Marek Ambroziak (ur. 1954, Płońsk), prowadzi własną działalność gospodarczą w dziedzinie usług wodno-kanalizacyjnych. Wnuk Ignacego Ambroziaka, zamordowanego przez Niemców 21 listopada 1943 r. za pomoc Żydom. Tę historię Marek Ambroziak poznał od ojca Henryka, który w momencie egzekucji był nieletni (ur. 1926). Rozmowy nie były jednak częste, ponieważ Marek Ambroziak uczęszczał do technikum z internatem w Mławie, a po ukończeniu szkoły pracował przez wiele lat w delegacjach. Ignacy Ambroziak mieszkał z rodziną we wsi Cholewy (obecnie woj. mazowieckie). Miał trójkę dzieci: Zygmunta, Halinę i Henryka – ojca Marka Ambroziaka. W czasie okupacji niemieckiej pomagał znajomym Żydom i udzielał im schronienia. Bracia Szmul, Moszek i Abram Lajzer byli synami handlarza bydłem z Płońska, który kupował zwierzęta także od Ignacego Ambroziaka. Kiedy wspomnianym braciom udało się uciec z płońskiego getta, ukryli się w lesie. Potrzebną pomoc znaleźli na terenie gospodarstwa Ambroziaków, dokąd przychodzili nocować i otrzymywali żywność. W ciągu dnia, dla bezpieczeństwa, wracali do lasu. Dekonspiracja nastąpiła najprawdopodobniej wskutek donosu. Rodzina Ambroziaków była trzykrotnie poddawana rewizji, w czasie których Rozalia, żona Ignacego, i ich syn Henryk (starszy Zygmunt był wówczas na robotach przymusowych w III Rzeszy) zostali okrutnie pobici. Rewizje te odbywały się w dzień, dlatego Żydów nie odnaleziono. Mimo to w październiku 1943 r. Ignacego aresztowano i osadzono w obozie w Pomiechówku. Zginął 21 listopada 1943 r. w publicznej egzekucji przez powieszenie, na skraju lasu niedaleko wsi Złotopolice. Pozostałym członkom jego rodziny udało się uniknąć więzienia i śmierci. Razem z Ignacym Ambroziakiem podczas egzekucji powieszono także dwóch Żydów. Za pomoc osobom pochodzenia żydowskiego zginęli także dwaj nieznani z nazwiska Polacy z Warszawy oraz Władysław Muchowski i Stefan Trzciński. Wszystkie te osoby otrzymały tytuł Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata. Ignacy Ambroziak został upamiętniony przez Instytut Pileckiego w programie Zawołani po Imieniu. Uroczystość miała miejsce 10 maja 2023 r.
mehr...
weniger
[00:00:07] Boh. urodził się w Płońsku w 1954 r., jest wnukiem Ignacego Ambroziaka, który przechowywał Żydów. Do domu dziadków boh. wpadła policja, pobiła ich oraz ojca boh., Henryka, który później uciekł. Dziadka z żoną zabrano na niemiecki posterunek, byli przesłuchiwani. Dziadka stracono, babcia wyszła z więzienia, ale była tak pobita, że zmarła w 1948 r. [00:02:15] Dziadek współpracował z ruchem oporu. Ojciec boh. (ur. 1926 r.) miał ok. 14 lat, kiedy zabrano rodziców. Ojciec boh. niechętnie opowiadał historię swojego ojca Ignacego, który zginął za pomoc Żydom.
[00:04:40] Jeden z przechowywanych przez Ignacego Żydów podczas przesłuchania wydał osoby, u których się ukrywał i na skutek jego zeznań dziadka aresztowano. Przed wojną dziadek uprawiał ziemię i trudnił się handlem, miał liczne kontakty z Żydami.
[00:06:00] Dziadek działając z polecenia organizacji podziemnej pomagał zaopatrywać ludność Warszawy w mięso. Skupowane bydło pędzili stadem przez zamarzniętą Wisłę i ubijali pod Warszawą, a następnie rozprowadzali. Dziadek znał wielu Żydów z Płońska.
[00:07:20] Boh. całą młodość spędził poza domem – w internacie technikum, później w pracy, a następnie z własną rodziną. Miał rzadki kontakt z rodziną i nie rozmawiał często z ojcem o historii dziadka.
[00:09:25] Ojciec boh. miał starsze rodzeństwo: brata Zygmunta, który w 1941 r. został skierowany na roboty do gospodarza w Niemczech, i siostrę Halinę. Ojciec był świadkiem przyjścia funkcjonariuszy po dziadka i sam też „trochę dostał”. Potem uciekł i ukrywał się przez kilka dni. Grób dziadka znajduje się na cmentarzu w Radzyminie.
[00:12:15] Początkowo boh. z rodzicami mieszkał u dziadków [Ziółkowskich, ze strony matki] w Jeżewie (parafia Radzymin). Odwiedziny grobów na cmentarzu w Radzyminie.
[00:13:35] Po wojnie koledzy ojca z partyzantki dowiedzieli się, kto doniósł na dziadka. Jeden z kilku przechowywanych Żydów na torturach zdradził jego nazwisko i dziadka stracono. Żydzi zostali złapani i wywiezieni do obozu koncentracyjnego.
[00:14:40] Kuzyn ojca z Płońska nauczył go zawodu szewca. Po ślubie ojciec boh. wyjechał z żoną do Ostródy i pracował w spółdzielni produkującej buty. Dostał zwolnienie z wojska, „bo buty były potrzebne”. Dziadek od strony matki, Ludwik Ziółkowski, trafił na 2 lata do więzienia za niedostarczenie kontyngentów na rzecz państwa. W Jeżewie była słaba ziemia i plony.
[00:16:00] Rodzice boh. wrócili do Jeżewa, jego starsza siostra urodziła się jeszcze w Ostródzie. Dziadek boh. Ignacy Ambroziak jest Sprawiedliwym Wśród Narodów Świata. Z powodu nieobecności boh. rozmowami z delegacją z Izraela zajęło się starsze rodzeństwo boh. i stryj boh. Zygmunt. Zainteresowanie prasy i historyków losami dziadka boh.
[00:21:40] Dziadek boh. był „obrotnym człowiekiem”. Jego śmierć za pomaganie Żydom pogorszyła sytuację ekonomiczną rodziny. Ojciec boh. musiał wcześniej iść do pracy. Rodzice boh. pobrali się w 1948 r. Manualne zdolności i skłonność do zawodów rzemieślniczych w rodzinie boh. Ocena boh. okupacyjnej postawy dziadka Ignacego.
[00:24:10] Współczesny wypadek w pracy boh., jego postawa i zarządzenie w kryzysie załogą.
[00:26:00] W okresie szkoły podstawowej boh. mieszkał z rodzicami w Jeżewie. Ukończył szkołę w Radzyminku, a potem technikum o profilu instalacji sanitarnych. Pracował w Hucie Katowice, Elektrowni Połaniec i przy budowie elektrociepłowni w Płońsku. Wypadek spowodowany przez operatora dźwigu. Wypadki przy pracy w okresie PRL, ówczesne standardy BHP i podejście do pracy.
[00:29:00] W 1988 r. boh. założył własną firmę. Wcześniej pracował w „Instalu” i z brygadą pracował ciężko na akord. Organizacja pracy brygady i wspólny podział środków. Charakterystyka pracy „na swoim”.
[00:31:55] Opinia boh. na temat projektu „Zawołani po Imieniu”. Ważność uszanowania przez upamiętnianie ludzi odważnych, „cichych bohaterów”. Liczna przedwojenna populacja żydowska w Płońsku i okolicach.
[00:34:20] W okolicy dziadków nikt z sąsiadów nie doniósł, że przechowywali Żydów. Jeden z ukrywanych sam zdradził personalia dziadka pod wpływem tortur. Przekaz historii aresztowania dziadka w rodzinie boh. i jego stosunek do niej, kiedy był dzieckiem. Historia poznania żony przez boh.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..