940 roku wraz z rodziną została deportowana na Syberię. W lipcu 1943 wstąpiła do 1. Dywizji Kościuszkowskiej. W szeregach Samodzielnego Batalionu Kobiecego im. Emilii Plater brała udział w walkach o przyczółek warecko-magnuszewski, Wał Pomorski i Kołobrzeg. Podczas forsowania Odry została ranna w nogę.
00:00:06 Autoprezentacja boh. urodzonej w 1926 r. Ojciec był wojskowym, matka położną.
00:00:34 Rodzina mieszkała w dobrach Karoliny Lanckorońskiej w Komarnie, dom sąsiadował z dworem hrabiny. Najstarsza siostra Katarzyna, mieszkała we Lwowie. Wspomnienie rzeki Wereszycy.
00:03:23 Sytuacja Ukraińców na Kresach po I wojnie światowej. Przedstawienie rodziców: Anna i Jan Czekajłowie. Boh. miała sześć sióstr, mama leczyła ziołami, stawiała bańki i odbierała porody.
00:06:00 Rzeki na Ukrainie. Sytuacja polityczna na Ukrainie po zakończeniu I wojny.
00:08:16 1 września 1939 – boh. dowiedziała się o wybuchu wojny z radia. Przed wybuchem wojny zbierano fundusze na obronę kraju. Wspomnienie walk w Gdańsku i na Westerplatte.
00:11:03 Niemieckie i sowieckie czołgi spotkały się na moście na Wereszycy. Występ primabaleriny Galiny Ułanowej na zmontowanej platformie. W domu boh. przez kilkanaście dni stacjonowali Niemcy. Początek sowieckiej okupacji.
00:15:26 Najstarsza siostra, mieszkająca we Lwowie, przyjechała odwiedzić rodzinę. 10 lutego 1940 r. do domu weszli sowieccy żołnierze, którzy powiedzieli, że nie trzeba pakować rzeczy, bo zabierają ich tylko na przesłuchanie. Deportacja rodziny, także najstarszej siostry z niemowlęciem – kąpiele dziecka w wodzie z rozmrażanych sopli lodu. Długa podróż w głąb Związku Radzieckiego, warunki w wagonie, kipiatok i „zupa” dawana zesłańcom. Przesiadka z pociągu do sań, spotkania z miejscową ludnością. Przyjazd do baraku – opis wnętrza. [+]
00:22:43 Spisywanie przywiezionych osób. Kąpiel zesłańców w bani. Przywitanie przez władze obozu, przydziały pracy. Boh. przebywała nad rzeką Dolna Tunguzka. Ojciec został wyznaczony do wyczyszczenia studni i potem zachorował – leczenie w szpitaliku, gdzie jedynym lekiem był nadmanganian potasu. Wiosną zaczęły nadchodzić listy z Polski – wiadomości o późniejszych deportacjach. Budowa mostu bez gwoździ. [+]
00:29:28 Boh. prała odzież w przeręblu. Śmierć głodowa na przednówku – pierwszy zmarł pan Bober, pochówek w śniegu. Właściwości śniegu na Syberii. Pomoc dla Polaków po amnestii, wiadomości o tworzeniu polskiego wojska. Przyjazd do Barnaułu, gdzie mieściła się ambasada, przejazd do Buzułuku – boh. nie zdążyła przed ewakuacją polskiego wojska.
00:35:02 Na Syberii rodzice boh. posadzili marchew i ziemniaki – postawy innych Polaków. Boh. nie chciała wracać z Buzułuku nad Dolną Tunguzkę. Walki 2 Korpusu we Włoszech.
00:42:12 Śmierć gen. Sikorskiego. Informacje o powstawaniu Armii Berlinga, przejazd do stacji Diwowo – przeprawa promem do Sielc nad Oką, reakcja na widok polskiej flagi. Boh. wcielono do 2 Dywizji Piechoty im. Henryka Dąbrowskiego. Działalność kapelana ks. Kubsza. Spotkanie z siostrą Elżbietą, która na Syberii ciężko chorowała. Boh. dostała przydział do batalionu kobiecego, siostrę przyjęto do pracy w kuchni. Pierwsze zajęcia były prowadzone przez nielicznych polskich podoficerów i Rosjan. Głównym radiotelegrafistą był inż. Berkus – dyscyplina podczas szkolenia radiotelegrafistów. [+]
00:50:30 Wspomnienie Wandy Wasilewskiej i kpt. Lipskiego. Ewakuacja polskich sierot do Indii przez Hankę Ordonównę. Umundurowanie żołnierek kobiecego batalionu. Polskie sieroty w Indiach – koleżanka Franciszka Maziak zamieszkała w Meksyku, a jej brat w Anglii.
00:56:28 Boh. nie walczyła pod Lenino, 2 Dywizja dopiero składała przysięgę – wygląd Wandy Wasilewskiej, która brała udział w uroczystości.
00:58:13 Boh. odbyła szkolenie jako radiotelegrafistka – specyfika pracy, alfabet Morse’a. Wolny czas żołnierek – wymiana usług: mężczyźni czyścili karabiny, a kobiety podszywały im za to kołnierzyki. Praca przy telegrafie, telefonie. Wyjścia platerówek na potańcówki. Przysięga 2 Dywizji Piechoty w obecności Wandy Wasilewskiej. Wspomnienie czynu Zoi Kosmodiemianskiej. Boh. pisała żołnierzom listy do domów, a w zamian czyszczono jej karabin.
01:04:51 Boh. brała udział w walkach o Puławy i o przyczółek warecko-magnuszewski. Podczas przeprawy przez Wisłę wielu żołnierzy utonęło. Niemieckie naloty na Kiwerce, podczas których zginęło wiele koni używanych do transportu.
01:08:50 Boh. została ranna 16 marca. Walki o Kołobrzeg – zdobywanie niemieckich umocnień. Ranna w nogę, trafiła do radzieckiego szpitala w Nowogardzie – zachowanie pielęgniarek i rekonwalescentów. Dowódca szpitala chciał, by boh. została w nim jako pielęgniarka. Zdobycie Berlina.
01:15:00 Adres na zesłaniu: Krasnojarski Kraj, poczta Kuczerowka, baraki Czistaja Łań.
01:16:00 Podczas walki o przyczółek warecko-magnuszewski dowódca boh. został ciężko ranny, zawieszenie broni między żołnierzami walczących stron.
01:19:07 Walki o Wał Pomorski.
01:20:06 Boh. dowiedziała się o końcu wojny od dowódcy szpitala – reakcja żołnierzy. Zdobycie Berlina, podział Niemiec na strefy okupacyjne. Boh. chciała zobaczyć Reichstag i pomimo rany w nodze dostała się do miasta. Spotkanie z polskimi żołnierzami, którzy przeszli z Armii Andersa do Legii Cudzoziemskiej.
01:25:13 Trudności po wojnie z powodu walki w szeregach 1 Armii WP. Odnalezienie członków rodziny – jedna z sióstr mieszkała w Katowicach. Ojciec i szwagier zmarli na zesłaniu. Boh. była tłumaczką przysięgłą z języka rosyjskiego i ukraińskiego.
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.