Kobylińska Maria cz. 1

Świadkowie Epoki

IP/DF/SE/1890

29 marca 2023, Brańszczyk

1:53

Maria Kobylińska z d. Jankowska (ur. 1931, Warszawa) – jej ojciec we wrześniu 1939 służył na wartowni w Wojskowych Zakładach na Jagiellońskiej. W czasie okupacji pani Maria mieszkała na Ratuszowej, Kruczej i Górczewskiej. W 1941 roku przeniosła się do rodziny do Szwelic pod Pułtuskiem, po roku wróciła do Warszawy. Wybuch powstania warszawskiego zastał ją wraz z matką w drodze do Grodziska Mazowieckiego, skąd wracały na Wolę przez kilka dni piechotą. Po wypędzeniu z Warszawy, 7 października 1944 trafiły do Jaktorowa i Czarnego Lasu. Po wojnie pani Maria wróciła do Warszawy. Ukończyła technikum ekonomiczne, pracowała w Warszawskiej Usługowej Spółdzielni Pracy jako specjalistka od spraw ekonomicznych.

[00:00:09] Maria Kobylińska dd. Jankowska, ur. 23 lutego 1931 r. w Warszawie w szpitalu na Solcu. Rodzice mieszkali w Cytadeli: ojciec zawodowy wojskowy w kompanii honorowej, mama z Pułtuska. Podczas przewrotu majowego służba ojca na wartowni – próba przejęcia władzy w wartowni – reakcja ojca, w efekcie utrata oka i palca przez ojca, przeniesienie do służby wartowniczej, praca w zakładach mundurowych przy ul. Jagiellońskiej.
[00:04:20] Ojciec Marian Jankowski, mama Jadwiga Jankowska dd. Markowska. Ojciec zaprzysięgły piłsudczyk. Wiersz pogrzebowy o Piłsudskim. Pasja lekkoatletyczna boh., treningi na Legii. Beztroskie życie przed wojną (brzoskwinie, miód), przeniesienie z „dzielnicy wojskowej” na ul. Kruczą w czasie okupacji.
[00:08:03] Sceptycyzm mamy wobec nierówności społecznych przed wojną, „patrz, jak się bawią, a tu ludzie głodni”. Bieda i bezrobocie przed wojną, dzielenie się chlebem z głodnym dzieckiem. Dobrobyt rodziny, nowoczesne sprzęty w domu przy ul. Ratuszowej. Cukiernia u zbiegu Jagiellońskiej i Ratuszowej. [+]
[00:11:31] Podjazd z mostu na „górę pancerną”, współczucie pasażerów dla niedoli konia, całkowity brak współczucia dla udręczonego Żyda. [+]
[00:15:00] Przygotowania do wojny w szkole, wyposażenie szkolne, szkoła nr 81 przy ul. Kowelskiej, przerwana edukacja we wrześniu 1939 r. Podwórkowa zabawa w wojnę. Pierwsze bomby zrzucone na Dworzec Wileński, ratowanie rannych przez rodziców boh., zagubiony piesek. [+]
[00:18:14] Przejście rodziny do ciotki na Stare Miasto (róg Zakroczymskiej i Franciszkańskiej), kuzyn Andrzej. Kościół franciszkanów. Ojciec na moście Kierbedzia podczas bombardowania. Dojście Niemców do Warszawy, brak wody i żywności w mieście, kryjówka w zakrystii kościoła, pocisk pod obrazem św. Antoniego. [+]
[00:21:37] Uratowanie ludzi przez ojca w bramie klasztoru. Ojciec w służbie wartowniczej magazynów wojskowych przy ul. Jagiellońskiej, rozkradanie majątku wojskowego, żółte sery z magazynu, przewidywania długości wojny przez ojca. Przynależność ojca do Armii Krajowej, Polacy rozstrzelani w Palmirach.
[00:27:02] Postawa rodziny boh. podczas obrony Warszawy, bracia Stanisław i Jerzy, niepokój ciotki Bronisławy. Życie okupacyjne: braki wody, chleba, źródełko przy cytadeli, zdobywanie chleba przez mamę, „marmelada i chleb z mąki kasztanowej”.
[00:31:04] Rozkradanie magazynów przez cywilów [we wrześniu 1939], wielodniowa ucieczka wojskowych z Warszawy. Fundusze na życie z wyprzedawania majątku przez mamę na bazarze Różyckiego, sprzedawanie popelinowych koszul ojca przez boh. Wyprowadzenie boh. przez mamę do rodziny w Szwelicach pod Pułtuskiem, na terenie III Rzeszy, siostra babci Marcysia Florencka, trzy córki. Dziadek kowal w Pułtusku. Losy rodziny mamy.
[00:35:20] Pobyt boh. u ciotki na Starym Mieście w 1941 r. Matka z braćmi w majątku w Szwelicach. Konfiskata części majątku rodziny przez Niemców, aresztowanie ciotki Konstancji Florenckiej za zabicie prosiaka. Życie rodziny w majątku u Niemców, wuj Duszkiewicz, potajemny wypiek chleba, pasanie krów przez boh.
[00:40:00] Losy ciotki Konstancji: urodzenie dziecka, pobyt w więzieniu dla kobiet w Pułtusku, wywiezienie „na roboty” do III Rzeszy, osiedlenie po wojnie na Ziemiach Odzyskanych w majątku, gdzie pracowała podczas wojny. [+]
[00:43:10] Kontrole Niemców w majątku, wyjazd matki, zatrzymanie przez Niemca podczas powrotu do Pułtuska. Nielegalne przekraczanie granicy na Bugu nocą z pomocą koleżanki mamy Reginy. [+]
[00:49:00] W 1942 r. praca ojca w trykociarni w getcie warszawskim, obsługa maszyny dziewiarskiej w wytwórni dzianin w budynku po gimnazjum na rogu ulic Żelaznej i Leszno. Współpraca ojca z Żegotą. Wykradanie przez ojca kawałków dzianiny, robienie swetrów przez p. Reginę. Wnoszenie chleba przez ojca do getta.
[00:52:31] Pobożność boh., ołtarzyk do modlitw za rodziców. Pobicie ojca przez Niemca na portierni wytwórni, wyrzucenie ojca z pracy, zarobkowanie mamy.
[00:55:15] Wspomnienie Żydów z getta, samobójstwo Żydówki skaczącej z płonącego domu z dzieckiem w rękach w czasie powstania w getcie. Odwiedzanie ciotki na Starym Mieście, dożywianie rodziny.
[00:58:06] Żyd ukrywający się w domu boh. w czasie powstania. Rozmaite reakcje ludzi na powstanie w getcie.
[01:00:39] Trudne do opowiedzenia zachowania księży wobec ciotki i kuzyna Andrzeja podczas wojny. Spacer ulicą Zakroczymską, cudowny obraz św. Antoniego. Zbombardowany kościół franciszkanów. Utrata zdrowia przez wuja Władysława Jankowskiego (dawniej Kiełbasy) w obozie Mauthausen-Gusen. Ciotka Maria Jankowska. Wysiedlenie rodziny na ul. Kruczą w początku okupacji. [+]
[01:05:49] Młodzi Polacy uratowani przed rozstrzelaniem przez Niemkę. Miejsca pracy mamy w czasie wojny: w aptece, u dentysty.
[01:07:30] Lepienie z ojcem pyz z mrożonych ziemniaków, wtargnięcie Niemców, rewizja. Sąsiedzi Wiesław i Józef Widerscy wywiezieni do Niemiec. Interwencja sąsiadki Niemki. [+] Irena, Wiesława, Celina, Maria Widerskie. Rewizja w mieszkaniu, skrytka w figurce Matki Boskiej.
[01:11:26] Spotkania karciane w domu boh. Akcja dywersyjna na ul. Jagiellońskiej [+]. Przemilczanie działalności konspiracyjnej ojca po wojnie, brak wspomnień ojca.
[01:15:14] Sąsiadka Niemka, jej piesek Pikuś. Młodsi bracia boh: Jerzy (ur. 1934), Stanisław (ur. 1936). Pierwsza rewizja w domu przy ul. Kruczej 42 po zabiciu policjanta. Krucza – ulica prostytutek.
[01:18:13] Brat Jerzy majsterkowicz, rozmontowany zegar schowany w otworze rewizyjnym („sadzelniku”) pieca, znaleziony podczas przeszukania. [+]
[01:21:00] Wysiedlenie rodziny z Kruczej na ul. Górczewską. Zakazane rewiry wzdłuż ul. Kruczej: spacerujące prostytutki, pensjonaty. Ucieczka przed łapanką, wuj Jan Markowski.
[01:23:40] Bolesne wspomnienia egzekucji publicznych [+], paraliżujący strach.
[01:25:06] 1 sierpnia 1944 r. wypłata pensji dla mamy, wyjazd rodziny kolejką EKD do Grodziska Mazowieckiego po warzywa, stacja przy ul. Nowogrodzkiej
przestrogi ojca dla mamy. Zatrzymanie kolejki przed Pruszkowem, strzelanina. Kryjówka w krzaczkach fasoli. Droga piechotą w stronę Okęcia, pomoc Niemca. Modlitwy ku pokrzepieniu serc, pociski przelatujące nad Warszawą. Determinacja matki, by dotrzeć do domu do synów, wędrówka przez tydzień, nocleg na Ochocie, paniczny strach boh. Samochód pancerny na ul. Grójeckiej. Opatrywanie nogi rannego powstańca przez mamę, pomoc Niemca. Dotarcie do domu na Woli, droga przez barykady, spotkanie powstańców. Widok płonącej kobiety na podwórku Woli. [++]
[01:36:57] Strzelanina ze strony warszawskiej gazowni – ostrzał gołębiarza na pojemniku z gazem w kierunku boh. Droga do domu przez podwórka i piwnice Warszawy, krwotok mamy spowodowany stresem. Udział w ceremonii ślubnej w Domu Braci Jabłkowskich, przedarcie się do mieszkania ulicą Nowogrodzką. Bracia w domu pod opieką ojca. [+]
[01:39:26] Szesnaście osób trafionych granatnikiem pochowanych na podwórku, powstańcy młodzi chłopcy. Odkopywanie trupów. Ręczny młynek do mielenia zboża na mąkę odnaleziony w Muzeum Powstania Warszawskiego. Ziarno z [magazynów] Haberbuscha. [+]
[01:43:13] Pomaganie powstańcom: gotowanie posiłków przez mamę, ratowanie rannych przez ojca, zrzut granatników na podwórko. Trzewiki od powstańca. Mieczysław Boczkowski, narzeczona Kazia. Stres wojenny, ukrywanie się w piwnicy. Zdobywanie wody przez mamę. Po wojnie studnia głębinowa w piwnicy przy ul. Żurawiej. Wszechobecne szczury. [+]
[01:49:34] Reakcja na huk wybuchu „grubej Berty”: sąsiadka Widerska schowała głowę w kominie, umorusanie sadzą. [+]
[01:52:15] Relacje ze starszym bratem. Śmierć powstańca ps. „Biały” zaprzyjaźnionego z bratem, choroba brata Jerzego.
mehr...
weniger

Grygiel Małgorzata

Miziołek Michał

Instytut Pileckiego

Film