Edward Jerzy Drużyłowski (ur. 1955, Workuta, rep. Kami, ZSRR) – archeolog, nauczyciel. Pochodzi z rodziny naznaczonej od pokoleń piętnem Syberii, dokąd trafiło wielu jego przodków. Jego rodzice zostali w 1944-45 roku uwięzieni w sowieckich obozach pracy o zaostrzonym rygorze, skąd w 1952-53 roku zostali zwolnieni i skierowani na bezterminowe zesłanie. Ojciec pochodził z Wilna – za przynależność do Armii Krajowej i udział w operacji „Ostra Brama” osadzono go w więzieniu na Łukiszkach, a następnie wywieziono do Workuty. Mama była pół-Rosjanką, pochodziła z Poznania, została aresztowana, torturowana i zesłana do Workuty w nie do końca jasnych okolicznościach za „wrogą propagandę i terror nad komunistami”. W 1953 roku w obozie urodziła się starsza siostra pana Edwarda. Rodzinie udało się wyjechać do Polski pod koniec 1955 roku dzięki staraniom stryja pana Edwarda oraz jego babki. Osiedli we Wrocławiu i z tym miastem boh. jest związany do dziś. W 1980 roku ukończył Uniwersytet Wrocławski i uzyskał tytuł magistra archeologii. W 1991 ukończył Studium Pedagogiczne w zakresie historii. Założył własną pracownię archeologiczną, a w 2000 r. znalazł cenny skarb pozostawiony przez Niemców. Działa w Związku Sybiraków, jego marzeniem jest budowa pomnika łagierników w Workucie.
mehr...
weniger
[00:00:08] Prezentacja boh. Urodzony w 1955 r. w Workucie, za kołem podbiegunowym. Rodzice zesłani w 1944 i 1945 r. do łagrów o zaostrzonym rygorze, zwolnieni w 1952 i 1953 r. bez prawa opuszczania miejsca pobytu – osiedlenie bezterminowe. 11 listopada 1953 r. urodziła się starsza siostra Aleksandra (mieszka w Warnie). Starania rodziny o powrót do Polski. Mama Irena dd. Zawrocka– pół-Rosjanka, pochodziła z Poznania. Ojciec ur. 31 maja 1927 r. w Wilnie został obywatelem ZSRR po wojnie. Kłopoty z legalizacją małżeństwa, bo mama już miała męża.
[00:04:27] Po przyjeździe do Polski osiedli we Wrocławiu. Wyprawa z ojcem do Szczecina do pierwszego męża, unieważnienie pierwszego małżeństwa mamy. [+]
[00:06:05] Starania o powrót rodziny do Polski ‒ babcia Zawrocka pisała do ambasady polskiej w Moskwie – odpis listu z 1948 r. Mama przebywała w więzieniu radzieckim – strażnik pomógł babci napisać gryps do mamy. W 1945 r zaczęli powracać z Syberii pierwsi Polacy. Ok. 30 tys. zesłanych po wojnie wracało w latach 50.
[00:12:30] Mama została skazana na zsyłkę za „wrogą propagandę i terror nad komunistami” – miała kontakty prawdopodobnie z akowcami.
[00:13:31] Ojciec znalazł się na zesłaniu w ZSRR za przynależność do 3 Brygady „Szczerbca” AK Okręg Wileński. Opis pochówku zmarłych kolegów ojca. Ojciec uciekł do Wilna, tam brał udział w operacji „Ostra Brama” razem ze swoim bratem Jerzym Drużyłowskim. Brat uniknął aresztowania, przedostał się do Polski, starał się o powrót brata do Polski.
[00:16:19] Wniosek o powrót z zesłania w łagrze w ZSRR wysyłało się do Rady m.st. Warszawy. Ojciec wskazany przez konfidenta, aresztowany, sądzony z ponad dwudziestoma partyzantami, przez rok w wileńskim więzieniu na Łukiszkach, potem wywieziony do Uchty, a następnie do Workuty. Tam spotkał kolegów z 3 Brygady Wileńskiej. Mama w obozie spotkała swoje koleżanki, m.in. p. Kiałkową, żonę Stanisława Kiałki, rzeźbiarza, autora rzeźby „Łagiernik”.
[00:21:00] Rzeźba „Łagiernik” powstała już w Polsce, modelem miał być ojciec boh. Boh. chciałby postawić pomnik łagierników w Workucie. [+]
[00:22:48] Rodzina ojca boh. Grobowiec rodzinny na Rossie, dziadek Edward, pradziadek Edward Michał. Paulina Żbikowa dd. Drużyłowska (ciotka Pulka), żona kpt. Żbika, osadnika na Kresach, zamordowanego przez Sowietów w Sarnach, uciekła do Wilna. Losy rodziny Drużyłowskich i ich mogiły.
[00:26:57] Ciotka Pulka aresztowana przez brak czujności ojca, wywieziona na Syberię, wyszła z Armią Andersa do Iranu, potem do Libanu i Wlk. Brytanii, gdzie zmarła w 1961 ‒ nie ma jej jednak na żadnej liście Sybiraków.
[00:28:40] Witold Drużyłowski zesłany na Sybir do Omska za udział w powstaniu styczniowym, skazany na 7 tys. kijów za niesubordynację – zmarł. Zsyłanie na Sybir praktykowano już za czasów konfederacji barskiej (II poł. XVIII w.) – żyli tam potomkowie tych zesłańców od pokoleń. [+]
[00:30:00] Powrót do Polski: stryj Jerzy Drużyłowski odebrał rodzinę w PUR-ze w Nowym Sączu, karty repatriacyjne, przejazd pociągiem z Workuty przez Lwów. Zamieszkanie we Wrocławiu (ul. Beniowskiego z babcią Bronisławą Drużyłowską). Babcia poszła do komendantury, żeby wyciągnąć ojca z transportu, za karę sama została aresztowana i zesłana do Saratowa na prawie 3 lata. Grobowiec na wileńskiej Rossie.
[00:39:15] Po przyjeździe do Polski boh. miał pół roku. Zabawka ‒ zajączek z pleksi od Stanisława Kiałki przywieziony z Workuty.
[00:42:10] W powojennej Polsce niewskazane mówienie o łagrach, niedowierzanie ludzi. Straszna rusycystka w szkole podstawowej. Pieśń „Taczanka”.
[00:44:26] Opowiadania rodziców o łagrze: mama budziła się w nocy i nie pamiętała, jak się nazywa. Ojciec był świadkiem samosądu za kradzież słoniny – blokowy został zatłuczony przez okradzionych łagierników glinianymi kubkami. Wiersz ułożony z rozkazów słuchanych w obozie, dochodzenie. [+]
[00:47:50] Reaktywacja Związku Sybiraków, konieczność przekazywania świadectwa historycznego.
[00:51:55] Z Workuty od razu przyjazd do Wrocławia. Pierwsze wspomnienie: wakacje nad Bałtykiem, M/S „Batory”. Hafciarka artystyczna Halina Rymkiewicz z Gdańska. Wakacje w Aleksandrowie Łódzkim, ciocia Marychna. Ciocia Wikcia z Poznania. Bieda w domu.
[00:56:36] Ojciec skończył szkołę wieczorową, potem studia inżynierskie i podyplomowe energetyczne, jednocześnie pracował. Rodzice zostali tłumaczami przysięgłymi. Ojciec naprawiał liczniki elektryczne. Mieszkanie przy ul. Curie-Skłodowskiej 81 m. 14. Sąsiedzi byli znajomymi z Workuty. Spacery z ojcem nad Odrą, zmywanie błota w kanale Odry.
[01:00:05] Ruiny we Wrocławiu, obraz samotnej bramy, zabawy cegłami w gruzowisku. Napisy „Nigdy więcej”. Tworzenie przydomowych ogródków, wykopywanie broni – studia archeologiczne. Edukacja we Wrocławiu. Śmiertelny wypadek stryja w 1970. II Liceum Ogólnokształcące im. Piastów Śląskich na ul. Rosenbergów, życzliwi nauczyciele, stanica żeglarska nad śluzą. Wyjazdy na obozy żeglarskie na Mazurach.
[01:04:25] Wyjazd do pracy za granicę, powrót przed wprowadzeniem stanu wojennego, praca w Wojewódzkim Ośrodku Archeologiczno-Konserwatorskim, potem jako kierownik domu kultury, nauczyciel historii i WOS, bibliotekarz, obecnie własna firm archeologiczna. W dzieciństwie fascynacja pozostałościami po Niemcach na tamtych terenach ‒ domy i gospodarstwa wyglądały inaczej niż polskie. W 2000 r. znalezienie 40 sztuk biżuterii rodowej zostawionej przez Niemców, obecnie wystawione w muzeum w Środzie Śląskiej.
[01:10:50] Proces mamy w Moskwie, fałszywe oskarżenia. Więzienie w Moskwie, nocne przesłuchania, zabranianie snu, w końcu załamana w śledztwie. Wkroczenie wojsk radzieckich do Poznania ‒ mama bała się gwałtów, musiała się ukrywać ze strachu. Babcia była związana z Aleksiejem Trafimowem, prawdopodobnie współpracownikiem Niemców, zmarła 2 dni po nim. Nie wiadomo, o co konkretnie oskarżono mamę.
[01:16:20] W obozie Rosjanie mówili „Nie umiesz pracować – nauczymy
nie chcesz pracować – zmusimy”. Mamę traktowano gorzej w obozie, pracowała z kryminalnymi przy rozładunku węgla, w transporcie okradli ją z rzeczy osobistych.
[01:21:50] Mama przyznała się podczas przesłuchania, że należała do Związku Pracowniczego [Ludowo-Pracowniczy Związek, NTS] i to był jedyny możliwy powód, oficjalnie za „terror nad komunistami i wrogą propagandę”, ale o przynależności do związku dzieciom nie wspominała. Ojciec skazany za działalność w AK skierowaną „przeciw partyzantom bolszewickim”, babcia skazana „za to, że wychowała 2 akowców”.
[01:23:29] W czasie karnawału Solidarności boh. był za granicą. Wprowadzenie stanu wojennego – zaskoczenie. Pacyfikacja siedziby „S” na ul. Mazowieckiej we Wrocławiu, zatrzymania działaczy, niepewność informacji i sądów. Boh. pracował w Gminnym Ośrodku Kultury w Miękini obok Mrozowa, odbywały się tam zebrania partyjne. Milicjant przywoził broń dla I sekretarza PZPR.
[01:27:09] Akcje protestacyjne, demonstracje w czasie stanu wojennego. 1 maja ciężarówka przejechała pod gmachem sądu po biodrze człowieka. Biesiady pokutne, Bractwo Krzyżowe (Andrzej Scheer). Transparenty na rynku Świdnickim „Zdelegalizować PZPR”. Boh. nie działał w opozycji demokratycznej.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..