Wiesława Alka z d. Ostrowska (ur. 1934, Warszawa) mieszkała z rodziną przy ulicy Pańskiej 116 na warszawskiej Woli. Ojciec Władysław zatrudniony jako kierowca w wytwórni mydła Adamczewski, po wybuchu Powstania Warszawskiego pozostał na Pradze. Rodzina (matka Stanisława oraz Wiesława z dwiema siostrami Scholastyką i Leonardą) po kilku pierwszych dniach powstania i silnym ostrzale domu przy ulicy Pańskiej, szukając bezpieczniejszego schronienia, przeniosły się do piwnicy przy ulicy Łuckiej 16, w której to kamienicy mieszkała babka Józefa Wdowczyk. W połowie września 1944 wraz z ludnością cywilną opuściły miasto i znalazły się w obozie przejściowym Dulag 121 w Pruszkowie. Po ok. dwóch dniach Wiesława z siostrami, matką i babką zostały przewiezione transportem kolejowym w rejon Końskich, gdzie trafiły do gospodarstwa w Sokołowie Starym, a potem w Radziejowicach. Po pewnym czasie Wiesława została oddana wujostwu, którzy zaoferowali pomoc i z nimi pojechała do Ożarowa. 20 stycznia 1945, gdy wraz z nimi wracała do „wyzwolonej” Warszawy, została ciężko ranna wskutek wybuchu miny na ulicy Wolskiej. Jako jedyna z jadących na wozie osób przeżyła ten wypadek. Przewieziona została do szpitala polowego na Okęciu. Po kilkumiesięcznym pobycie w szpitalu została odnaleziona przez matkę. W wyniku obrażeń straciła wzrok w jednym oku. W czasie pobytu Wiesławy w szpitalu, matka wraz z babką i siostrami powróciły do Warszawy. Zamieszkały w jednopokojowym mieszkaniu babki w ocalałej kamienicy przy ulicy Łuckiej 16. Dopiero w 1947 roku, dzięki poszukiwaniom przez Polski Czerwony Krzyż, poznały losy ojca, który po wybuchu Powstania Warszawskiego został przez Niemców osadzony w obozie koncentracyjnym Natzweiler, gdzie 2 marca 1945 zmarł. Wiesława ukończyła trzyletnie technikum finansowe i rozpoczęła pracę w Ministerstwie Przemysłu Spożywczego i Skupu. Po krótkim czasie zatrudniła się w dziale finansów Klubu Dziennikarzy. W 1960 roku poślubiła Andrzeja Alka, w 1962 r. urodziła córkę Katarzynę. Z tytułu posiadania uprawnień inwalidzkich zatrudniana była w spółdzielczości inwalidzkiej. W latach 60. pracowała w księgowości restauracji „Kameralna” przy ulicy Foksal. Później pracowała jako księgowa w Handlowej Spółdzielni Inwalidów. W 1999 roku przeszła na emeryturę. Mieszka na Sadach Żoliborskich w Warszawie.
mehr...
weniger
[00:00:10] Przed wojną mieszkanie przy ul. Pańskiej w Warszawie, dwie siostry: starsza o pięć lat i młodsza. Dzieciństwo: wakacje z rodzicami na wsi („letniaki”), zabawy na podwórku: trzepak, skakanka. Tata pracował na Pradze, mieszkanie babci przy ul. Łuckiej. Bliskie więzy rodzinne.
[00:02:22] Początek edukacji w 1941 r. W czasie okupacji wyprawy z siostrą Leonardą na zakupy do Domu Braci Jabłkowskich. Występy podwórkowe akrobatów [+]. Święta Bożego Narodzenia w czasie wojny: bez prezentów pod choinką.
[00:05:07] Wybuch wojny, obserwowanie maszerujących żołnierzy niemieckich przez szparę w płocie podwórka na rogu Pańskiej i Towarowej. Ojciec był „szoferem w dużej firmie produkującej mydło”, mama prowadziła dom. Szkoła przy ul. Miedzianej od 1941 r., droga obok hal targowych przy placu Kazimierza Wielkiego. Pierwsza wychowawczyni Ptaszyńska, namiętne rysowanie szlaczków w zeszycie.
[00:08:15] Wybuch powstania warszawskiego, siedzenie w piwnicy przy ul. Pańskiej, huk bomb, silne uderzenia „krowami”. Przeniesienie do piwnicy babci. Ojciec w czasie powstania został na Pradze, w piwnicy babcia, mama i dzieci. Spanie na stercie węgla.
[00:11:20] Ukończone po wojnie 3-letnie technikum finansowe, pierwsza praca w Ministerstwie Przemysłu Spożywczego i Skupu. Wyjazdy do podwarszawskich wsi (Dawidy, Wilanów) na inspekcje. Po krótkim czasie przeniesienie do działu finansów klubu dziennikarzy przy ul. Foksal. Popisywanie się znajomością dziennikarzy z „Expressu Wieczornego”.
[00:13:30] Przeniesienie do pracy w restauracji Gastronomicznej Spółdzielni Inwalidów „Kameralna” przy ul. Foksal – lata 60. Obsługa Balu Dziennikarzy: sprzedaż baloników i konfetti.
[00:15:35] 20 stycznia 1945 r. przyjazd z wujostwem na oględziny zniszczeń miasta, zburzone domy rodziców i wujostwa. Przejazd obok saperów rozbrajających miny przy ul. Wolskiej, wybuch miny. Boh. ranna w nogę i oko odłamkiem [++]. Odłamki wciąż tkwiące w prawej ręce, „w urnie będę grzechotała”. Śmierć wujostwa na miejscu, przeniesienie boh. na Okęcie do szpitala ewakuowanego z ul. Chocimskiej. Skierowanie „do trupów”, „ostatnie” namaszczenie dla boh., „widocznie miałam żyć”. [+]
[00:19:30] Ślub w 1960 r., w 1962 r. urodzenie córki, wyjazdy wakacyjne z siostrami i dziećmi. Zatrudnienie męża w zakładach im. Kasprzaka. Stopniowa stabilizacja życia. [+]
[00:21:20] Brak możliwości wspólnego zamieszkania po ślubie, oczekiwanie na mieszkanie WSM na Sadach Żoliborskich. „Trzeba się było dostosowywać”. Choroba męża, który zmarł w wieku 55 lat, przejście boh. na emeryturę w wieku 65 lat.
[00:23:00] Po ukończeniu 80 lat przyznanie boh. statusu osoby represjonowanej przez okupanta. Po ewakuacji z Warszawy boh. z mamą i babcią przerzucana w różne miejsca, przebywanie boh. z wujostwem w Ożarowie, mama w Radziejowicach.
[00:25:03] Ur. 26 listopada 1934 r. w Warszawie, mieszkanie przy ul. Pańskiej 116 u zbiegu z Towarową. Rodzice: Władysław Ostrowski, Stanisława dd. Wdowczyk. Rodzeństwo rodziców. Wujostwo ze strony ojca Janina i Władysław Kowalscy.
[00:26:10] W czasie okupacji ojciec jeździł ciężarówką napędzaną energią ze „spalania w piecu”, zatrudnienie ojca w fabryce mydła Adamczewskiego na Pradze przy ul. Grodzieńskiej – tam został w momencie wybuchu powstania warszawskiego. Wiadomość o wywiezieniu ojca do obozu, dalsze losy po zakończeniu wojny nieznane. W 1947 r. zaświadczenie z PCK o śmierci w obozie niemieckim. Śmierć mamy w 1970 r. w wieku 63 lat. Trudy życia po wojnie – konieczność pracy mamy. Tęsknota córek za ojcem, „inni ojcowie wracali”.
[00:30:42] Początek II wojny światowej: po nalotach przeprowadzka rodziny do babci na ul. Łucką. Zapamiętane „ogniki” po wybuchach na ulicy. W piwnicy domu przy Pańskiej 116 schowane przez ojca radio.
[00:32:55] Występy akrobatyczne na podwórku podczas okupacji. Zabawy podwórkowe dzieci: piłka do dołka, dwa ognie, w króla i wojsko („królu, królu wysyłamy ci wojsko”).Wędrowni śpiewacy akordeoniści. Rodzeństwo mamy, patefon z płytami u ciotki.
[00:36:05] Dwa miejsca publicznych egzekucji na ul. Towarowej widoczne z okien sąsiadów. Dym dochodzący do mieszkania podczas powstania w getcie warszawskim – groza. Nieznane fakty o istocie getta.
[00:40:00] Kolega siostry Żyd odwiedzał ja w domu. Żydówka Gilda sprzedająca mamie bieliznę. Odwiedziny na Kercelaku w czasie okupacji („synonim gorszej jakości”), „niesamowite ilości butów”. Mama dorabiała szyciem męskich kamizelek.
[00:43:50] Zaopatrzenie w produkty ze wsi (pierogi, placki) przez stryja Antoniego. Dieta podczas okupacji: na śniadanie zupa zacierkowa ze skwarkami, zalewajka. Rąbanka z nielegalnego uboju, owoce kupowane w halach na pl. Kazimierza.
[00:47:10] Dom dziadków Wdowczyków (Józefa dd. Michałowska i Stanisław) z ul. Łuckiej 16. Dziadkowie ze strony ojca: Marianna i Marian Ostrowscy, zam. przy ul. Pańskiej. Bracia ojca: Marian Ostrowski zginął w 1939 r., grób w Ząbkach, drugi mieszkał na Pelcowiźnie.
[00:50:27] Sąsiedzi z ul. Pańskiej: pp. Baduniowie, warsztat mechaniczny, przejażdżki motocyklem – zazdrość mamy. Sąsiad Jadczak był ekspedientem u Braci Pakulskich. Jazgotliwy pies sąsiadów z góry. Wygląd mieszkania przy ul. Pańskiej.
[00:53:34] Wybuch powstania warszawskiego – pospieszne schodzenie do piwnicy przy Pańskiej, ciasnota. Wykuwanie przejść między piwnicami sąsiadujących budynków – przechodzący powstańcy. Rozpacz z powodu powstania, strach przed zasypaniem w piwnicy.
[00:57:50] Podczas zawieszenia broni wyjście na ul. Łucką. Rozpacz Reny Baduń z powodu pójścia jej chłopaka do powstania.
[01:00:00] Przeprowadzka do babci na ul. Łucką: zabrane buty, bez ciepłych ubrań. Zawieszenie broni w połowie września [1944], przemarsz w kolumnie warszawiaków w stronę Dworca Zachodniego, odzież na drogę. Pobyt w Pruszkowie, nocleg na betonie, posiłek z kaszy ugotowanej przez babcię. Przejazd odkrytymi wagonami do Końskich, zapach lasu.
[01:03:19] Życie w piwnicy przy ul. Łuckiej, oficyna zburzona przez pociski „krowy” – zginął chłopiec z sąsiedztwa. Przygotowywanie posiłków dla ukrywających się w piwnicy. Trauma wojenna – reakcja lękowa na warkot samolotu. Woda w czasie powstania przynoszona z ujęcia w głębi piwnicy. Po wojnie woda z ujęcia przy pl. Starynkiewicza, lampy karbidowe.
[01:07:48] Załatwianie potrzeb fizjologicznych: nocniki dla dzieci, murowany wychodek na zewnątrz.
[01:09:17] Wspólne modlitwy i śpiewy w piwnicy, ołtarzyk w bramie – odprawiane nabożeństwo majowe. Strach przed zasypaniem. Wyłącznie kobiety kryjące się w piwnicy przy ul. Łuckiej. Sąsiedzi posiadający przedsiębiorstwo przewozowe trzymali konie – zapach siana. Noszenie węgla z podwórka przez boh. i siostrę Lilę. Budząca obrzydzenie konina. [+]
[01:15:07] Spędzanie czasu w piwnicy: zagadki, nieliczne gazety – zdjęcie płonącego budynku PAST-y. Używanie świec zamiast karbidówek. Brak bieżących informacji.
[01:18:15] Śmierć chłopca trafionego odłamkiem z „krowy”, drugi raniony w głowę. Pochówki na podwórkach, ekshumacje mogił z sąsiedniego podwórka w 1945 r. [+]
[01:20:37] Dobytek zabrany z mieszkania przy ul. Pańskiej: kosztowności (obrączki), zegary, medaliki – zaszyte później w odzieży dzieci. Zakup chleba za obrączkę. Stosunki sąsiedzkie, zgodne życie mieszkańców w czasie powstania.
[01:23:00] Pobożność boh. i siostry Lilki [Leonardy] w dzieciństwie (bielanki w parafii Wszystkich Świętych). Słoneczny pokój u babci. Reakcja uczuleniowa u siostry Asi [Scholastyki]. Leczenie oczu boh. po wojnie.
[01:26:38] Pierwsza praca mamy po wojnie: jako podkuchenna w jednostce wojskowej. Ogłoszenie o ewakuacji Warszawy 14 września [1944]. Tłum warszawiaków na ul. Towarowej, Wolskiej idący do Dworca Zachodniego, widoczne dymy nad Warszawą o zmierzchu. Ekwipunek na drogę: kasza, sok, wódka do przemywania rany, bielizna, cienkie ubrania, garnek. Nocleg na betonie w Pruszkowie. Suchary w węzełku boh. Kolumna eskortowana na całej długości przez Niemców.
[01:31:55] Załadunek na Dworcu Zachodnim, droga do Końskich. Niektórzy mieszkańcy Śródmieścia i pozostali w piwnicy, „robinsonowie”.
[01:34:08] Pierwsza noc w Pruszkowie. Droga do Końskich, poranek w odkrytym wagonie pośród pachnących lasów.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..