Niemiec Janusz

Świadkowie Epoki

IP/DF/SE/0688

15 czerwca 2019, Kielce

1:51

Janusz Niemiec (Żubryd, ur. 1941, Sanok) jest synem mjr. Antoniego Żubryda, podoficera piechoty Wojska Polskiego, oficera Narodowych Sił Zbrojnych, dowódcy Samodzielnego Batalionu Operacyjnego Narodowych Sił Zbrojnych „ZUCH”. Pan Janusz opowiada historię ojca oraz przywołuje akcje dywersyjne przeprowadzane przez rodziców w czasie wojny oraz w ramach powojennej działalności antykomunistycznej. Opowiada okoliczności podstępnego zamordowania ich przez agenta UB we wrześniu 1946. Janusz Niemiec był najmłodszym więźniem PRL. Gdy miał 4-5 lat, UB aresztowało go „za współpracę z bandą Żubryda NSZ”. Przebywał w więzieniu na zamku w Rzeszowie, potem w Sanoku w specjalnym sierocińcu „dla dzieci bandytów”. Stąd zabrała go siostra matki, a nastepnie wraz z mężem Janem Niemcem adoptowali chłopca. Na studiach na Politechnice Warszawskiej pan Janusz wstąpił do PZPR, po studiach pracował w branży odlewniczej i wraz z grupą młodych naukowców wyjechał na placówkę do Nigerii. W latach 90-tych rozpoczął się proces Jerzego Vaulina, agenta UB, który zabił biologicznych rodziców pana Janusza. Zeznawał, że zabił ich w obronie własnej. Sąd uznał sprawę za przedawnioną, a zabójca rodziców pana Janusza nigdy nie poniósł konsekwencji swego czynu.
mehr...
weniger

Streszczenie relacji (UWAGA: czasy wg plików oryginalnych, a nie zmontowanej relacji!)
658A5397
00:00:13 AUTOPREZENTACJA BOHATERA, biologiczny syn Janiny i Antoniego Żubrydów, urodził się w Sanoku.
00:00:50 HISTORIA OJCA, był trudnym dzieckiem, przez co trafił do Podoficerskiej Szkoły Piechoty dla Małoletnich w Śremie pod Poznaniem. Ukończył ją jako plutonowy Wojska Polskiego, a następnie dostał przydział do pułku Dzieci Lwowskich.
00:03:45 OJCIEC W WARSZAWIE 1939, brał udział w obronie stolicy od strony Woli. Jego pułk został rozbity i ojciec trafił do niewoli niemieckiej, przebywał w obozie tymczasowym w Żyrardowie. Jako żołnierz zawodowy wrócił do Sanoka, zajął się za szmuglowaniem żywności. Podczas przemytu został aresztowany przez patrol radziecki. Oficer NKWD dał mu dwie opcje: śmierć za szpiegostwo i przekroczenie granicy albo współpraca. Ojciec wrócił do Sanoka i zorganizował 5-osobową siatkę szpiegowską działającą na rzecz ZSRR. Jedną z osób siatki była ciotka boh., siostra jego matki.
00:06:00 DZIAŁALNOŚĆ SZPIEGOWSKA, akcje, tworzenie planów miast i dworców.
00:07:15 WOJNA NIEMIECKO-RADZIECKA, kancelaria siatki trafiła w ręce gestapo. Cała siatka trafiła do aresztu, najpierw byli przetrzymywani w więzieniu w Sanoku, potem w Tarnowie, a następnie w Krakowie. Ojciec i jego zastępca został skazany na karę śmierci, ciotka dostała dożywocie i wywieziono ją do Oświęcimia, pozostali dostali wyroki paru lat więzienia.
00:10:00 UCIECZKA OJCA, aresztantów wywieziono do podkrakowskiej wsi, gdzie w lesie czekał wykopany dół z deską, na którą wprowadzano więźniów. Wprowadzany na deskę ojciec miał związane ręce z przodu, dzięki temu uderzył gestapowca w twarz. Kiedy Niemiec upadł, ojciec uciekł w krzaki. Tylko jemu jednemu udało się przeżyć. Przez parę tygodni szedł w stronę domu. W Wigilię dotarł do swojej matki.
00:13:17 SANOK, spotkanie ojca z żoną i synem. Z żoną ojciec spotykał się tylko nocami, aby nie wpaść w ręce gestapo. Ojciec boh. rozpoczął działalność szkoleniową dla działających w lasach w oddziałach partyzanckich AK.
00:14:58 REPRESJE, tworzył się Urząd Bezpieczeństwa, panoszyło NKWD.
00:15:25 ODDZIAŁ AK „ORSKIEGO” [Józef Czuchra], współpraca ojca z oddziałem. Jako osoba współpracująca kiedyś z Rosjanami otrzymał polecenie, aby dostać się w struktury sanockiego UB. Polecenie wykonał.
00:19:17 OJCIEC RATUJE RODZINĘ, ojciec będąc oficerem dowiedział się, że w ramach represji cala rodzina Niemyjskich ma zostać aresztowana za działalność partyzancką. Nocą wyprowadził zagrożoną rodzinę na pociąg z repatriantami z Kresów jadącymi do Legnicy.
00:20:55 CZERWIEC 1945, ojciec dostał wiadomość, że ma być aresztowany za współpracę z antykomunistycznymi oddziałami partyzantki. Na drugi dzień sfałszował podpis kapitana Sieradzkiego, który był szefem Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego. Matka samochodem ciężarowym czekała dwie przecznice od urzędu, kiedy ojciec wyprowadzał z aresztu dziesięciu aresztowanych akowców. Wszyscy wyjechali z Sanoka.
00:21:58 NIEBIESZCZANY, w tej wsi ojciec stworzył pierwsze zalążki oddziału partyzantki antykomunistycznej, składającej się z 260 żołnierzy.
00:24:50 BOH. ARESZTOWANY JAKO 4-LETNI CHŁOPCZYK, boh. został aresztowany razem z babcią. Zamknięto ich w piwnicach Urzędu Bezpieczeństwa w Sanoku. UB liczyło, że zmuszą tym ojca boh. do ujawnienia. W odpowiedzi ojciec zajął posterunek MO, aresztował siedmiu milicjantów i wysłał ultimatum, że albo UB wypuści syna z babcią, albo on zlikwiduje milicjantów. Sanockie UB zwolniło boh. i babcię. Matka boh. od początku do końca przebywała z mężem, boh. zostawał z babcią.
00:27:39 STOSUNEK OJCA DO WOJSKA, ojciec boh. nie bratał się z wojskiem, mieszkał na kwaterach z żoną i jednym żołnierzem. Z wojskiem miał kontakt tylko podczas akcji.
00:28:29 KONTAKT Z RODZICAMI, ojciec przysyłał łącznika informującego, gdzie będzie stacjonował wraz z żoną, transportowano do niego 5-letniego syna. Pomagała w tym 11-letnia kuzynka, wioząc go wózkiem we wskazane miejsce.
658A5399
00:00:30 WSPÓLNY CZAS Z RODZICAMI, na skutek donosu o miejscu pobytu rodziny, przyjechało tam UB i wojsko otoczyło zagrodę. Rodzice wyszli tylnym wyjściem, zostawiając boh., który zapytany kim jest, odpowiada, że „Żubrydem, a rodzice są w lesie i strzelają do milicjantów”.
00:03:07 KOLEJNE ARESZTOWANIE BOH., pod dom babci zajechały samochody wypełnione wojskiem i babcia została aresztowana jako opiekunka 5-letniego boh. Razem z nimi została aresztowana ciotka boh. Zostali przewiezieni do Rzeszowa. Ciocia trafiła na blok kobiecy, a boh. z babcią na blok męski.
00:05:40 BOH. WIĘŹNIEM POLITYCZNYM, życie w więzieniu boh. poznał dzięki świadkowi wydarzeń, którego odnalazł później.
658A5400
00:00:30. MAŁY BOH. W WIĘZIENIU, chłopiec kopał w łydki strażników, po czym uciekał do celi do babci. Jeden ze strażników przyniósł mu do więzienia hulajnogę, na której boh. głośno jeździł, przez co więźniowie byli na niego źli, ponieważ nie mogli spać. Boh. stał się pupilkiem, kiedy więźniowie dowiedzieli się, czyim jest synem. Otrzymał pseudonim „Stasiek”. W aktach w rubryce, o co był podejrzany widnieje: „współpraca z bandą Żubryda Narodowych Sił Zbrojnych”.
00:05:20 PAŹDZIERNIK 1946, żołnierz Jerzy Vaulin z grupy „Orskiego” zdecydował się na marsz na Zachód, aby podjąć tam studia. Wdał się w bójkę, został aresztowany i przyznał się do działalności w AK. Dobrowolnie podjął współpracę z UB, od którego dostał rozkaz zlikwidowania Antoniego Żubryda. Przerzucono go w Bieszczady, gdzie odszukał oddział ojca boh. i stał się jego osobistym ochroniarzem. Był bardzo blisko ojca boh. Zamordował rodziców boh.
00:13:14 WSPOMNIENIA ŚWIADKA, działania UB przy znalezieniu zwłok rodziców boh.
00:14:25 OPIS ŚMIERCI RODZICÓW, do dziś nie wiadomo, gdzie są ciała.
00:16:15 SIEROCINIEC, boh. został zamknięty w sierocińcu dla dzieci partyzantów, bandytów itp. w Sanoku.
00:16:55 UMOWA SIÓSTR MATKI, siostry były wychowane patriotycznie, działały w konspiracji. Dwie najstarsze siostry ślubowały sobie, że której uda się przeżyć okupację, weźmie na wychowanie dziecko siostry. Przeżyły obie. Ciotka Stefania uciekła z transportu śmierci. Gdy dowiedziała się, że siostrzeniec jest w sierocińcu, przyjechała do Sanoka, przekupiła personel i wykupiła małego boh.
00:24:00 NOWE ŻYCIE WYZWOLONEGO BOH., po trudach przeszłości zachorował na gruźlicę i został wysłany na leczenie do sanatorium w Rabce. Po powrocie był już ze swoją nową rodziną.
00:25:10 EDUKACJA, wychowawczyni była zdziwiona, że boh. miał inne nazwisko niż pani Stefania. Ciotka zaadoptowała boh. i zmieniła mu nazwisko na Niemiec.
00:27:57 WSPOMNIENIA BOH. Z CZASÓW WIĘZIENIA I SIEROCIŃCA, pobyt w sanatorium.
00:01:55 PRZEPROWADZKA DO WARSZAWY, przybrany ojciec boh. Jan Niemiec został przeniesiony do Warszawy na stanowisko szefa transportu Mostostalu, rodzina dostała mieszkanie służbowe.
00:02:10 EDUKACJA W WARSZAWIE, przez nazwisko Niemiec boh. był szykanowany przez dzieci. Odważnie rozprawił się z chłopcami rzucając w nich kamieniami. Edukacja boh. w liceum i matura.
00:07:15 SZKOŁA OFICERSKA, boh. dostał się do szkoły oficerskiej w Krakowie, ukrywając fakt, że miewa problemy z lewym kolanem. Po 8 miesiącach problem z kolanem się nasilił i boh. zmieniono kategorię na D. Wrócił do Warszawy, zdał egzaminy i został studentem Politechniki.
00:09:00 KARIERA ZAWODOWA, boh. pracował w odlewnictwie w Ostrowcu Świętokrzyskim. Był kierownikiem hali odlewniczej, otrzymał Brązowy Krzyż Zasługi za odlanie najcięższego wlewka w hutnictwie polskim.
00:11:55 PARTIA, boh. wstąpił do PZPR na 5 roku studiów za namową kierownika katedry, który był wujkiem dziewczyny boh. Po kursie został inspektorem ruchu drogowego, to była jego jedyna działalność w partii, pozbawiona podtekstów ideologicznych.
00:16:44 GRUPA MŁODYCH INŻYNIERÓW, boh. złożył cv do Polserwisu i dostał się do grupy młodych inżynierów, dzięki czemu miał możliwość wyjazdu do Nigerii.
00:18:15 PRL, życie boh. w systemie Polski Ludowej, ufundowanie krzyża ku pamięci rodzicom. Skontaktowanie się z IPN-em odnośnie działalności biologicznych rodziców. Nazwisko boh. oraz jego babci było na liście osób współpracujących z grupą Żubryda.
00:24:50 ODKRYWANIE TOŻSAMOSCI. Otrzymał biuletyn Światowego Związku AK a w nim artykuł o Pożodze [Władysław Pożoga, oficer UB], który sterował mordercą rodziców boh.
658A5402
00:00:10 KTO ZASTRZELIŁ MAŁŻEŃSTWO ŻUBRYDÓW? śledztwo, Jerzy Vaulin przyznał się do zabójstwa. Oskarżony napisał w liście do boh., że jego rodziców zabił w obronie własnej.
00:01:40 PROCES i ROZPRAWA, proces trwał 3 lata, sprawę uznano za przedawnioną, a zabójca rodziców boh. Jerzy Vaulin nigdy nie został ukarany.
00:08:24 SPOTKANIE BOH. Z PANEM VAULINEM, boh. spotkał się z mordercą swoich rodziców. Rozmowa na temat morderstwa rodziców.

mehr...
weniger

Kosierkiewicz Dorota

Pęczalski Krzysztof

Instytut Pileckiego