Wanda Półtawska z domu Wojtasik (ur. 1921, Lublin) w czasie okupacji działała w konspiracji, była także harcerką. W 1941 została aresztowana i trafiła do więzienia na Zamek Lubelski, następnie została wywieziona do KL Ravensbrück. Wspomina swoją działalność konspiracyjną i życie w obozie, gdzie była poddawana eksperymentom pseudomedycznym. Po wojnie osiedliła się w Krakowie, gdzie zajęła się psychiatrą i wychowaniem do życia w rodzinie. Była bliską przyjaciółką papieża Jana Pawła II, obecną przy jego śmierci.
[00:00:06] Boh. spędziła w Lublinie dzieciństwo i młodość. W 1946 przyjechała na studia do Krakowa.
[00:00:22] Boh. urodziła się w 1921 r. – atmosfera przedwojennego Lublina, wychowanie pokolenia urodzonego w niepodległej Polsce. Refleksje na temat życia w dwudziestoleciu międzywojennym i wyznawanych wartości.
[00:01:46] Edukacja boh. i jej starszych sióstr – jedna chodziła do żeńskiej szkoły Arciszanek, druga do szkoły prowadzonej przez Siostry Brygidki. Boh. chodziła do szkoły Sióstr Urszulanek – wybuch wojny, zdanie matury na tajnych kompletach, wysoki poziom nauczania.
[00:04:13] Trwałość przyjaźni zawartych w szkole Urszulanek. Refleksje na temat współczesnej młodzieży.
[00:05:00] Wspomnienie księdza katechety – przewodnika duchowego. Wychowanie patriotyczne i religijne, przynależność do harcerstwa – jego rola w kształtowaniu postaw młodzieży.
[00:06:33] Brak zaskoczenia wybuchem wojny. W lipcu 1939 r. boh. była na obozie harcerskim blisko granicy z Niemcami – zwiastuny nadciągającej wojny. Przygotowywanie młodzieży na ewentualność wojny – kursy pielęgniarskie.
[00:09:03] W 1939 r. boh. była drużynową, napięta atmosfera w mieście pod koniec wakacji – rowy przeciwlotnicze wzdłuż Ogrodu Saskiego. Walka Polaków podczas II wojny światowej.
[00:10:28] Wpływ września 1939 na życie boh. Udział harcerek jako pielęgniarek, kucharek, łączniczek w obronie Lublina. W sierpniu boh. dostała mapę z zaznaczonymi adresami koleżanek – system powiadamiania harcerek z drużyny im. „Orląt Lwowskich”.
[00:13:18] Patriotyczne tradycje w rodzinie, kult Marszałka – boh. dostała imię po córce Piłsudskiego. Świadomość i duma narodowa – poczucie klęski po wojnie.
[00:14:58] Cała drużyna harcerska przystąpiła do Związku Walki Zbrojnej. Aresztowanie boh. 17 lutego.
[00:15:25] Boh. wyszła z domu 1 września 1939, a wróciła 17-go – protesty mamy, postawa ojca.
[00:15:50] Konspiracja – świadomość podjętego ryzyka. Pobyt w Ravensbrück – w obozie nie było przypadkowo aresztowanych osób. Szpiegostwo niemieckie przed wojną – aresztowania nauczycielek po wkroczeniu Niemców. Boh. po wojnie znalazła swoje nazwisko na liście będącej w posiadaniu Gestapo.
[00:17:30] Powojenne szykany władz polskich wobec byłych więźniarek z Ravensbrück – aresztowania przez UB, boh. była pozbawiona praw wyborczych podczas pierwszego głosowania. Działania komunistów jako emanacja siły diabelskiej – ateizacja społeczeństwa, likwidacja wierzącej elity. Poczucie przegranej po wygranej wojnie – zderzenie boh. z nową rzeczywistością po przyjeździe do Krakowa. [+]
[00:19:33] Pierwsze dni po wybuchu II wojny – pomoc boh. i harcerek z jej drużyny w szpitalu wojennym zorganizowanym w klasztorze Bobolanum – przynoszenie rannych do szpitala, praca chirurga.
[00:20:30] Porównanie młodych mężczyzn czasu wojny ze współczesnym pokoleniem. Rozwinięta duchowość i świadomość przedwojennej młodzieży – porównanie z czasami obecnymi.
[00:21:09] Harcerki jednego z zastępów rejestrowały ochotników do obrony Lublina – zgłoszenie się trzypokoleniowej rodziny. Wydawanie przez harcerki mundurów i broni. 17 września – ucieczka polskich oficerów z garnizonu – sprzątanie pomieszczeń przez harcerki, by zatrzeć wrażenie popłochu. Wkroczenie Niemców do Lublina. Zniszczenie pozostawionych mundurów i broni. [+]
[00:24:26] Podkreślenie wagi wyznawanych wartości w pokoleniu przedwojennym. Podziw dla wojennego zrywu narodu.
[00:25:11] Terror niemieckiej okupacji, działalność Gestapo. Zamknięcie szkół i aresztowania wśród inteligencji jako przejaw działania szatana. Nawiązanie do czasów współczesnych i porównanie człowieka stworzonego i urodzonego. Rady przedwojennego księdza katechety. Inteligencja narodu, wykształcenie w duchu „być”, a nie „mieć”. Rola nauczycieli w przedwojennych szkołach. Brak realnej możliwości pomocy rannym wpłynął na wybór drogi życiowej boh.
[00:27:50] Wpływ wiary na przedwojenne pokolenie. Rola edukacji – boh. i jej koleżanki kontynuowały naukę na tajnych kompletach – organizacja tajnego nauczania. Represje niemieckie – aresztowania i rozstrzeliwanie na ulicach.
[00:28:50] Podczas bombardowania Lublina jedna z bomb trafiła w magazyn wydawnictwa Św. Wojciecha – ratowanie książek z płonącego magazynu przez harcerki. Postanowienie z dzieciństwa, by codziennie przeczytać jedną książkę. [+]
[00:30:35] Bombardowanie Lublina we wrześniu 1939 r. – boh. odebrała poród w schronie w Ogrodzie Saskim, zawiązanie pępowiny sznurowadłami z tenisówek. [+]
[00:32:03] Działalność w harcerstwie – zdobywanie sprawności było przygotowaniem do dorosłego życia. Refleksja na temat życia w przedwojennej Polsce. Utrata elit w czasie wojny, powojenny komunistyczny terror i szykany.
[00:33:23] Boh. podjęła studia medyczne w Lublinie – jej postawa wobec aborcji i refleksje na ten temat: „klęska narodu, który stracił ‘świętość’ swoją”. Przywołanie współczesnych obrad sejmu dotyczących tego tematu. Rola mężczyzn w boskim planie powoływania życia. Zakaz aborcji przed wojną – surowe kary dla lekarzy. Opinia na temat powojennych lekarzy dokonujących aborcji.
[00:34:57] Boh. będą w Rzymie dowiedziała się o ustawie zakazującej aborcji. Pytanie papieża do pediatrów. Współpraca z Antonim Ziębą w obronie dzieci nienarodzonych.
[00:36:37] Wpływ wojny i czasów komuny na ludzi – demoralizacja i zagubienie duszy. Przyzwolenie na aborcję konsekwencją zabijania na wojnie.
[00:37:21] Rozważania na temat działalności Parlamentu Europejskiego i ludzi, którzy nie chcą być szczęśliwi. Podział społeczeństwa – odwieczna walka dobra ze złem. Brak wychowania duchowego po wojnie. Opinia na temat ludzi u władzy w czasach powojennych.
[00:38:50] Opinia arcybiskupa o współczesnej medycynie, która stała się weterynarią z powodu utraty przez ludzi pierwiastka duchowego. Moralne zniszczenie ludzi przez wojnę.
[00:39:33] Rozmowy o Bogu z koleżanką z Ravensbrück. Opinia na temat przedwojennej młodzieży. Współczesne spotkania z chłopcami zorganizowane przez zakonników. Dywagacje na temat aborcji i współczesnych pokoleń tchórzliwych mężczyzn.
[00:41:56] Utrata wiary u współczesnych ludzi. Refleksja na temat katolików, którzy łamią przykazania. Spotkanie z młodzieżą – znajomość 10 przykazań.
[00:43:04] Duszpasterstwo lekarzy i studentów prowadzone przez Karola Wojtyłę – jego nauki. Rozważania na temat świadomości i istoty człowieczeństwa oraz relacji między wiarą a rozumem. Deprecjonowanie wiary przez komunistów. Gloryfikacja przedwojennego pokolenia.
[00:44:42] Lekcje wychowawcze prowadzone przez zakonnicę – światłe wypowiedzi na temat małżeństwa. Wymarcie pokolenia mądrych ludzi.
[00:45:38] Dywagacje na temat zniszczenia Europy podczas wojny, zniszczenie duchowości jednostki ludzkiej. Świadomość duchowa Polaków przed wojną porównana do dzisiejszej technicyzacji.
[00:46:43] Boh. jako drużynowa była odpowiedzialna za 40 harcerek – życie poświęcone młodzieży.
[00:47:16] Przed wojną nikt nie kradł, po wojnie boh. została okradziona w kościele Mariackim, ostrzeżenia przed złodziejami w Częstochowie – zniszczenie duszy narodu przez wojnę.
[00:47:50] Wiara Karola Wojtyły w ducha narodu. Nauki papieża Jana Pawła II. Rozważenia na temat tego, czym jest uniesienie mistyczne.
[00:49:01] Dehumanizacja ludzi przez wojnę. Odpowiedzialność za właściwe wychowanie młodzieży. Współczesna potrzeba autorytetów, zmiana postrzegania i traktowania nauczycieli przez uczniów – przedwojenna wspólna praca szkoły i domu nad wychowaniem młodych ludzi. Opinia na temat współczesnego systemu szkolnego i tego, jak się buduje autorytety.
[00:51:48] Refleksje na temat ludzkich osądów, przekazów medialnych oraz sformułowania życzeń „wszystkiego najlepszego”. Rozwijanie talentu jako droga do szczęścia i sukcesu.
[00:53:37] Wojna niszczyła ludzkie dusze. Ostatnie zdanie wypowiedziane przez papieża Jana Pawła II – wypracowywanie mądrości bożej, życie z zachowaniem boskich przykazań. Zainicjowanie przez papieża Światowych Dni Młodzieży – jego słowa na pierwszym spotkaniu z młodzieżą w Paryżu.
[00:56:30] Drugie spotkanie papieża Jana Pawła II z młodzieżą w Paryżu – wskazówki dla młodych mężczyzn, jak mają traktować kobiety. Rola podziwu i czułości we wzajemnych relacjach. Polskie statystyki rozwodów. Podziw boh. dla swoich nauczycieli. Eksperyment dotyczący czułości podczas spotkania opłatkowego małżeństw. Różnice między podnieceniem a czułością. Uduchowienie pokolenia przedwojennego. Brak współcześnie nauczycieli duchowości.
[00:59:44] Wykłady z psychopatologii dla nauczycieli. Wiedza i wiara pokolenia przedwojennego przeciwstawiona postawie współczesnej młodzieży, która nie jest zainteresowana doskonaleniem się i rozwojem duchowym, a jedynie posiadaniem. Rozumienie pojęć: Bóg, Honor, Ojczyzna w czasach młodości boh.
[01:01:10] Praca boh. dla Polski i gotowość poniesienia śmierci za ojczyznę. Opinia na temat współczesnej młodzieży licealnej i jej postrzegania Polski. Zniszczenia wojenne: materialne i duchowe.
[koniec samodzielnej narracji, początek wywiadu - świadek odpowiada na pytania]
[01:01:58] Stosunek papieża Jana Pawła II do kobiet.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.