Cieniewicz Renata

Świadkowie Epoki

IP/DF/SE/0345

7 grudnia 2018

0:52

Renata Cieniewicz z domu Fajtek (ur. 1947, Brusy) opowiada o ojcu Leonie Fajtku, który był tuż po wojnie dyrektorem Przetwórni „Las” w Brusach. Dwukrotnie aresztowany za „sabotaż gospodarczy”, przeniósł się do pracy do Gdyni w stoczni marynarki wojennej. W 1956 założył Zrzeszenie Kaszubskie w Gdyni, jego brat prowadził podobne zrzeszenie w Gdańsku.

[00:00:08] Córka Leona i Agaty Fajtek, ur. 26 paćdziernika 1947 r. w Brusach „na fabryce”. Ojciec dyrektor fabryki, mieszkanie w biurze, po 2 latach przeprowadzka do mieszkania przy rynku w Brusach, z balkonu oglądanie parad wojskowych i sportowych [+]. Mama często wspominała II wojnę światową. Pierwsze wspomnienie – nauka wchodzenia po schodach w fabryce. Sąsiedzi: rodzina Kirsztajnów.
[00:02:22] Gdy boh. miała 6 lat, rodzina przeprowadziła się do Gdyni. Ojciec był dyrektorem, „prześladowany za uczciwość”. Przejście ojca do pracy w Stoczni Marynarki Wojennej, mieszkanie służbowe, zakaz meldunku w Gdyni. W Brusach przewojenna fabryka „Dominante” (własciciele Galiano i Galli). Ojciec z kolegami Kobierowskim i Czarnowskim ukryli wyposażenie fabryki, by po wojnie mogła rozpocząć pracę. Nacjonalizacja fabryki [1948 r.].
[00:04:03] Ukrycie w 1945 pasów transmisyjnych z fabryki w kanałach – za zgodą Galliano. Wszyscy trzej (Kobierowski, Czarnowski, Fajtek) ukrywali się razem z 7 Włochami, uciekinierami z obozu [+] – zdemaskowani przez Rosjan. Wyprowadzenie ojca z domu w kajdankach – za „sabotaż gospodarczy” – był przez 6 tygodni w więzieniu w Bydgoszczy.Ponownie aresztowany, gdy do Brus przyjechał biskup pelpliński – pozwolił pracownicom pójść na mszę. [+]
[00:06:50] Wyprowadzka do mieszkania na Oksywiu (boh. miała 6 lat) – bez zgody na zameldowanie, interwencja w Warszawie. W stoczni ojciec był ślusarzem, papiery mistrzowskie w Gdyni, potem został nauczycielem zawodu w szkole przy stoczni.
[00:08:52] Mieszkanie w blokach na osiedlu Pagedu na Oksywiu. Gdy wybuchła wojna, matka miała 23 lata, starsza siostra miała 10 miesięcy. Na ulicach trupy – ciotka sprawdzała numery na tabliczkach żołnierzy. Starsza ciotka mówiła po niemiecku, tak się mówiło w ich domu, ich syn był brany za Niemca, przynosił od Niemców żywność do domu. Jej mąż nie podpisał folkslisty.
[00:10:40] 12 października [1939] rozkaz opuszczenia Gdyni przez Polaków – wyprawa z dobytkiem w plecakach do Leśna k. Brus. Mieszkanie na Oksywiu zniszczył pocisk artyleryjski. [+] Nocleg u kuzyna w Lipuszu. W Leśnie zebrała się cała rodzina ojca (miał 7 rodzeństwa).
[00:13:00] Ojciec dostał pracę w fabryce, przeniesienie do Zalesia. Wytwarzanie pierścionków z polskich dwuzłotówek. Obszar Leśna i Zalesia wysiedlono – miał być terenem ćwiczeń dla SS. Wyprawa dziadka do Kościerzyny pieszo do kuzyna, którego syn Jan Miętki uciekł z Wermachtu z frontu wschodniego do Armii Radzieckiej – został zrzucony do lasu koło Czarnej Wody (książka „Dziewięciu z nieba”). Dziadek zmarł w Liniewku. Losy rodziny ojca. Babcia uratowana z transportu do Potulic. W gospodarstwie w Leśnie Niemcy stworzyli filię obozu w Potulicach – robotnicy przymusowi.
[00:15:55] Przeniesienie do Huty. Wystrzelanie rodziny Ciemińskich, koło domu przechodził dwukrotnie front, zabudowania spalone, ryk palących się zwierząt. Trauma po wojnie – choroba siostry. Babcia pochodziła z Westfalii – Rosjanie chcieli ich rozstrzelać, gdy zobaczyli rodzinne zdjęcia.
[00:18:51] Mama poprosiła Niemca o przewiezienie do Kosobud – stamtąd pieszo do Brus. Spotkanie niemieckiego żołnierza. Uratowane przez siostrę ojca. Rodzina Ciemińskich – zastrzeleni rodzice, dalsze losy ich dzieci.
[00:21:51] Ze szkoły na Oksywiu widok na torpedownię. Śnieżyca – ludzie zamarzali na ulicach (1951). Przeprowadzka na Wzgórze Nowotki (obecnie Biskupa Dominika). Technikum Przemysłu Spożywczego i Chemicznego w Gdańsku, praca w laboratorium.
[00:24:00] Zaoczne studia zootechniczne w Olsztynie. Ojciec założył w Gdyni w 1956 r. Zrzeszenie Kaszubskie, jego brat (pracownik kuratorium oświaty) – filię w Gdańsku. Zrzeszenie Kaszubskie prowadziło kawiarnię prz pl. Kaszubskim. Spotkania z Augustynem Neclem. Tam boh. nauczyła się czytać po kaszubsku. Rodzina Skwierczów.
[00:26:24] Pracując w szkole zakładowej, ojciec został kuratorem osieroconych chłopców. Ojciec był oczytany, czytał dziennik „Kaszëbë”. W stoczni dzialał społecznie.
[00:28:14] Aresztowanie ojca, bo nie należał do PZPR. Śmierć Stalina – smętna muzyka i wspomnienia nadawane przez kołchoźniki w Brusach, boh. płakała.
[00:29:11] Grudzień 1970: ogłoszenie o podwyżkach, szok. Manifestacja w Gdańsku. Droga z dworca przez Błędnik: stoczniowcy na ulicy, przed urzędem płonąca więźniarka, płonące samochody przed więzieniem, ludzie na drabinach na murze więzienia.
[00:34:04] Praca w laboratoriach, które badały zawartość białka i tłuszczu w mleku. Mąż kierowniczki był wysokim funkcjonariuszem PZPR, przebieg wydarzeń grudniowych (armatki wodne, helikoptery). Powrót z pracy do domu – napotkanie patrolu żołnierzy.
[00:36:16] W sklepie informacja, że wojsko strzela do ludzi. Czołgi przy ul. Wielkopolskiej. Przeniesienie pracowników PZPR do budynku Na Stoku 49 – uzbrojeni wartownicy na podwórku laboratorium. Spotkanie koleżanki z Gdańska – spalony dworzec, czołgi na ulicach.
[00:38:41] Narodziny córki, zakończenie III roku studiów z opóźnieniem. Praca w Stoczni Marynarki Wojennej (zaświadczenie z Zakładów Drobiarskich w Żukowie). Nadzorowanie budowy 200 kurników w Żukowie i okolicy. Kolejna ciąża, 5-letni urlop. Zatrudnienie w Związku Spółdzielni Produkcyjnych – przejazdy PKS po województwie.
[00:42:32] W 1980 r. załamanie rolnictwa państwowego – brak paszy z USA. Bezrobocie, zmiana zawodu - praca w Polskich Książkach Telefonicznych, potem jako agentka ubezpieczeniowa w Allianz. Opis pracy w wielkofermowych zakładach drobiarskich (na 5-7 tys. kur niosek).
[00:45:00] W 1977 r. 5-letnia przerwa w pracy. Praca w Związku Spółdzielni Produkcyjnych, pożar siedziby, przeniesienie pracy do Tczewa. Od 1988 praca w przedsiębiorstwie „Drobiarz”, schyłek drobiarstwa. Założenie sklepu w Orłowie razem z córką. Operacja młodszej córki w USA. Bezrobocie, praca w Polskich Książkach Telefonicznych. Najlepsze wspomnienia z pracy w drobiarstwie – poznawanie ludzi, podróżowanie po Kaszubach.
[00:48:21] Ojciec Leon Fajtek ur. 25 maja 1910 r. Rodzina rolników w Leśnie od 1821 r. – założyciel Bartłomiej Fajtek. Rodzina Fajtków pochodzi spod Chojnic – dane z II poł XVII w. Rodzina matki – z okolic Orlika koło Leśna. Ojciec czuł się Kaszubą, w domu mówiło się po polsku, bo mama nie chciała się nauczyć po kaszubsku. W 1970 r. pod blokiem rodziców stała wojskowa kuchnia polowa. Z balkonu przy ul. Świętojańskiej siostra boh. widziała robotników niosących na drzwiach [Zbyszka Godlewskiego].
mehr...
weniger

Słomczyński Tomasz

Dorosz Piotr Emanuel

Instytut Pileckiego

Film