Krosny Teodor

Świadkowie Epoki

IP/DF/SE/0195

18 października 2018

1:37

Teodor Krosny (ur. 1933, Pawłowice) pod koniec wojny był świadkiem przemarszu kolumny więźniów z obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu. Po wojnie jego ojciec został aresztowany i wywieziony do łagru w Karagandzie, skąd wrócił po kilku miesiącach. Teodor Krosny uczył się przez kilka lat w Seminarium Misyjnym Werbistów w Nysie, ale po maturze ukończył studia w Krakowie.

[00:00:01] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1933 r. w Pawłowicach k/Żorów.
[00:00:23] Przedstawienie rodziców: Marii i Józefa oraz rodzeństwa. Rodzice mieli gospodarstwo rolne, ciotka była akuszerką i odebrała porody wszystkich dzieci w rodzinie.
[00:03:44] Mieszkańcy wsi pracowali na roli, niektórzy jeździli do pracy w kopalniach, na kolei. Wiele osób pracowało w mleczarni i stolarni. Brat matki uczył się fachu w stolarni i po wojnie robił rzeźby. Boh. nie pamięta Żydów sprzed wojny. Położenie Pawłowic – przemyt z Prus na teren Austro-Węgier w okresie zaborów.
[00:08:12] Stosunki między Polakami i mieszkańcami innych narodowości.
[00:09:38] Nastroje we wsi przed wybuchem wojny. We wrześniu 1939 boh. widział dwóch wycofujących się polskich żołnierzy. W domu zatrzymał się uciekinier w ubraniu poprzestrzelanym przez Niemców. Do wsi wjechali Niemcy na motocyklach, jeden z nich rozmawiał z dziadkiem.
[00:14:17] Życie codzienne podczas okupacji – niemieckie zakazy i nakazy, sprawdzanie zaciemnienia przez gminnego urzędnika, żywność na kartki, nakaz mówienia w urzędach po niemiecku. Rodzice chodzili do pruskiej szkoły, gdzie karano za mówienie po polsku. Ksiądz Szubert uczący dzieci polskiego trafił za to do obozu koncentracyjnego.
[00:19:52] Starsi nie rozmawiali przy dzieciach o ważnych sprawach. Przemarsz więźniów z Oświęcimia – boh. widział kolumnę ludzi w pasiakach, którym mieszkańcy wsi próbowali podawać wodę. Warunki marszu zimą.
[00:26:26] Refleksje na temat zachodniej propagandy.
[00:27:30] Próby pomocy więźniom ze strony mieszkańców wsi. Brak wiadomości na temat narodowości idących więźniów.
[00:29:30] W okolicy działała partyzantka – oczekiwanie na przejście frontu. Niektórzy mieszkańcy wsi zginęli podczas okupacji.
[00:32:55] Wkroczenie Armii Czerwonej – żołnierze weszli do domu i okradli rodzinę. Niemieccy żołnierze, którzy stacjonowali we wsi chowali swoich zmarłych na miejscowym cmentarzu – zwłoki niemieckich żołnierzy w okolicy wsi. Walki Niemców i Rosjan we wsi – pola minowe i podpalenie zabudowań. Rozminowywanie pól przez polskich saperów. Od wybuchu miny zginął ksiądz Brandys. [+]
[00:40:35] Długotrwałe walki na linii Strumień-Pawłowice-Żory. Różnice między czerwonoarmistami a żołnierzami Wehrmachtu – niemiecki porządek i sowiecka samowola. Zachowanie czerwonoarmistów wobec kobiet.
[00:47:00] Po wkroczeniu sowietów rodzina została wyrzucona z domu i zatrzymała się w Porębie, gdzie doczekano przejścia frontu. Rodzice wysłali dzieci do Pawłowic – droga bez świadomości, że teren jest zaminowany. Powrót do domu.
[00:50:55] Przemarsz więźniów obozu koncentracyjnego przez wieś – droga do Wodzisławia, gdzie załadowano ich do wagonów.
[00:55:32] Ojciec został zabrany na przesłuchanie – jego powrót po kilku miesiącach z obozu w Karagandzie, stan zdrowia po pobycie w łagrze. Ojciec przywiózł hubkę i kamienie do rozniecania ognia. Opowieść o warunkach transportu więźniów. [+]
[01:02:38] Powojenna parcelacja majątku barona – na jego ziemi pobudowano domy. Sny o wojnie.
[01:05:15] Ciężka praca na roli – zmęczenie rodziców.
[01:07:10] Naloty aliantów pod koniec wojny – jedna z bomb spadła w Pawłowicach. Boh. nieświadomie wszedł na pole minowe koło gospodarstwa Brandysów. Pod koniec wojny we wsi był obóz dla jeńców – dwaj z nich uciekli i zostali zastrzeleni. Uczniowie zostali zaprowadzeni ze szkoły na miejsce egzekucji.
[01:11:55] Charakter matki – pobożnej i pracowitej osoby i ojca, człowieka z zasadami. Sąsiedzka pomoc, wspólne śpiewanie. Odmawianie modlitw podczas pracy.
[01:15:22] Boh. po ukończeniu sześciu klas został wysłany do Seminarium Misyjnego ojców Werbistów w Nysie, w jedenastej klasie zrezygnował i poszedł do liceum. Po maturze studiował w Krakowie.
[01:17:04] Boh. podczas studiów poznał przyszłą żonę Alfredę – spotkania w kościele, wspólnota zainteresowań.
[01:22:50] Nauczycielem ojca w pruskiej szkole był pan Bayer, podczas okupacji sprowadzono go w nadziei, że nie będzie zaprowadzał hitlerowskich porządków – przyjazd nauczyciela w mundurze NSDAP. Metody nauki języka niemieckiego. W kościele śpiewano po niemiecku – pozostałość zaboru pruskiego. [Boh. śpiewa piosenkę po niemiecku]. W domu śpiewano kościelne pieśni.
[01:30:10] Przesłanie do młodych ludzi. Dwaj bracia matki zginęli na froncie wschodnim, trzeci brat zaginął. Brat Bernard podczas okupacji wyrzeźbił popiersie Piłsudskiego, które ukrył na strychu. Przed sowiecką ofensywą na podwórku stały dwa niemieckie działka – uzbrojenie Armii Czerwonej – praca obsługi moździerza.
more...
less

Rytel-Andrianik Artur

Instytut Pileckiego

Film