Rezač Maria

Świadkowie Epoki

IP/DF/SE/2033

17 lipca 2024, Kraków

0:50

Maria Rezač z d. Rypalska (ur. 1938, Kraków) jest córką robotnicy przymusowej, która po wojnie w wyniku akcji „białych autobusów” znalazła się w Szwecji i nie powróciła do Polski, porzucając swoje dzieci: Marię i jej siostrę Barbarę. Były wychowywane przez babcię, potem ojca, a następnie zostały rozdzielone. Maria trafiła do domu dziecka w Krakowie. W 1958 roku poślubiła starszego od siebie Kazimierza Rezača. Przez trzy lata pracowała w sklepie, a następnie w Krakowskich Zakładach Przemysłu Gumowego „Stomil”. Ok. 1978 r. przeszła na rentę.

[00:00:10] Wymowa nazwiska: [rezacz]. Ur. 10 października 1938 r. w Krakowie. Mama Karolina Zboś (ur. 1918), primo voto Rypalska, w czasie wojny trafiła do obozu w Ravensbrück. Ojciec Zbigniew Rypalski przeszedł przez obozy w Mauthausen, Sachsenhausen, Auschwitz. Smutne dzieciństwo czasu wojny: oboje rodzice zabrani do obozów, boh. mieszkała w Krakowie z babcią Katarzyną Zboś. Jej siostra przebywała u chrzestnej matki w Myślenicach. Babcia nie chciała oddać boh. ojcu, kiedy wrócił z obozu.
[00:03:45] Boh. nie wiedziała niczego o wojennych losach mamy i ojca. Bieda w domu babci podczas okupacji. Syn babci (wujek) trafił do Anglii, ciotka Barbara. Walka ojca z babcią o oddanie boh., „był nieciekawy”.
[00:05:08] Zamieszkanie z ojcem w Gliwicach, początek edukacji, przeprowadzka do Krakowa, ul. Łokietka. Po aresztowaniu ojca za „machlojki” odzyskanie spokoju przez boh. w domu dziecka prowadzonym przez zakonnice (przez ok. 5 lat). Ojciec „niedobry człowiek”. Trudne dzieci w domu dziecka, nauka życia, walki o swoje, „to mi wyszło na dobre”. [+]
[00:07:10] Ukończenie zawodowej szkoły handlowej, stały kontakt z babcią. Specjalne względy dla boh. w domu dziecka ze względu na dobre zachowanie. Po ukończeniu 18 roku życia wyprowadzka z domu dziecka, problem zamieszkania – lęk całej rodziny przed agresywnym ojcem. Zamieszkanie boh. z „przyszywaną ciocią” w Krakowie, nauka prowadzenia domu.
[00:09:30] Otrzymanie pierwszej pracy w laboratorium huty metali kolorowych przy ul. Halczyna dzięki pomocy nauczycielki z domu dziecka („pani paleolog”). Niemożność kontynuacji nauki (kurs księgowości w Gliwicach) z powodu braku środków utrzymania.
[00:11:05] Pomoc dyrektora huty Halickiego, opieka koleżanki Zofii. Trudne relacje z ciotką Sulikowską (dd. Lipską), przepadek pieniędzy boh. zarobionych w laboratorium. Zamieszkanie z koleżanką przy ul. Mazowieckiej. Zdobywanie nowych umiejętności na kursach, poznanie męża.
[00:13:23] Ślub w grudniu 1958 r., mąż Kazimierz Rezač, skąpstwo ciotki. Po ślubie praca w sklepie przez ok. 3 lata, a następnie w zakładach gumowych „Stomil”. Przejście na rentę w wieku ok. 40 lat.
[00:16:25] „Nerwica ogólna” z powodu traumatycznego dzieciństwa: maltretowanie przez ojca pijaka. [++] „Prawie nic mnie nie interesowało”. Naciski w pracy na wstąpienie boh. do partii. Mąż boh. skazany na 10 lat więzienia „za politykę” – działalność w podziemiu niepodległościowym, ukrywał się. [+]
[00:19:37] Dalsze losy męża (ur. 1931 r.): po wyjściu z więzienia po 7 latach utrata praw obywatelskich na 10 lat, służba wojskowa w kopalni do 1956 r. Poznanie męża dzięki współlokatorce Annie, pierwsza randka. Wspólne korzenie rodzinne z teściem („tatą”). [+]
[00:24:00] Aresztowanie męża w 1949 r. Unikanie w domu rozmów na temat jego działalności konspiracyjnej i torturach podczas przesłuchań. Współwięzień kapitan Stanisław Szuro.
[00:25:50] Brak wspomnień z czasu II wojny światowej. Po wkroczeniu Rosjan boh. ogolona na łyso („na glacę”) w trosce o bezpieczeństwo. [+] Ucieczka Niemców z sąsiedniego budynku przy ul. Słowackiego, rozszabrowane przez mieszkańców mienie.
[00:27:19] Losy mamy: zabrana w łapance z dworca. Wiadomości o matce dzięki dyrektorowi: po wojnie zamieszkała w Szwecji. List boh. do matki, otrzymanie paczki na adres zakonnic. Szybkie urwanie kontaktu z matką.
[00:30:30] Ślub boh. w kościele św. Szczepana. Paczka i list do babci od wuja z Anglii. Pojawienie się nieznajomej kobiety w domu babci, która okazała się matką boh. – list boh. z pretensjami. Utrata zaufania boh. do babci i matki. Wizyta matki w domu boh., chłodne przywitanie. Powierzchowne i zimne dalsze relacje z matką. [++]
[00:35:30] Wyjazd męża do Libii, boh. została z dwójką dzieci. List od męża matki „Ingusia” zawiadamiający o jej śmierci. Wyjazd boh. do Szwecji, otrzymanie spadku po ojczymie.
[00:38:23] Przypuszczenia na temat zachowania matki wobec boh. na podstawie rozmów z wujem: trauma obozowa matki, „ona stamtąd wyszła prawie nienormalna”. Ograniczone relacje matki z ludźmi, kontakt z koleżanką z obozu mieszkającą w Zakopanem. Sprawa spadku po matce i jej szwedzkim mężu. Zabieganie siostry Barbary o uwagę matki. Kontakt boh. z siostrą „do niczego”. [+]
[00:43:25] Nieustalone wojenne losy matki – najprawdopodobniej zabrana z pracy w bibliotece Uniwersytetu Jagiellońskiego do więzienia przy ul. Montelupich. Trafiła do obozu Ravensbrück, skąd po wyzwoleniu w 1945 r. zdecydowała się wyjechać na dożywianie do Szwecji („biały autobus”). Rozsypane prochy matki w Szwecji.
[00:46:35] Znerwicowanie matki, „wszystko przeżywała”, po przejściu przez eksperymenty pseudomedyczne „z robakami”. [++] Rozważania na temat zachowania mamy w relacji z boh. i przemocowym ojcem. Niezrozumienie sytuacji przez boh. w tym czasie. Lęk matki przed ojcem podczas wizyt w Polsce.
more...
less

Barcik Aneta

Latusek Adam

Instytut Pileckiego

Film