Alka Wiesława cz. 1
Wiesława Alka z d. Ostrowska (ur. 1934, Warszawa) mieszkała z rodziną przy ulicy Pańskiej 116 na warszawskiej Woli. Ojciec Władysław zatrudniony jako kierowca w wytwórni mydła Adamczewski, po wybuchu Powstania Warszawskiego pozostał na Pradze. Rodzina (matka Stanisława oraz Wiesława z dwiema siostrami Scholastyką i Leonardą) po kilku pierwszych dniach powstania i silnym ostrzale domu przy ulicy Pańskiej, szukając bezpieczniejszego schronienia, przeniosły się do piwnicy przy ulicy Łuckiej 16, w której to kamienicy mieszkała babka Józefa Wdowczyk. W połowie września 1944 wraz z ludnością cywilną opuściły miasto i znalazły się w obozie przejściowym Dulag 121 w Pruszkowie. Po ok. dwóch dniach Wiesława z siostrami, matką i babką zostały przewiezione transportem kolejowym w rejon Końskich, gdzie trafiły do gospodarstwa w Sokołowie Starym, a potem w Radziejowicach. Po pewnym czasie Wiesława została oddana wujostwu, którzy zaoferowali pomoc i z nimi pojechała do Ożarowa. 20 stycznia 1945, gdy wraz z nimi wracała do „wyzwolonej” Warszawy, została ciężko ranna wskutek wybuchu miny na ulicy Wolskiej. Jako jedyna z jadących na wozie osób przeżyła ten wypadek. Przewieziona została do szpitala polowego na Okęciu. Po kilkumiesięcznym pobycie w szpitalu została odnaleziona przez matkę. W wyniku obrażeń straciła wzrok w jednym oku. W czasie pobytu Wiesławy w szpitalu, matka wraz z babką i siostrami powróciły do Warszawy. Zamieszkały w jednopokojowym mieszkaniu babki w ocalałej kamienicy przy ulicy Łuckiej 16. Dopiero w 1947 roku, dzięki poszukiwaniom przez Polski Czerwony Krzyż, poznały losy ojca, który po wybuchu Powstania Warszawskiego został przez Niemców osadzony w obozie koncentracyjnym Natzweiler, gdzie 2 marca 1945 zmarł. Wiesława ukończyła trzyletnie technikum finansowe i rozpoczęła pracę w Ministerstwie Przemysłu Spożywczego i Skupu. Po krótkim czasie zatrudniła się w dziale finansów Klubu Dziennikarzy. W 1960 roku poślubiła Andrzeja Alka, w 1962 r. urodziła córkę Katarzynę. Z tytułu posiadania uprawnień inwalidzkich zatrudniana była w spółdzielczości inwalidzkiej. W latach 60. pracowała w księgowości restauracji „Kameralna” przy ulicy Foksal. Później pracowała jako księgowa w Handlowej Spółdzielni Inwalidów. W 1999 roku przeszła na emeryturę. Mieszka na Sadach Żoliborskich w Warszawie.
more...
less
[00:00:10] Przed wojną mieszkanie przy ul. Pańskiej w Warszawie, dwie siostry: starsza o pięć lat i młodsza. Dzieciństwo: wakacje z rodzicami na wsi („letniaki”), zabawy na podwórku: trzepak, skakanka. Tata pracował na Pradze, mieszkanie babci przy ul. Łuckiej. Bliskie więzy rodzinne.
[00:02:22] Początek edukacji w 1941 r. W czasie okupacji wyprawy z siostrą Leonardą na zakupy do Domu Braci Jabłkowskich. Występy podwórkowe akrobatów [+]. Święta Bożego Narodzenia w czasie wojny: bez prezentów pod choinką.
[00:05:07] Wybuch wojny, obserwowanie maszerujących żołnierzy niemieckich przez szparę w płocie podwórka na rogu Pańskiej i Towarowej. Ojciec był „szoferem w dużej firmie produkującej mydło”, mama prowadziła dom. Szkoła przy ul. Miedzianej od 1941 r., droga obok hal targowych przy placu Kazimierza Wielkiego. Pierwsza wychowawczyni Ptaszyńska, namiętne rysowanie szlaczków w zeszycie.
[00:08:15] Wybuch powstania warszawskiego, siedzenie w piwnicy przy ul. Pańskiej, huk bomb, silne uderzenia „krowami”. Przeniesienie do piwnicy babci. Ojciec w czasie powstania został na Pradze, w piwnicy babcia, mama i dzieci. Spanie na stercie węgla.
[00:11:20] Ukończone po wojnie 3-letnie technikum finansowe, pierwsza praca w Ministerstwie Przemysłu Spożywczego i Skupu. Wyjazdy do podwarszawskich wsi (Dawidy, Wilanów) na inspekcje. Po krótkim czasie przeniesienie do działu finansów klubu dziennikarzy przy ul. Foksal. Popisywanie się znajomością dziennikarzy z „Expressu Wieczornego”.
[00:13:30] Przeniesienie do pracy w restauracji Gastronomicznej Spółdzielni Inwalidów „Kameralna” przy ul. Foksal – lata 60. Obsługa Balu Dziennikarzy: sprzedaż baloników i konfetti.
[00:15:35] 20 stycznia 1945 r. przyjazd z wujostwem na oględziny zniszczeń miasta, zburzone domy rodziców i wujostwa. Przejazd obok saperów rozbrajających miny przy ul. Wolskiej, wybuch miny. Boh. ranna w nogę i oko odłamkiem [++]. Odłamki wciąż tkwiące w prawej ręce, „w urnie będę grzechotała”. Śmierć wujostwa na miejscu, przeniesienie boh. na Okęcie do szpitala ewakuowanego z ul. Chocimskiej. Skierowanie „do trupów”, „ostatnie” namaszczenie dla boh., „widocznie miałam żyć”. [+]
[00:19:30] Ślub w 1960 r., w 1962 r. urodzenie córki, wyjazdy wakacyjne z siostrami i dziećmi. Zatrudnienie męża w zakładach im. Kasprzaka. Stopniowa stabilizacja życia. [+]
[00:21:20] Brak możliwości wspólnego zamieszkania po ślubie, oczekiwanie na mieszkanie WSM na Sadach Żoliborskich. „Trzeba się było dostosowywać”. Choroba męża, który zmarł w wieku 55 lat, przejście boh. na emeryturę w wieku 65 lat.
[00:23:00] Po ukończeniu 80 lat przyznanie boh. statusu osoby represjonowanej przez okupanta. Po ewakuacji z Warszawy boh. z mamą i babcią przerzucana w różne miejsca, przebywanie boh. z wujostwem w Ożarowie, mama w Radziejowicach.
[00:25:03] Ur. 26 listopada 1934 r. w Warszawie, mieszkanie przy ul. Pańskiej 116 u zbiegu z Towarową. Rodzice: Władysław Ostrowski, Stanisława dd. Wdowczyk. Rodzeństwo rodziców. Wujostwo ze strony ojca Janina i Władysław Kowalscy.
[00:26:10] W czasie okupacji ojciec jeździł ciężarówką napędzaną energią ze „spalania w piecu”, zatrudnienie ojca w fabryce mydła Adamczewskiego na Pradze przy ul. Grodzieńskiej – tam został w momencie wybuchu powstania warszawskiego. Wiadomość o wywiezieniu ojca do obozu, dalsze losy po zakończeniu wojny nieznane. W 1947 r. zaświadczenie z PCK o śmierci w obozie niemieckim. Śmierć mamy w 1970 r. w wieku 63 lat. Trudy życia po wojnie – konieczność pracy mamy. Tęsknota córek za ojcem, „inni ojcowie wracali”.
[00:30:42] Początek II wojny światowej: po nalotach przeprowadzka rodziny do babci na ul. Łucką. Zapamiętane „ogniki” po wybuchach na ulicy. W piwnicy domu przy Pańskiej 116 schowane przez ojca radio.
[00:32:55] Występy akrobatyczne na podwórku podczas okupacji. Zabawy podwórkowe dzieci: piłka do dołka, dwa ognie, w króla i wojsko („królu, królu wysyłamy ci wojsko”).Wędrowni śpiewacy akordeoniści. Rodzeństwo mamy, patefon z płytami u ciotki.
[00:36:05] Dwa miejsca publicznych egzekucji na ul. Towarowej widoczne z okien sąsiadów. Dym dochodzący do mieszkania podczas powstania w getcie warszawskim – groza. Nieznane fakty o istocie getta.
[00:40:00] Kolega siostry Żyd odwiedzał ja w domu. Żydówka Gilda sprzedająca mamie bieliznę. Odwiedziny na Kercelaku w czasie okupacji („synonim gorszej jakości”), „niesamowite ilości butów”. Mama dorabiała szyciem męskich kamizelek.
[00:43:50] Zaopatrzenie w produkty ze wsi (pierogi, placki) przez stryja Antoniego. Dieta podczas okupacji: na śniadanie zupa zacierkowa ze skwarkami, zalewajka. Rąbanka z nielegalnego uboju, owoce kupowane w halach na pl. Kazimierza.
[00:47:10] Dom dziadków Wdowczyków (Józefa dd. Michałowska i Stanisław) z ul. Łuckiej 16. Dziadkowie ze strony ojca: Marianna i Marian Ostrowscy, zam. przy ul. Pańskiej. Bracia ojca: Marian Ostrowski zginął w 1939 r., grób w Ząbkach, drugi mieszkał na Pelcowiźnie.
[00:50:27] Sąsiedzi z ul. Pańskiej: pp. Baduniowie, warsztat mechaniczny, przejażdżki motocyklem – zazdrość mamy. Sąsiad Jadczak był ekspedientem u Braci Pakulskich. Jazgotliwy pies sąsiadów z góry. Wygląd mieszkania przy ul. Pańskiej.
[00:53:34] Wybuch powstania warszawskiego – pospieszne schodzenie do piwnicy przy Pańskiej, ciasnota. Wykuwanie przejść między piwnicami sąsiadujących budynków – przechodzący powstańcy. Rozpacz z powodu powstania, strach przed zasypaniem w piwnicy.
[00:57:50] Podczas zawieszenia broni wyjście na ul. Łucką. Rozpacz Reny Baduń z powodu pójścia jej chłopaka do powstania.
[01:00:00] Przeprowadzka do babci na ul. Łucką: zabrane buty, bez ciepłych ubrań. Zawieszenie broni w połowie września [1944], przemarsz w kolumnie warszawiaków w stronę Dworca Zachodniego, odzież na drogę. Pobyt w Pruszkowie, nocleg na betonie, posiłek z kaszy ugotowanej przez babcię. Przejazd odkrytymi wagonami do Końskich, zapach lasu.
[01:03:19] Życie w piwnicy przy ul. Łuckiej, oficyna zburzona przez pociski „krowy” – zginął chłopiec z sąsiedztwa. Przygotowywanie posiłków dla ukrywających się w piwnicy. Trauma wojenna – reakcja lękowa na warkot samolotu. Woda w czasie powstania przynoszona z ujęcia w głębi piwnicy. Po wojnie woda z ujęcia przy pl. Starynkiewicza, lampy karbidowe.
[01:07:48] Załatwianie potrzeb fizjologicznych: nocniki dla dzieci, murowany wychodek na zewnątrz.
[01:09:17] Wspólne modlitwy i śpiewy w piwnicy, ołtarzyk w bramie – odprawiane nabożeństwo majowe. Strach przed zasypaniem. Wyłącznie kobiety kryjące się w piwnicy przy ul. Łuckiej. Sąsiedzi posiadający przedsiębiorstwo przewozowe trzymali konie – zapach siana. Noszenie węgla z podwórka przez boh. i siostrę Lilę. Budząca obrzydzenie konina. [+]
[01:15:07] Spędzanie czasu w piwnicy: zagadki, nieliczne gazety – zdjęcie płonącego budynku PAST-y. Używanie świec zamiast karbidówek. Brak bieżących informacji.
[01:18:15] Śmierć chłopca trafionego odłamkiem z „krowy”, drugi raniony w głowę. Pochówki na podwórkach, ekshumacje mogił z sąsiedniego podwórka w 1945 r. [+]
[01:20:37] Dobytek zabrany z mieszkania przy ul. Pańskiej: kosztowności (obrączki), zegary, medaliki – zaszyte później w odzieży dzieci. Zakup chleba za obrączkę. Stosunki sąsiedzkie, zgodne życie mieszkańców w czasie powstania.
[01:23:00] Pobożność boh. i siostry Lilki [Leonardy] w dzieciństwie (bielanki w parafii Wszystkich Świętych). Słoneczny pokój u babci. Reakcja uczuleniowa u siostry Asi [Scholastyki]. Leczenie oczu boh. po wojnie.
[01:26:38] Pierwsza praca mamy po wojnie: jako podkuchenna w jednostce wojskowej. Ogłoszenie o ewakuacji Warszawy 14 września [1944]. Tłum warszawiaków na ul. Towarowej, Wolskiej idący do Dworca Zachodniego, widoczne dymy nad Warszawą o zmierzchu. Ekwipunek na drogę: kasza, sok, wódka do przemywania rany, bielizna, cienkie ubrania, garnek. Nocleg na betonie w Pruszkowie. Suchary w węzełku boh. Kolumna eskortowana na całej długości przez Niemców.
[01:31:55] Załadunek na Dworcu Zachodnim, droga do Końskich. Niektórzy mieszkańcy Śródmieścia i pozostali w piwnicy, „robinsonowie”.
[01:34:08] Pierwsza noc w Pruszkowie. Droga do Końskich, poranek w odkrytym wagonie pośród pachnących lasów.
more...
less