Maria Serafińska-Domańska (ur. 1940, Nowy Wiśnicz), kierowniczka Muzeum Pamiątek po Janie Matejce „Koryznówka” w Nowym Wiśniczu, córka Tomasza Serafińskiego, na którego tożsamości Witold Pilecki przebywał w KL Auschwitz. Jej przodkowie jeszcze w XIX wieku zakupili dom w Nowym Wiśniczu, byli powinowatymi Jana Matejki, który często ich odwiedzał w tym domu (tzw. willa „Koryznówka”). Jej ojciec Tomasz Serafiński (1902-1966) brał udział w wojnie z bolszewikami 1920 r. oraz w powstaniach śląskich. Po wojnie ukończył studia rolnicze w Poznaniu. W 1936 r. wziął ślub z Ludmiłą Wojtygą z Sącza, absolwentką Instytutu Robót Ręcznych. Przed II wojną wyjechali do Pszczyny, gdzie Tomasz Serafiński otrzymał posadę. W 1936 r. urodziła się ich pierwsza córka Beata. Tomasz Serafiński brał udział w obronie Warszawy we wrześniu 1939 r. Zgubił wówczas dowód tożsamości, który potem wykorzystał Witold Pilecki, zgłaszając się dobrowolnie do aresztowania i wywiezienia do KL Auschwitz. Po klęsce Warszawy Tomasz Serafiński wrócił do Nowego Wiśnicza, gdzie 8 października 1940 r. urodziła się druga córka, Maria Serafińska-Domańska. Latem 1943 r. zatrzymał się w ich domu Witold Pilecki wraz z towarzyszami swojej ucieczki. Niedługo potem Tomasz Serafiński został aresztowany jako zbieg z Auschwitz i poddany ciężkim przesłuchaniom w więzieniu przy ul. Montelupich w Krakowie. Dzięki pomocy zaprzyjaźnionego Niemca udało się wyjaśnić pomyłkę i uwolnić Tomasza Serafińskiego, choć wskutek przebytych tortur chorował już do końca życia. W momencie przechodzenia frontu w 1945 r. willa „Koryznówka” została uszkodzona przez pocisk moździerzowy. Rodzina Serafińskich przeprowadziła się na pewien czas do Krakowa. Pani Maria ukończyła tam szkołę chemiczną, a następnie studia polonistyczne. Przeprowadziła się do Warszawy, gdzie pracowała w kilku redakcjach. Poznała tam swojego męża Stanisława Domańskiego, absolwenta Akademii Muzycznej w Warszawie. W 1975 r. wzięli ślub i podjęli decyzję o przeprowadzce do Starego Wiśnicza. Podjęli się żmudnego procesu renowacji willi „Koryznówka” i tworzenia Muzeum Pamiątek po Janie Matejce, które oficjalnie zostało otwarte w 1981 r. Od 1985 r. jest ono oddziałem Muzeum Okręgowego w Tarnowie. Stanisław Domański pracował też wiele lat jako nauczyciel muzyki i animator życia muzycznego w Nowym Wiśniczu.
more...
less
[00:00:07] Ur. w 1940 r., ojciec Tomasz Serafiński, dziadek Antoni, pradziadek Leonard, kultywowanie i przekazywanie tradycji rodzinnej, prowadzenie rodzinnego muzeum Jana Matejki pod patronatem Muzeum Okręgowego w Tarnowie. Bliskie związki rodzin Serafińskich i Giebłutowskich z Janem Matejką, korespondencja z kustoszem Domu Jana Matejki Maciejem Szukiewiczem. Stancja dla młodzieży prowadzona przez Paulinę Giebułtowską w Krakowie, nauczyciel muzyki Franciszek Matejko, ojciec Jana. Przyjaciele Jana Matejki z dzieciństwa: Stefan i Stanisław Giebłutowscy.
[00:04:08] Udział braci Giebłutowskich w powstaniu styczniowym, śmierć Stefana w bitwie pod Miechowem. Pośrednie zaangażowanie Matejki w powstanie styczniowe. Ksiądz Stanisław Giebłutowski, siostra Teodora Giebłutowska, żona Matejki. Wydarzenia roku 1863: wybuch powstania styczniowego, śmierć Stefana w bitwie pod Miechowem, wielki pożar Wiśnicza. Obrazy Wiśnicza rysowane przez Matejkę. Małżeństwo Matejki w listopadzie 1864 r. Budowa domku letniskowego „Koryznówka” w Wiśniczu przez Leonarda Serafińskiego, sędziego z Bochni – w domku bywał Matejko z rodziną (rysunki, ilustracje do bajek).
[00:10:02] Objęcie stanowiska burmistrza Bochni przez syna Leonarda, Antoniego. Używanie domu letniskowego przez wdowy z rodziny Serafińskich, Stanisława, siostra Antoniego, kronikarka rodziny, pamiętnikarka, opiekunka czworga dzieci Antoniego.
[00:12:00] Losy ojca boh. Tomasza: po śmierci Antoniego pod opieką ciotki Stanisławy. Postawa Stanisławy, odtworzenie dzienników z 1920 r. Rodzeństwo Serafińskich: Maria, Tomasz, Jan, Hanna. Nauka chłopców w gimnazjum w Bochni, udział w wojnie 1920 r. Odzyskanie niepodległości przez Polskę, kształtowanie się państwa z ziem trzech zaborów, plebiscyty. Losy ojca (ur. 1902): udział w wojnie polsko-bolszewickiej na Wołyniu oraz w powstaniach śląskich. [+]
[00:17:16] Nauka starszej siostry ojca w Poznaniu, zaangażowana w agitację na ziemiach plebiscytowych (Kędzierzyn-Koźle). Propaństwowa postawa dzieci Tomasza. Ukończenie przez ojca studiów rolniczych w Poznaniu, zatrudnienie w Pszczynie w 1935 r. Mobilizacja ojca w 1939 r., udział w obronie Warszawy.
[00:19:20] Niewiadome elementy w historii ojca i działalności Witolda Pileckiego w KL Auschwitz. Ucieczka Pileckiego z Auschwitz z Janem Redzejem i Edwardem Ciesielskim, dotarcie do domu pp. Oborów w Bochni.
[00:22:45] Odkrycie prawdy o rtm Pileckim przez dra Adama Cyrę, kustosza muzeum Auschwitz. Śmierć ojca boh. w 1966 r., relacja matki boh. o Pileckim w latach 90. Fotografie zbiegłych z Auschwitz wykonane w „Koryznówce”. [+]
[00:25:15] Odtworzenie drogi ucieczki Pileckiego przez Stanisława Kobielę, prezesa Stowarzyszenia Bochniaków i Miłośników Ziemi Bocheńskiej. Portret malarski Pileckiego przekazany przez boh. Andrzejowi Pileckiemu.
[00:28:19] Pamiątkowy rodzinny stół w „Koryznówce”, przy którym Pilecki pisał raporty, a siadywał przy nim Matejko. Dziennikarz Jack Fairweather, autor książki o Pileckim.
[00:31:06] Po upadku Warszawy powrót ojca do rodziny, która uciekła z Pszczyny do „Koryznówki”. Szczątkowe informacje o działalności konspiracyjnej ojca w czasie wojny, Andrzej Możdżeń. Wywiezienie i eksterminacja Żydów z Wiśnicza – ponad połowy mieszkańców miasta – w 1942 r.
[00:33:50] Aresztowanie ojca przez Niemców we wspomnieniach matki, wydobycie ojca z więzienia przy ul. Montelupich z pomocą Niemca, dowódcy obozu pracy w Krakowie. Gościec, którego ojciec nabawił się w więzieniu, walka ojca z niepełnosprawnością, kuracja w Cieplicach. Trudne życie w „Koryznówce”, przeniesienie się rodziny do Krakowa w 1945 r., przyjazdy na wakacje do „Koryznówki”. Praca ojca w Gminnej Spółdzielni, matki w PTTK w Krakowie.
[00:39:30] Uderzenie pocisku moździerzowego w dom w styczniu 1945 r., ranna matka, ucieczka domowników do lasu. Łuska pocisku przechowywana na pamiątkę. Remont dachu. Krótki pobyt ojca w więzieniu zakończony chorobą stawów. Pomoc Niemca w wydobyciu ojca.
[00:43:40] Milczenie ojca na temat Pileckiego po wojnie. Poszukiwanie mieszkania w Krakowie, pomoc rodziny Cyrankiewiczów (Regina), zamieszkanie w domu Józefa Cyrankiewicza przy ul. Salwatorskiej 22 w latach 1945-60, dom zbudowany przez ojca Cyrankiewicza, przedwojennego przedsiębiorcę budowlanego z Nowego Sącza, współpracownika dziadka-architekta. [++]
[00:45:40] Życie w domu Cyrankiewiczów, obowiązek boh.: palenie w piecu, służące, strzeżone wejście na posesję. Reakcja Józefa Cyrankiewicza na prośby o ułaskawienie Pileckiego w powojennym procesie: „z nimi nie wygrasz”. [+]
[00:49:08] Pamiątki po Pileckim przekazane synowi Andrzejowi w latach 80., wizyta AP w „Koryznówce”, pamiętniki Ignacego Chodźki.
[00:51:20] Ślub boh. w 1975 r. Rysunek z 23 lipca 1943 r. autorstwa [Jana] Stasiniewicza, sąsiada, przedstawiający Witolda Pileckiego i Tomasza Serafińskiego, odręczne podpisy na rewersie. Daty pobytu Pileckiego w Auschwitz: 19 września 1940 r. - 21 lipca 1943 r.
[00:55:08] Decyzja boh. o przeprowadzce do „Koryznówki”. Po studiach polonistycznych w Krakowie praca w szkole, wyjazd do Warszawy, praca w wydawnictwach. Poznanie męża, decyzja o remoncie domu, pamiątki po Matejce.
[00:57:57] Choroby Teodory Matejko, skandalizująca powieść o jej życiu. Wspomnienia Stanisławy Serafińskiej, dziecięcej modelki Jana Matejki, zamieszkałej przez ostatnie 24 lata życia w „Koryznówce”.
[01:01:45] Trudne początki muzeum w „Koryznówce” otwartego w 1981 r. Pomoc prof., Wiktora Zina i prof. Alfreda Majewskiego. Rozmowa z Zinem, ministrem kultury, losy remontu przy okazji renowacji zamku w Wiśniczu.
[01:04:23] Przyjście komisarza ustanowionego nad „Koryznówką” w czasie stanu wojennego. Obawy o dalsze funkcjonowanie muzeum.
[01:07:20] Stopniowe ujawnianie prawdy o rtm. Pileckim po 1989 r. i jego związkach z „Koryznówką”, kamień przywieziony z Oświęcimia z pamiątkową tablicą w „Koryznówce” [+]. Popularyzacja postaci Pileckiego, zespół muzyczny „Forteca” ze Szczyrku. Projekt szlaku Pileckiego z Oświęcimia do „Koryznówki”.
[01:12:30] Monodram o postaci Pileckiego. Matka boh. Ludmiła, córka Józefa Wojtygi, architekta z Nowego Sącza. Dom rodziny przy ul. Matejki w Nowym Sączu. Matka ukończyła [Państwowy] Instytut Robót Ręcznych w Warszawie, nauczycielka robót ręcznych w Bochni. Zarobkowanie szyciem, przeróbkami, naprawianiem mebli, butów podczas wojny i po wojnie. [+]
[01:17:25] Próba odtworzenia instytutu w latach 60-70. Pobyt Pileckiego w „Koryznówce” od maja do sierpnia 1943 r., w lipcu 1943 egzekucja 19 więźniów Auschwitz, w której stracono brata Ludmiły, wuja boh. Postrzeganie ojca jako ofiary działalności Pileckiego przez siostrę boh. Beatę. Ciężka choroba ojca, śmierć w „Koryznówce”.
[01:24:00] Znajomość z Andrzejem Pileckim i Zofią Pilecką, powolne budowanie bliskości. Uznanie dla działalności Adama Cyry. Postawa ojca boh. łącząca służbę ojczyźnie i lokalnej społeczności Wiśnicza. Książka autorstwa boh. „Nowy Wiśnicz”.
[01:30:10] Rosnąca rola „Koryznówki” w historii Wiśnicza, wpisy w księdze pamiątkowej. Trudne relacje z oficjalnymi lokalnymi i narodowymi ośrodkami kultury i muzeami.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.