Mieczysław Kamiński (ur. 1936, Mokobody k. Siedlec) opowiada o losach miejscowej społeczności żydowskiej pod okupacją niemiecką oraz o przejściu frontu niemiecko-sowieckiego przez jego rodzinne tereny. W jego rodzinnym domu ogrzewali się w zimie Żydzi, jednak rodzina bała się udzielić im długotrwałej pomocy.
00:00:01 Autoprezentacja boh. urodzonego w 1936 r. w Kolonii Mokobody. Prezentacja rodziców: Zofii i Stefana Kamińskich oraz dwóch sióstr.
00:00:52 Początek niemieckiej okupacji w Mokobodach. Przed wojną Żydzi trudnili się handlem i rzemiosłem, jeden był właścicielem olejarni. Abram był handlarzem, Komar właścicielem barana. Łapanki na roboty do Niemiec – wszyscy wrócili po wojnie do domów.
00:04:32 Francuzi [jeńcy z obozu w Suchożebrach] tłukli kamienie na drodze – zachowanie niemieckich strażników.
00:05:37 W Woli Suchożebrskiej był obóz dla sowieckich jeńców wojennych, getto było w Węgrowie.
00:06:14 Sołtys dostał rozkaz, by odwieźć Żydów do Węgrowa, ale nie zrobił tego i Żydzi zimą wchodzili do domów, by się ogrzać. Z grupy ukrywających się Żydów przeżył Mosiek, syn Abrama. [+]
00:07:44 Obóz w Woli Suchożebrskiej – skazanie jeńców sowieckich na śmierć głodową. Okoliczni chłopi wywozili ciała na cmentarz w lesie w Osinach. Ucieczka grupy jeńców sowieckich, dwóch (Wasyl i Iwan) przeżyło wojnę ukrywając się w okolicy i pomagając chłopom. [+]
00:10:11 Na Kolonii stacjonowali Niemcy z radiostacją. Przed nadejściem frontu rodzina została przesiedlona do pobliskiej wsi Zemły. Po trzech dniach wróciła do domu – z powodu zajęcia gospodarstwa przez radzieckich żołnierzy przeniesiono się do rodziny w Mokobodach. Końskie zewłoki na ulicach. Wasyl i Iwan zostali wcieleni do armii. [+]
00:13:47 Odgłosy bombardowania Mokobodów – Niemcy uciekli ze szkoły na cmentarz, potem wyjeżdżali zamaskowanymi samochodami. Straty wśród mieszkańców wsi. Walki Niemców z Rosjanami w Kolonii Mokobody.
00:16:32 Mosiek, syn Abrama, przyjaźnił się z synem sąsiada, razem hodowali króliki. Ukrywający się w okolicy Żydzi przychodzili do domu po jedzenie, Żyd-krawiec szył ubrania i za swoje usługi dostawał żywność. [+]
00:18:22 Dziadkowie Kamińscy i stryj oraz rodzina boh. mieszkali w tym samym domu. Niektórzy ukrywali Żydów w zamian za korzyści majątkowe.
00:20:12 Jeńcy, którzy uciekli z obozu przebywali w okolicy 2-3 lata, inny jeniec został zabity przez partyzantów. Działalność granatowych policjantów. W okolicy nie było zbyt wielu żydowskich rodzin.
00:22:37 Cmentarz jeńców radzieckich w Suchożebrach, po wojnie Rosjanie ekshumowali pojedyncze zwłoki. Ucieczka grupy jeńców z obozu.
00:23:47 Siostra Mośka ukrywała się w oborze i zimą zamarzła.
00:25:26 Po wojnie Mosiek przyszedł do domu, ale boh. nie wie, o czym rozmawiał z rodzicami. Sołtys miał odwieźć Żydów z Mokobodów do Węgrowa, ale zostawił ich w Kolonii Mokobody, niedaleko domu rodziny boh. – Żydzi przyszli, by się ogrzać. Postawa mieszkańców wsi. Przypadek kobiety, która nie mogła zostawić dziecka.
00:30:38 W okolicy działała partyzantka – wysadzanie niemieckich pociągów. Po przejściu frontu Rosjanie wyłapywali partyzantów, których gromadzili w szkole – metody śledcze.
00:32:43 Relacje z Żydami przed wojną. W okolicy nikt nie ukrywał Żydów z obawy przed represjami. Zniszczenie żydowskiego cmentarza.
00:35:13 Partyzanci często nocami przychodzili do domu, ojciec ich woził. Niemcy nie przeprowadzali rewizji w gospodarstwie, ale sąsiadowi zabrali kartofle.
00:37:16 Na Syberię wywieziono Romana Dębskiego ze Skupi oraz Romana Górskiego z Zaliwia – obydwaj wrócili do domów.
00:39:04 Wiele osób z okolicy wywieziono na roboty do Niemiec. Siostra teścia, Lucyna, pracowała jako pokojówka u bezdzietnego małżeństwa, poznała parobka sąsiadów, Józefa Krawczyńskiego i wyszła za niego.
00:41:41 Boh. nie zapisał się do partii – życie w PRL-u.
00:43:04 Po wojnie nauczyciele mówili dzieciom o obozie w Oświęcimiu i Treblince. W szkole nie mówiono o Katyniu. Po wojnie nie można było śpiewać piosenki „Czerwone maki na Monte Cassino”.
00:46:40 Boh. prowadził gospodarstwo rolne, potem był murarzem. Działalność Solidarności w Siedlcach. Wprowadzenie stanu wojennego – kilku chłopaków z okolicy trafiło do ZOMO.
00:49:02 Zbiegowie z obozu jenieckiego ukrywali się u kliku gospodarzy, nocowali w stodołach. Po wyzwoleniu Rosjanie wcielili ich do wojska.
00:51:30 Życie religijne podczas okupacji. Zachowanie księdza w czasach PRL. Boh. ukończył szkołę podstawową w Mokobodach, lubi czytać grube książki. Rozmowy z wnukami o biedzie, której boh. doświadczył. Podczas okupacji rodzina miała jedną krowę, kury – gotowane potrawy.
00:55:58 Uroczystości państwowe podczas PRL-u, ściganie rolników przez milicję w dniu obchodów święta 22 Lipca.
00:57:12 Przesłanie do wnuków. W okolicy ukrywało się czterech zbiegów z obozu jenieckiego, dwaj przeżyli do wyzwolenia.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.