Janusz Maksymowicz (ur. 1930, Warszawa) wychował się w Warszawie w rodzinie byłego legionisty. Jego ojciec Józef Maksymowicz brał udział w kampanii wrześniowej, a następnie przystąpił do ruchu oporu, gdzie zajmował się szkoleniami i prowadził magazyn broni. W październiku 1943 r. został aresztowany przez gestapo, przez Pawiak trafił do Oświęcimia, a stamtąd do Mauthausen. Przeżył obóz, ale wkrótce po powrocie do Polski, wycieńczony i chory, zmarł. Pan Janusz podczas okupacji niemieckiej kolportował prasę podziemną. Brał udział w powstaniu warszawskim w kompanii szturmowej P-20, kompania KEDYW-u Armii Krajowej. Walczył na Starym Mieście, a po ewakuacji kanałami – w Śródmieściu. 26 sierpnia 1944 został ranny (przestrzał obojczyka) na ul. Tłomackie, leczony w szpitalu polowym przy ul. Mokotowskiej 55. Po kapitulacji powstania uciekł z transportu jadącego do obozu. W styczniu 1945 wrócił do Warszawy. Ukończył studia na wydziale handlu zagranicznego Szkoły Głównej Planowania i Statystyki w Warszawie. W 1950 roku został powołany do służby wojskowej w II Berlińskim Pułku Piechoty w Skierniewicach. Pracował w Polskim Towarzystwie Handlu Zagranicznego Varimex. Obecnie jest wiceprezesem Związku Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych w Warszawie oraz członkiem Rady ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych przy Szefie UdsKiOR.
mehr...
weniger
[00:00:09] Ur. 27 października 1930 r. (oficjalna data), 1927 r. – faktyczna data. Data urodzenia zmieniona z powodu zagrożenia aresztowaniem w ramach zarządzeń z dekretu Bieruta. Mama Władysława dd. Suska. Ojciec pochodził ze wsi, zaciągnął się do legionów, walczył w wojnie polsko-bolszewickiej. Awans społeczny dzięki legionom – etat (starostwo grodzkie m. st. Warszawy) i mieszkanie w Warszawie.
[00:03:40] Kurs laborantów, praca w wydziale szkolnictwa. Mieszkanie na Nowym Bródnie, ul. Białołęcka, w 1934 r. przeniesienie na ul. Jezuicką. Mama prowadziła dom.
[00:05:37] Edukacja: szkoła powszechna, laboratorium z chemii, doświadczenia z fizyki. Gra w piłkę nożną na przerwach. Sympatyczny polonista. Sąsiedzi Żydzi, życzliwi sklepikarze, zakupy „na kajet”. Przewidywanie wybuchu wojny, bezkarność Hitlera w Europie.
[00:11:50] Powołanie ojca na ćwiczenia wojskowe 1 lipca [1939]. Wakacje latem 1939 r., kolonie w Urlach, odwiedziny rodziców, ojciec w mundurze. [+]
[00:15:00] Wybuch wojny: komunikaty radiowe, alarmy lotnicze, bombardowania. Schodzenie do schronów, zaklejone okna. Zamknięcie szkół. Zdobycie odłamka ze straconego niemieckiego samolotu. Zniszczenie wejścia do domu boh. podczas bombardowania.
[00:19:35] Podczas zawieszenia broni powrót ojca do domu – zwolnienie z wojska. Broń ojca przywieziona z walk. Defilada zwycięstwa w Al. Ujazdowskich z udziałem Hitlera. Wychowanie boh. w duchu patriotycznym.
[00:24:00] Dalsze losy rodziny, polityka edukacyjna okupanta: tylko szkoły podstawowe i średnie zawodowe, boh. uczęszczał do szkoły ślusarskiej. Ukrycie broni z kampanii wrześniowej w ścianach mieszkania. Utworzenie podziemnych jednostek militarnych. Skrytka na broń ojca na podwórku.
[00:28:12] Zaangażowanie boh. w konspirację: nauka strzelania, poznawanie budowy broni. Kolportowanie „Biuletynu informacyjnego” AK i meldunków. Zaprzysiężenie boh. Udział niektórych kolegów w konspiracji.
[00:32:15] Ucieczka podczas próby zatrzymania boh. przez Niemców na Starówce. Obowiązek ustępowania miejsca na chodniku Niemcowi, zastrzelenie chłopca, który nie zszedł z chodnika. [+]
[00:36:28] Utworzenie getta, Żydzi z opaskami na rękawach, zmuszanie do śpiewania piosenki wielbiącej Hitlera.
[00:38:05] Uczęszczanie na tajne komplety: historia, j. polski, geografia, w mieszkaniach nauczycieli. System wchodzenia i wychodzenia na zajęcia. „Zradiofonizowana Warszawa”: propaganda niemiecka ze szczekaczek na ulicach. [+], zakaz nauczania historii w szkole.
[00:40:55] Aresztowanie ojca: po zakończeniu akcji AK kolega ojca z oddziału Henryk Nowicki nie zdał broni, zabrał pistolet do szynku, gdzie ktoś to zauważył i doniósł Niemcom. Rewizja w domu boh., aresztowanie ojca w nocy 13 października 1943 r.
[00:44:12] Rozpacz w domu po zabraniu ojca. Odsunięcie boh. od zadań konspiracyjnych, „zapomnij o wszystkich adresach” – podejrzenie zasadzki. Śledztwo w al. Szucha, przewiezienie ojca na Pawiak. Zniszczenie przez Niemców dokumentów z aresztowania ojca. Zgoda na otrzymywanie 1 paczki żywnościowej miesięcznie. Zagubione grypsy od ojca.
[00:48:42] Opłaceni funkcjonariusze ulokowali ojca w kolumnie przewidzianej do Auschwitz. Trzy listy od ojca po niemiecku z Auschwitz. Pod koniec 1944 r. przeniesienie ojca z Auschwitz do Mauthausen, doczekał końca wojny, wyzwolony przez Amerykanów. Powrót schorowanego ojca pierwszym transportem sanitarnym, wysiadka w Krzyżatce, poniemieckim sanatorium pod Jelenią Górą. Zgoda władz na odwiedziny ojca. Wspomnienia obozowe ojca: „Najgorsi byli kapo”. Praca ojca w Mauthausen w kamieniołomach.
[00:54:30] Ponowny kontakt konspiracyjny z boh. – warsztat naprawy chłodnic przy ul. Przemysłowej, opis pracy. Kolejna praca w zakładzie zegarmistrzowskim przy ul. Miodowej – przerabianie zegarków dewizką na naręczne, obsługa tokarki. Kolejna praca w wytwórni pasty do podłóg i świec, rozwożenie do mydlarni.
[01:00:37] Wznowienie kontaktów konspiracyjnych w przededniu wybuchu powstania, zbiórka 1 sierpnia o godz. 16 w bazie mieszczącej się w Hotelu Polskim przy ul. Długiej 29, oddział: kompania szturmowa P-20 AK, dowódca Tadeusz [Garliński]. Pistolet Walter dla dowódcy. Walki na barykadach w rejonie Starego Miasta. 2 września ewakuacja batalionu kanałami do Śródmieścia (wejście na pl. Krasińskich, wyjście na Nowym Świecie przy ul. Wareckiej).
[01:03:40] Ciężkie walki na barykadzie przy ul. Tłomackie – od strony ul. Leszno, rany boh.: przestrzelenie prawego obojczyka [+]. Odpoczynek na podłodze Hotelu Polskiego. Barykada na ul. Bielańskiej – Niemcy atakujący od strony Ogrodu Saskiego.
[01:08:47] Utrata słuchu w prawym uchu od wybuchu „krowy”. Ranni lub zabici koledzy z kompanii P-20, duże straty w początku powstania. Zdobycie budynków naprzeciwko Teatru Wielkiego.
[01:12:12] Wiadomość o wybuchu transportera-pułapki 13 sierpnia: zmasakrowane ciała leżące na ulicy. Opis wydarzenia. Brak kontaktu z mamą i siostrą.
[01:16:37] Zdobycie magazynu mundurów na Dworcu Gdańskim, powstańcze opaski na niemieckich panterkach.
[01:19:10] Marzenie o pistolecie maszynowym, wyprawa zwiadowcza, zaatakowanie czołgu butelkami z benzyną. Motywacja boh. do walki z okupantem. Pod koniec sierpnia [1944] uświadomienie sobie niemożności dalszego utrzymania Starówki. Niewystarczające zrzuty broni z Zachodu, granatnik PIAT, niezdatna do użycia broń radziecka zrzucana przez Rosjan. Dobre nastroje w oddziale.
[01:25:43] Awans na starszego strzelca po ostrzale czołgu. Możliwość przechodzenia między budynkami Starówki piwnicami. Niebezpieczni snajperzy niemieccy, „gołębiarze”, dzielne sanitariuszki. Moment postrzelenia boh. w ramię 26 sierpnia, trafienie do szpitala polowego pod koniec powstania.
[01:29:45] Ewakuacja szpitala polowego ciężarówkami na Dworzec Zachodni. Różne traktowanie rannych powstańców przez Niemców. Podpisanie aktu zaprzestania działań wojskowych w Warszawie, a nie kapitulacji powstania. [+]
[01:32:17] Rozkaz ewakuacji oddziału ze Starówki do Śródmieścia, zbiórka na pl. Krasińskich, zorganizowany przemarsz kanałami, sygnały przekazywane między idącymi sznurkiem. Nasłuchiwanie odgłosów z włazów kanałowych przez Niemców. [++] Trudy całonocnej przeprawy.
[01:36:18] Przenoszenie rannych kanałami. Droga w całkowitej ciemności. Wyjście z kanału na ul. Wareckiej, mycie na kwaterze. Dokarmianie powstańców ze Starówki. Wytwarzanie kaszy ze zdobytego z magazynów piwnych ziarna na żarnach – plewy więzły w gardle.
[01:41:08] Rozparcelowanie powstańców ze Starego Miasta między oddziały śródmiejskie. Boh. na barykadzie w okolicy BGK. Zastrzelenie samotnego Niemca w luksusowej restauracji Cristal, „satysfakcja”. Ulubiona sanitariuszka Zosia.
[01:46:10] Kwatera w budynku przy ul. Kruczej – pokotem na podłodze w prywatnych mieszkaniach, brak doświadczenia wobec dziewcząt. Barykady przy Tłomackiem i na Bielańskiej przy Banku Polskim utrzymane „do końca”. Skierowanie boh. do szpitala na „fachowy opatrunek”.
[01:49:50] Informacja o zawieszeniu broni – możliwość chodzenia po ulicach. Niemożność przedłużenia powstania z powodu braku amunicji i żywności. Zawieszenie broni po 63 dniach powstania.
[01:53:00] Przewiezienie szpitala na Dworzec Zachodni, załadunek do wagonów towarowych, jadących do obozów niemieckich. Ucieczka boh. z transportu na wiadukcie przy stacji Gołąbki. Poszukiwanie domu Władysława Rzeźnickiego przy ul. Legionów 8 (dziś: Wojska Polskiego 22), nocleg w sławojce u obcych ludzi.
[01:58:05] Praca u sąsiadki Rzeźnickiego na polu. Powrót pieszo do Warszawy 17 stycznia [1945], niedobitki niemieckie w mieście. Przejście na prawą stronę miasta mostem pontonowym, mieszkanie babci na Bródnie. Zniszczone miasto. Wysadzenie Pałacu Saskiego po ustaniu walk, sukcesywne palenie miasta przez Niemców.
[01:02:07] Spotkanie z mamą i siostrą u babci przy ul. Nadwiślańskiej 10.
[02:03:26] Edukacja po wojnie: studia na SGH/SGPiS na wydziale handlu. Powołanie do wojska w 1950 r. (mobilizacja w Układzie Warszawskim), II Berliński Pułk Piechoty w Skierniewicach. Wymiana wyższych oficerów z radzieckich na polskich w Wojsku Polskim. Plakaty propagandowe: „Nie matura lecz chęć szczera…” i „Armia Krajowa zapluty karzeł…”. Oficerowie bez matury, pisanie raportów za dowódców w zamian za przepustki z jednostki.
[02:07:23] Uznanie boh. za „element niepewny”. Prośba o zwolnienie do cywila, pozytywna opinia dowódcy – zwolnienie z rozkazu ministra obrony narodowej, powrót na studia na wydział handlu zagranicznego. Ćwiczenia poligonowe w Czerwonym Borze. [+]
[02:12:28] Ciągłe odmowy wydania paszportu, pierwszy wyjazd zagraniczny w epoce Gierka.
[02:14:25] Praca w Polskim Towarzystwie Handlu Zagranicznego Varimex. Przesłuchania przez UB w czasie Targów Poznańskich z powodu rozmowy z zachodnioniemiecką firmą Krupp w sprawie noży tokarskich. Wszechobecni „opiekunowie z UB” w każdej centrali handlu zagranicznego.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..