Feliks Waśkiewicz (ur. 1924, Zastów) urodził się w podwarszawskiej wsi w gminie Wawer. W latach przedwojennych aktywnie działał w lokalnej drużynie harcerskiej. W grudniu 1939 był jednym z pierwszych świadków na miejscu zbrodni wawerskiej. Podczas okupacji niemieckiej działał w Szarych Szeregach, ukończył konspiracyjną podchorążówkę, uczęszczał też do technikum kolejowego na Chmielnej 88. W sierpniu 1944 przepłynął wpław Wisłę, by podjąć próbę (nieudaną) nawiązania kontaktu z powstańcami warszawskimi. Podczas kolejnej próby przedostania się do walczącego miasta – tym razem przez linię frontu – został wraz z grupą kolegów-harcerzy zatrzymany przez NKWD. 15 sierpnia 1944 trafił do obozu na Majdanku, skąd wkrótce uciekł wraz z czterema kolegami i po kilkudniowej wędrówce dotarł do Wawra. Tu dowiedział się o śmierci ojca, który jako dowódca plutonu Wojskowej Służby Ochrony Powstania zginął na polu minowym próbując przekroczyć linię frontu w drodze na pomoc powstaniu. Wiosną 1945 pan Feliks podjął przerwaną naukę w technikum kolejowym na Chmielnej 88 w Warszawie, którą ukończył w czerwcu 1947. Pracował jako kierownik Centralnej Modelarni Lotniczej na ulicy Łazienkowskiej, brał udział w opracowywaniu konstrukcji motoszybowca „Pegaz”. W 1947 ujawnił się jako żołnierz Armii Krajowej. W tym samym roku został ciężko ranny w wypadku motocyklowym. Po wielomiesięcznej hospitalizacji i rehabilitacji, w kwietniu 1948 zawarł związek małżeński z koleżanką z wawerskiej drużyny harcerskiej. Na początku 1952 roku został aresztowany pod zarzutem udziału w podziemnej organizacji, przez blisko półtora roku śledztwa przetrzymywany w Pałacu Mostowskich. W maju 1953 wyrokiem sądu wojskowego skazany na kilkanaście miesięcy i zwolniony z aresztu. Po wielu odmowach zatrudnienia z powodów politycznych, rozpoczął pracę w Spółdzielni „Nowator” na stanowisku kalkulatora, a wkrótce - kierownika zakładu produkujące łóżka i sprzęt szpitalny w Pustelniku k. Marek. W 1954 roku zatrudnił się w Komisji Inwentaryzacji Powierzchni Mieszkaniowej na terenie dzielnicy Praga-Północ, a wkrótce potem w Zakładach Wytwórczych Urządzeń Telefonicznych (ZWUT). W 1989 roku przeszedł na emeryturę. Mieszka w Warszawie.
więcej...
mniej
[00:00:30] Po drodze z Falenicy do obozu przejściowego w Boryszewie [sierpień 1944] spotkanie samochodu wiozącego rannych z pola minowego, m.in. Antek Świątecki i Janek Świątecki – wiózł ich brat dowódcy oddziału, Stefan Szydłowicz. Po powrocie z Lublina wizyta w szpitalu w Otwocku, spotkanie w kościele Stefana. Okoliczności śmierci ojca boh. – zorganizował grupę 100 poborowych.
[00:05:10] RGO na plebanii w Otwocku, ksiądz Jan Raczkowski zorganizował tam jadłodajnię dla ukrywających się, był kapelanem IV oddziału „Fromcyn”. Obiad na plebanii, przechodzenie przez Świder do wsi Rycice. Nocleg w domu na ławkach, pchły. Gotowanie posiłków, pomoc zapoznanej dziewczyny, kradzież kartofli z pola.
[00:09:25] Kocioł NKWD na plebanii, pomoc księdza, alkohol jako waluta. 9 września 1944 r. przyjście Rosjan. Ostrzał artyleryjski Otwocka, front rosyjski. Żołnierz radziecki zapowiedział wyzwolenie Warszawy następnego dnia.
[00:15:08] Droga do domu, przeniesienie rannego w nogę żołnierza do szpitala w Radości. Odgłosy walk na Gocławku. Dom Szydłowiczów (teść) przy ul. Błękitnej 29. Teść znał literaturę, kochał Wincentego Pola, był socjalistą. Zniszczenie elewacji budynku. Dom rodzinny boh., wysiedlenie rodziny. Spotkanie ukrywającego się Żyda (z Uroczej 10) – Tadeusz Szydłowicz zbudował mu kryjówkę za szafą. Ciała zabitych Niemców w Aninie. Wuj pilnował domu. Pierwsza noc we własnym łóżku.
[00:24:48] Obserwacja ze skarpy wiślanej ostrzału Saskiej Kępy z katiuszy stojącej przy Piekarni Wawerskiej. Spotkanie Lolka Szydłowicza, bomba utkwiła w ziemi. Powrót ludzi i zwierząt z Grochowa. Wyciągnięcie niewybuchu z piwnicy. Uciekający Niemcy plądrowali domy na Grochowie.
[00:29:39] Roman Szydłowicz, najstarszy brat dowódcy, został wywieziony, wrócił 18 grudnia przez zamarzniętą Wisłę. Losy mieszkańców Wawra wygnanych po powstaniu. Mama wróciła 20 września, z ocalałą krową. Warzywa z pola. Przyjazdy ludzi z Pragi po żywność – kupić lub ukraść. Niedostatki żywności. Powstaniec Stanisław Polkowski, zdobywanie hipodromu na Służewcu, śmierć Zbigniewa Sałacińskiego.
[00:36:20] Powstańcy na ul. Chełmskiej, rozerwanie się granatu, Polkowski trafiony w nogę, musiał ją sobie obciąć. Leżąc, zastrzelił Niemca. [+]
[00:38:26] Mama dowiedziała się o śmierci ojca od boh. Śmierć siostry boh. w 1942 r. na zapalenie płuc. Zostały siostry Teresa i Ada. Mama miała sklep spożywczy, ojciec był mistrzem budowlanym, cieślą, budował domy, „świdermajery” w Radości, Międzylesiu, Wawrze. Brat ojca Aleksander znalazł się z ojcem w Rycicach. Odłamek, który trafił ojca w serce i utkwił w marynarce – z pistoletu maszynowego. Stryj zbił skrzynię i pochował ojca boh. w prowizorycznej mogile. Wiosną 1945 wykopali ciało i pochowali na cmentarzu przy ul. Cylichowskiej w Zerzniu. [+] Książka prof. Wierzchowskiego „Zerzeń i jego historia”.
[00:46:35] Obawa przed NKWD z Majdanka. Wywiezienie oficerów z obozu na front. Bitwa pod Studziankami – utonięcie oficerów. Obozowa rutyna, śpiewanie pieśni. W marcu 1945 r. zgłoszenie do WKU na ochotnika do wojska. Przyjście do domu ormowców, wezwanie na przesłuchanie. Niebezpieczny wierszyk.
[00:54:48] Przetrzymywanie w piwnicy przez kilka dni, przeprowadzenie do Rembertowa, piwnica pełna więźniów. Przesłuchania co noc. Kolega Kazik – ubecki prowokator. Oskarżenie boh. o organizowanie tajnego harcerstwa w Wawrze.
[01:00:30] Ślub z Danusią Szydłowicz w 1948 r. Boh. przezywano Waldkiem. Razem z boh. aresztowano Hannę Hankiewicz i Blankę Chabierę. Donos na harcerzy. Przesłuchanie odbywało się codziennie o godz. 11 – udawanie bicia i wrzasku. Wyjście na wolność. [+]
[01:10:41] Harcerzy uratował oficer UB Zacharski, który zakochał się w siostrze Blanki, Dance. Cmentarz w Rembertowie, klasztor na Glinkach [dziś Marysin Wawerski], powrót do domu.
[01:15:03] Drukarnia „Życia Warszawy”. Po oddaniu tam harcerskich czcionek Jerzy Szydłowicz uciekł przed NKWD na Ziemie Odzyskane, do Lęborka. Kazik, syn szewca, w mundurze UB w Gdańsku – to on zadenuncjował harcerzy.
[01:19:06] 15 kwietnia przerzucenie uwięzionych akowców do obozu przejściowego w Rembertowie, tam trafił Jan Zaleski, żołnierz NSZ z Węgrowa. Ok. 600 więźniów wypuszczono na wolność – zrobili to partyzanci z Węgrowa. NKWD wyłapywało partyzantów, akowców, harcerzy i zabijało na miejscu. Wywiezienie więźniów na Syberię, Jan Zaleski jechał razem z Augustema Emilem Fieldorfem „Nilem”. Rozpoczęcie nauki w szkole nazajutrz po wyjściu z więzienia, codzienna droga pieszo z Pragi na ul. Chmielną 88. Wykładowca inż. Potyra [Potyrała], specjalista ds. budowy okrętów. Utworzenie wydziału okrętowego i lotniczego – ten wydział boh. skończył maturą w czerwcu 1946 r.
[01:27:19] Prof. Brodzki. Spotkanie w Teatrze Roma, doklejenie korony orłowi na akademii szkolnej, uczniowie wyrzuceni ze szkoły, jedynie boh. i Janek Nowiński dopuszczeni do matury. Przebłaganie dyrektora. Matura pod okiem ubeka. Szkoła latania w Fordonie koło Bydgoszczy, szybowce.
[01:34:11] Boh. zdał egzamin za kolegę Andrzeja Hurgota. Ubek na kursie latania. Zespół muzyczny. Inwigilacja przez ubeka, rewizja. Egzamin lotniczy. [+]
[01:41:25] Harcerstwo lotnicze. Praktyka w biurze konstrukcyjnym: Tadeusza Chylińskiego i Bronisława Żurakowskiego. Motoszybowiec. Międzynarodowy zjazd skautingu. Samolot RWD 21. Praca przy budowie samolotu [++]
[01:45:37] Praca technologa. Kurs instruktorów modelarstwa samolotowego w Osowcu pod Grodziskiem Mazowieckim w 1946 r. Boh. był oboźnym kursu, odpowiedzialnym za organizację, przywoził motocyklem wykładowców z Warszawy. Opis obozu. Budowa modeli lotniczych, silniczki spalinowe z Paryża, oblatywanie. Kolekcja pocztówek z modelami. Wiejska 17 – siedziba komendy.
[01:55:41] Boh. został kierownikiem Centralnej Modelarni Lotniczej w Domu Harcerza przy ul. Łazienkowskiej 7. Kierownik ds. lotniczych Berkowski z Radomia. Budowa motoszybowca.
[01:58:52] Wypadek samochodowy, zderzenie na motocyklu z samochodem ciężarowym, zmiażdżona lewa noga. Szpital w Instytucie Weterynarii przy Grochowskiej, groźba amputacji nogi. Opis operacji i stanu nogi.
[02:07:33] Ślub z narzeczoną Danutą. Znajomy ksiądz z parafii w Aninie. Wesele.
[02:13:11] Lewińska, komunistka francuska (członkini KC PZRR, przeprosiła wszystkich Polaków za współodpowiedzialność za „wykrzywienie harcerstwa”) pożyczyła swój samochód do ślubu. Ślub w 25 kwietnia 1948 r. Szpaler harcerzy z biwaku w Aninie, Sylwester „Rak” Rakowski. Fotograf przy pl. Szembeka. Janusz Chudzik.
[02:18:30] Leczenie nogi, problemy, terapia komórkami macierzystymi z łożyska i żelatyną. Prof. Gruca. Blokada – utrata przytomności. Po ślubie nowożeńcy zamieszkali każde w swoim domu rodzinnym.
[02:22:33] Wspólne życie kątem u rodziców boh., remont mieszkania, pożar domu. Opis pożaru, zaczadzenie boh., upadek ze schodów.
[02:28:13] Wypadek żony. Oskarżenie sąsiadki o spowodowanie pożaru – zapalenie się ubrań (ok. 1950 r.). Remont domu (pałacyku Szydłowiczów) z pomocą zakładu pracy. Polepa – mieszanka gliny i trocin – do ocieplenia dachu.
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.