Rosiński Jerzy

Świadkowie Epoki

IP/DF/SE/1224

25 lipca 2020, Słupsk

1:10

Jerzy Tomasz Rosiński (ur. 1957, Słupsk) jako 13-letni chłopak uczestniczył w demonstracji przeciwko władzy komunistycznej w grudniu 1970 roku. W latach 80-tych współpracował z NSZZ „Solidarność” oraz Konfederacją Polski Niepodległej. Czynnie wspierał opozycję antykomunistyczną oraz był bliskim współpracownikiem kapelana słupskiej Solidarnośći – ks. Jana Giriatowicza. Moment wprowadzenia stanu wojennego zastał go w Warszawie, kiedy starał się o paszport do RFN.

00:00:10 Boh. wywodzi się z rodziny patriotycznej pochodzącej z Zamojszczyzny. Matka boh. urodziła się w 1931 r. w Gdyni, ojciec na Wołyniu. Dziadek służył w wojsku carskim do 1914 roku, walczył z bolszewikami w 1920 r.
00:01:30 Wspomnienia marca 1968, którego znaczenie wyjaśniał mu ojciec. W dniach 15-17 grudnia 1970 r. uczestniczył w rozruchach słupskich.
00:04:00 Boh. był świadkiem, jak milicjanci strzelali do ludzi na ul. Mickiewicza. Aresztowania i wywózka radiowozami na ul. Reymonta. Boh. mieszkał na ul. Wyspiańskiego, jego podwórko łączyło się z ul. Mickiewicza i Reymonta, widział zwożonych aresztowanych.
00:06:00 Z przyjaciółmi obrzucał kamieniami milicyjne samochody, które przywoziły protestującą młodzież. Od tego czasu zaczęła się antykomunistyczna działalność boh. Rok 1976 r. i akcje w Ursusie i Radomiu. Oficjalny wiec w Słupsku przeciw „warcholstwu” i próba rozbicia go przez boh.
00:09:00 W 1980 r. boh. pracował w Poligraficznej Spółdzielni Pracy. W czerwcu zwolnił się aby przygotowywać się do egzaminów na Akademię Wychowania Fizycznego. W międzyczasie koledzy z pracy zaczęli działać, w sierpniu doszło do eskalacji niepokojów w zakładach pracy, tworzono komitety strajkowe.
00:10:30 Boh. odwiedzał kolegów z zakładzie. Strajk okupacyjny w PKS i zaopatrywanie strajkujących. Gdy podpisywano porozumienia sierpniowe, boh. był w Szczecinie.
00:12:00 Ruch „Solidarność” zaczął przybierać na sile, liczył 10 mln członków. Pacyfikacja w Bydgoszczy i pobicie Jana Rulewskiego, świadczące o sile komuny. Gdy wprowadzono stan wojenny, boh. przebywał w hotelu w Warszawie, załatwiał wizy do RFN.
00:14:30 Zakaz przebywania poza miejscem zamieszkania w stanie wojennym, boh. musiał wracać do Słupska. Miał malucha i zapas benzyny, jechała z nim koleżanka Małgosia, która była w zaawansowanej ciąży. Po drodze załatwiali zezwolenia na dalszą jazdę.
00:16:00 Wizyta na posterunku i potraktowanie ich przez funkcjonariuszy. Godzina policyjna w Elblągu, nocleg w hotelu PKP. Posterunki wojskowe i milicyjne na rogatkach Gdańska. Był to dzień pacyfikacji strajku w Stoczni Gdańskiej.
00:19:20 Widzieli czołgi i wozy bojowe, była też jednostka ze Słupska. W zajeździe opowiadali ludziom, co widzieli po drodze z Warszawy. Powrót do Słupska i organizowanie się boh. z kolegami w grupę konspiracyjną. Wypisywanie haseł na mieście.
00:21:50 Grupa zrywała też obwieszczenia władz o wprowadzenie stanu wojennego [boh. prezentuje plakat obwieszczenia]. Relacje boh. z ks. Janem Giriatowiczem i organizowanie Mszy za Ojczyznę w drugą rocznicę podpisania porozumień sierpniowych. Zamieszki po mszy, aresztowania.
00:24:00 Obrażenia doznane przez boh. w trakcie zamieszek i powrót do domu. Zatrzymany kolega Mirek przeszedł „ścieżkę zdrowia”.
00:25:35 W stanie wojennym boh. nawiązał kontakty ze Szczecinem i Gdańskiem. Koledzy ze Szkoły Morskiej dostarczali materiały z zagranicy np. płyty, taśmy, książki Orwella itp., które potem rozprowadzano w Słupsku. Działalność boh. do 1983 r.
00:27:00 Poznanie żony, boh. miał 27 lat. Po ślubie mniejsza aktywność konspiracyjna. Postrzeganie obrad Okrągłego Stołu jako zdrady narodowej. Wybory do parlamentu 1991 r.
00:29:45 W 1979 r. powstawała Konfederacja Polski Niepodległej, próba boh. nawiązania z nimi kontaktu.
00:31:43 Boh. urodził się 1 marca, w dzień święta „żołnierzy wyklętych”. Imiona rodziców. Babcia z d. Karwatowska, umarła jako Stypułkowska podczas okupacji. Dziadek przed wojną wykładał na Akademii Medycznej Poznaniu na wydziale farmacji. Miał aptekę w Gdyni.
00:33:20 Ojciec pochodził z Wołynia, trauma po rzezi wołyńskiej, niewiele o niej mówił. Wspominał o wymordowaniu przez Ukraińców rodziny szwagra w marcu [1943]. Niemcy dali Polakom broń, żeby się mogli bronić przed atakami UPA i ukraińskimi sąsiadami.
00:34:25 Jeden z Ukraińców był chory i polski kolega poszedł do niego z pomocą, nigdy nie wrócił. Ojciec określał to jako „piekło, gdzie rządził szatan”. Tragiczne losy ojca. Dziadek był uczestnikiem wojny polsko-bolszewickiej, donoszono na takich i wywożono na Sybir.
00:36:10 Podczas okupacji niemieckiej również donoszono na Polaków, a Ukraińcy rozpoczęli swoje czystki. Hołownica ewakuowała się do Kołek, Ukraińcy bali się wejść tam, gdzie było większe skupisko Polaków. Wysłanie ojca do pracy u bauera w 1943 r.
00:37:25 Na robotach ojciec wstawił się za swoim 10-letnim bratem, pobił się z synem bauera, za co został skierowany do cięższej pracy.
00:38:20 Kopał rowy na wyspie Sylt. Po wyzwoleniu przez Anglików został w Niemczech i zaczął naukę. Wrócił do Polski w 1947 roku w ramach repatriacji. Jego rodzinę repatriowano w 1945 r. ze wschodu do Gubina (ziemia lubuska).
00:39:40 Rodzina ze wschodu i ta z Niemiec spotkały się w Gubinie i tam zamieszkały. Ojciec nostryfikował niemiecką maturę i poszedł na Wydział Leśniczy Uniwersytetu Poznańskiego. Matka boh. studiowała stomatologię na Akademii Medycznej. Pobrali się i wyprowadzili do Słupska.
00:41:00 Wydarzenia grudniowe w 1970 r. w Słupsku. Boh. z kolegą uderzeni pałą przez plutonowego, uciekli. Wypadki w sklepie na ul. Starzyńskiego. Opis wydarzeń Mirosława Pająka, ucznia technikum mechanicznego.
00:44:00 Milicja stanęła przeciwko zwykłym ludziom. W supersamie na ul. Starzyńskiego strzelali gazem do ludzi wewnątrz sklepu. Z dachu Starego Teatru na ul. Jana Pawła chłopaki rzucali kamieniami w samochody milicyjne. Koledzy boh. i źródła jego kodeksu honorowego.
00:46:20 Ucieczka przed milicją do piwnic, które dobrze znali. Moralna opieka ojca boh. Boh. nie wymienia nazwisk grupy przyjaciół, z którymi działał, używa imion. Część z nich nie żyje lub jest na emigracji.
00:49:00 Komentarz ojca do wydarzeń sierpniowych 1980 r. Kontakty boh. z SB w okresie PRL. Podczas imprezy, przed egzaminami na AFW w Gorzowie, jeden z kolegów wygadał się ze swoich kontaktów z SB. Boh. nie dostał się na AWF.
00:51:50 Charakterystyka i przebieg egzaminów na AWF.
00:53:00 W Szczecinie w sierpniu 1980 r. panowała euforia, najpierw tam podpisano porozumienia, dopiero potem w Gdańsku. W 1981 r. boh. chciał wyjechać z Polski. Zluzowano wówczas obostrzenia na otrzymanie paszportu, boh. planował emigrację do RFN.
00:55:40 Sytuacja boh. w momencie wprowadzenia stanu wojennego. Nie miał dokumentów, bo oczekiwał w Warszawie na wizę. Kolega Andrzej chciał wyemigrować i udało mu się „urwać” z wycieczki do Hiszpanii w 1982 r.
00:57:20 Zrywanie przez boh. i kolegów plakatów wywieszanych przez władze w pierwszych tygodniach stanu wojennego.
00:59:00 Inwigilacja ks. Jana Gieriatowicza przez SB, szantażowanie, prowokacje. Ksiądz był na liście osób do wyeliminowania.
01:04:10 Hasła pisane na murach przez boh. i jego kolegów w trakcie stanu wojennego, m. in. „KPN walczy”. W latach 90. boh. został szefem KPN woj. słupskiego.
01:05:20 Śmierć ks. Jerzego Popiełuszki była dla boh. szokiem. Przebieg śledztwa, ucieczka kierowcy ks. Jerzego, działania Kiszczaka. Szczegółowe opisy zbrodni boh. poznał z Radia Wolna Europa, BBC i Głosu Ameryki.
01:08:00 W 1989 r. boh. prowadził swoją firmę budowlano-ślusarską, miał rocznego syna. Odczuł euforię przemian. Najważniejsza była dla niego rodzina. W 1990 r. zaczęła się inflacja i boh. musiał zamknąć firmę.
more...
less

Suchanowski Łukasz

Latusek Adam

Instytut Pileckiego

Film