Serafińska-Domańska Maria
Maria Serafińska-Domańska (ur. 1940, Nowy Wiśnicz), kierowniczka Muzeum Pamiątek po Janie Matejce „Koryznówka” w Nowym Wiśniczu, córka Tomasza Serafińskiego, na którego tożsamości Witold Pilecki przebywał w KL Auschwitz. Jej przodkowie jeszcze w XIX wieku zakupili dom w Nowym Wiśniczu, byli powinowatymi Jana Matejki, który często ich odwiedzał w tym domu (tzw. willa „Koryznówka”). Jej ojciec Tomasz Serafiński (1902-1966) brał udział w wojnie z bolszewikami 1920 r. oraz w powstaniach śląskich. Po wojnie ukończył studia rolnicze w Poznaniu. W 1936 r. wziął ślub z Ludmiłą Wojtygą z Sącza, absolwentką Instytutu Robót Ręcznych. Przed II wojną wyjechali do Pszczyny, gdzie Tomasz Serafiński otrzymał posadę. W 1936 r. urodziła się ich pierwsza córka Beata. Tomasz Serafiński brał udział w obronie Warszawy we wrześniu 1939 r. Zgubił wówczas dowód tożsamości, który potem wykorzystał Witold Pilecki, zgłaszając się dobrowolnie do aresztowania i wywiezienia do KL Auschwitz. Po klęsce Warszawy Tomasz Serafiński wrócił do Nowego Wiśnicza, gdzie 8 października 1940 r. urodziła się druga córka, Maria Serafińska-Domańska. Latem 1943 r. zatrzymał się w ich domu Witold Pilecki wraz z towarzyszami swojej ucieczki. Niedługo potem Tomasz Serafiński został aresztowany jako zbieg z Auschwitz i poddany ciężkim przesłuchaniom w więzieniu przy ul. Montelupich w Krakowie. Dzięki pomocy zaprzyjaźnionego Niemca udało się wyjaśnić pomyłkę i uwolnić Tomasza Serafińskiego, choć wskutek przebytych tortur chorował już do końca życia. W momencie przechodzenia frontu w 1945 r. willa „Koryznówka” została uszkodzona przez pocisk moździerzowy. Rodzina Serafińskich przeprowadziła się na pewien czas do Krakowa. Pani Maria ukończyła tam szkołę chemiczną, a następnie studia polonistyczne. Przeprowadziła się do Warszawy, gdzie pracowała w kilku redakcjach. Poznała tam swojego męża Stanisława Domańskiego, absolwenta Akademii Muzycznej w Warszawie. W 1975 r. wzięli ślub i podjęli decyzję o przeprowadzce do Starego Wiśnicza. Podjęli się żmudnego procesu renowacji willi „Koryznówka” i tworzenia Muzeum Pamiątek po Janie Matejce, które oficjalnie zostało otwarte w 1981 r. Od 1985 r. jest ono oddziałem Muzeum Okręgowego w Tarnowie. Stanisław Domański pracował też wiele lat jako nauczyciel muzyki i animator życia muzycznego w Nowym Wiśniczu.
more...
less
[00:00:07] Ur. w 1940 r., ojciec Tomasz Serafiński, dziadek Antoni, pradziadek Leonard, kultywowanie i przekazywanie tradycji rodzinnej, prowadzenie rodzinnego muzeum Jana Matejki pod patronatem Muzeum Okręgowego w Tarnowie. Bliskie związki rodzin Serafińskich i Giebłutowskich z Janem Matejką, korespondencja z kustoszem Domu Jana Matejki Maciejem Szukiewiczem. Stancja dla młodzieży prowadzona przez Paulinę Giebułtowską w Krakowie, nauczyciel muzyki Franciszek Matejko, ojciec Jana. Przyjaciele Jana Matejki z dzieciństwa: Stefan i Stanisław Giebłutowscy.
[00:04:08] Udział braci Giebłutowskich w powstaniu styczniowym, śmierć Stefana w bitwie pod Miechowem. Pośrednie zaangażowanie Matejki w powstanie styczniowe. Ksiądz Stanisław Giebłutowski, siostra Teodora Giebłutowska, żona Matejki. Wydarzenia roku 1863: wybuch powstania styczniowego, śmierć Stefana w bitwie pod Miechowem, wielki pożar Wiśnicza. Obrazy Wiśnicza rysowane przez Matejkę. Małżeństwo Matejki w listopadzie 1864 r. Budowa domku letniskowego „Koryznówka” w Wiśniczu przez Leonarda Serafińskiego, sędziego z Bochni – w domku bywał Matejko z rodziną (rysunki, ilustracje do bajek).
[00:10:02] Objęcie stanowiska burmistrza Bochni przez syna Leonarda, Antoniego. Używanie domu letniskowego przez wdowy z rodziny Serafińskich, Stanisława, siostra Antoniego, kronikarka rodziny, pamiętnikarka, opiekunka czworga dzieci Antoniego.
[00:12:00] Losy ojca boh. Tomasza: po śmierci Antoniego pod opieką ciotki Stanisławy. Postawa Stanisławy, odtworzenie dzienników z 1920 r. Rodzeństwo Serafińskich: Maria, Tomasz, Jan, Hanna. Nauka chłopców w gimnazjum w Bochni, udział w wojnie 1920 r. Odzyskanie niepodległości przez Polskę, kształtowanie się państwa z ziem trzech zaborów, plebiscyty. Losy ojca (ur. 1902): udział w wojnie polsko-bolszewickiej na Wołyniu oraz w powstaniach śląskich. [+]
[00:17:16] Nauka starszej siostry ojca w Poznaniu, zaangażowana w agitację na ziemiach plebiscytowych (Kędzierzyn-Koźle). Propaństwowa postawa dzieci Tomasza. Ukończenie przez ojca studiów rolniczych w Poznaniu, zatrudnienie w Pszczynie w 1935 r. Mobilizacja ojca w 1939 r., udział w obronie Warszawy.
[00:19:20] Niewiadome elementy w historii ojca i działalności Witolda Pileckiego w KL Auschwitz. Ucieczka Pileckiego z Auschwitz z Janem Redzejem i Edwardem Ciesielskim, dotarcie do domu pp. Oborów w Bochni.
[00:22:45] Odkrycie prawdy o rtm Pileckim przez dra Adama Cyrę, kustosza muzeum Auschwitz. Śmierć ojca boh. w 1966 r., relacja matki boh. o Pileckim w latach 90. Fotografie zbiegłych z Auschwitz wykonane w „Koryznówce”. [+]
[00:25:15] Odtworzenie drogi ucieczki Pileckiego przez Stanisława Kobielę, prezesa Stowarzyszenia Bochniaków i Miłośników Ziemi Bocheńskiej. Portret malarski Pileckiego przekazany przez boh. Andrzejowi Pileckiemu.
[00:28:19] Pamiątkowy rodzinny stół w „Koryznówce”, przy którym Pilecki pisał raporty, a siadywał przy nim Matejko. Dziennikarz Jack Fairweather, autor książki o Pileckim.
[00:31:06] Po upadku Warszawy powrót ojca do rodziny, która uciekła z Pszczyny do „Koryznówki”. Szczątkowe informacje o działalności konspiracyjnej ojca w czasie wojny, Andrzej Możdżeń. Wywiezienie i eksterminacja Żydów z Wiśnicza – ponad połowy mieszkańców miasta – w 1942 r.
[00:33:50] Aresztowanie ojca przez Niemców we wspomnieniach matki, wydobycie ojca z więzienia przy ul. Montelupich z pomocą Niemca, dowódcy obozu pracy w Krakowie. Gościec, którego ojciec nabawił się w więzieniu, walka ojca z niepełnosprawnością, kuracja w Cieplicach. Trudne życie w „Koryznówce”, przeniesienie się rodziny do Krakowa w 1945 r., przyjazdy na wakacje do „Koryznówki”. Praca ojca w Gminnej Spółdzielni, matki w PTTK w Krakowie.
[00:39:30] Uderzenie pocisku moździerzowego w dom w styczniu 1945 r., ranna matka, ucieczka domowników do lasu. Łuska pocisku przechowywana na pamiątkę. Remont dachu. Krótki pobyt ojca w więzieniu zakończony chorobą stawów. Pomoc Niemca w wydobyciu ojca.
[00:43:40] Milczenie ojca na temat Pileckiego po wojnie. Poszukiwanie mieszkania w Krakowie, pomoc rodziny Cyrankiewiczów (Regina), zamieszkanie w domu Józefa Cyrankiewicza przy ul. Salwatorskiej 22 w latach 1945-60, dom zbudowany przez ojca Cyrankiewicza, przedwojennego przedsiębiorcę budowlanego z Nowego Sącza, współpracownika dziadka-architekta. [++]
[00:45:40] Życie w domu Cyrankiewiczów, obowiązek boh.: palenie w piecu, służące, strzeżone wejście na posesję. Reakcja Józefa Cyrankiewicza na prośby o ułaskawienie Pileckiego w powojennym procesie: „z nimi nie wygrasz”. [+]
[00:49:08] Pamiątki po Pileckim przekazane synowi Andrzejowi w latach 80., wizyta AP w „Koryznówce”, pamiętniki Ignacego Chodźki.
[00:51:20] Ślub boh. w 1975 r. Rysunek z 23 lipca 1943 r. autorstwa [Jana] Stasiniewicza, sąsiada, przedstawiający Witolda Pileckiego i Tomasza Serafińskiego, odręczne podpisy na rewersie. Daty pobytu Pileckiego w Auschwitz: 19 września 1940 r. - 21 lipca 1943 r.
[00:55:08] Decyzja boh. o przeprowadzce do „Koryznówki”. Po studiach polonistycznych w Krakowie praca w szkole, wyjazd do Warszawy, praca w wydawnictwach. Poznanie męża, decyzja o remoncie domu, pamiątki po Matejce.
[00:57:57] Choroby Teodory Matejko, skandalizująca powieść o jej życiu. Wspomnienia Stanisławy Serafińskiej, dziecięcej modelki Jana Matejki, zamieszkałej przez ostatnie 24 lata życia w „Koryznówce”.
[01:01:45] Trudne początki muzeum w „Koryznówce” otwartego w 1981 r. Pomoc prof., Wiktora Zina i prof. Alfreda Majewskiego. Rozmowa z Zinem, ministrem kultury, losy remontu przy okazji renowacji zamku w Wiśniczu.
[01:04:23] Przyjście komisarza ustanowionego nad „Koryznówką” w czasie stanu wojennego. Obawy o dalsze funkcjonowanie muzeum.
[01:07:20] Stopniowe ujawnianie prawdy o rtm. Pileckim po 1989 r. i jego związkach z „Koryznówką”, kamień przywieziony z Oświęcimia z pamiątkową tablicą w „Koryznówce” [+]. Popularyzacja postaci Pileckiego, zespół muzyczny „Forteca” ze Szczyrku. Projekt szlaku Pileckiego z Oświęcimia do „Koryznówki”.
[01:12:30] Monodram o postaci Pileckiego. Matka boh. Ludmiła, córka Józefa Wojtygi, architekta z Nowego Sącza. Dom rodziny przy ul. Matejki w Nowym Sączu. Matka ukończyła [Państwowy] Instytut Robót Ręcznych w Warszawie, nauczycielka robót ręcznych w Bochni. Zarobkowanie szyciem, przeróbkami, naprawianiem mebli, butów podczas wojny i po wojnie. [+]
[01:17:25] Próba odtworzenia instytutu w latach 60-70. Pobyt Pileckiego w „Koryznówce” od maja do sierpnia 1943 r., w lipcu 1943 egzekucja 19 więźniów Auschwitz, w której stracono brata Ludmiły, wuja boh. Postrzeganie ojca jako ofiary działalności Pileckiego przez siostrę boh. Beatę. Ciężka choroba ojca, śmierć w „Koryznówce”.
[01:24:00] Znajomość z Andrzejem Pileckim i Zofią Pilecką, powolne budowanie bliskości. Uznanie dla działalności Adama Cyry. Postawa ojca boh. łącząca służbę ojczyźnie i lokalnej społeczności Wiśnicza. Książka autorstwa boh. „Nowy Wiśnicz”.
[01:30:10] Rosnąca rola „Koryznówki” w historii Wiśnicza, wpisy w księdze pamiątkowej. Trudne relacje z oficjalnymi lokalnymi i narodowymi ośrodkami kultury i muzeami.
more...
less