Zofia Niewiadomska z d. Sawicka (ur. 1944, Warszawa) pochodzi z rodziny inteligenckiej o przekonaniach lewicowych. Jej ojciec należał przed wojną do Polskiej Partii Socjalistycznej, zginął w powstaniu warszawskim. Matka po wojnie pracowała m.in. w Ministerstwie Kultury i Sztuki, zmarła w 1954 roku, po jej śmierci 9-letnią Zofią zaopiekował się stryj. W 1967 roku Zofia Niewiadomska ukończyła studia na wydziale chemii (specjalizacja: jądrowa inżynieria chemiczna) i rozpoczęła pracę w Centralnym Biurze Naukowo-Badawczym i Produkcyjnym w Warszawie. W latach 1970-72 pracowała w Biurze Projektów „Pewa” (ZPP PEWA), a potem do 1989 roku w Fabryce Półprzewodników „Tewa”. Od 1989 roku przez czternaście lat prowadziła z pomocą męża przedsiębiorstwo uprawy sadzonek kwiatowych. Obecnie na emeryturze. W 1967 roku Zofia Niewiadomska wyszła za mąż za Jerzego Niewiadomskiego, małżeństwo przetrwało dziesięć lat. W 1997 roku poślubiła Janusza Żaka (zm. 2021). Ma syna Janusza (ur. 1982) i wnuka Jakuba (ur. 2003).
more...
less
[00:00:09] Ur. 28 września 1944 r. w Warszawie na Pradze, ojciec Julian Sawicki zginął w powstaniu warszawskim, grób odnaleziony przypadkiem w 1988 r., przed wojną pracował jako prawnik. Dziadek urzędnik pocztowy wywieziony w głąb Rosji podczas I wojny światowej [+]. Rodzina ojca. Edukacja ojca w Białymstoku, nauczycielka siostra Marii Dąbrowskiej, praca w Ministerstwie Przemysłu i Handlu, okolicznościowa karykatura. Działalność ojca w PPS.
[00:04:15] Matka dd. Kobylańska, dziadek kamienicznik z ul. Stalowej, zmarł w 1939 r. Życie rodziców podczas okupacji. Śmierć ojca w powstaniu warszawskim, walczył na Woli, Starówce, Czerniakowie, zginął przy ul. Okrąg w batalionie „Miotła”. Ekshumacja ojca, mogiła na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach [+]. Nieliczna rodzina boh.
[00:07:16] 4-pokojowe przedwojenne mieszkanie rodziny boh., lokatorzy: rodzina Aksentowiczów z gosposią, stryj z żoną, siostra ojca. Zatrudnienie matki w Ministerstwie Kultury i Sztuki. Zgodne życie rodziny. Śmierć matki w 1953 r. Przedszkola boh.: przy ul. 11 Listopada w byłej katowni, zakatowani więźniowie pochowani na placu zabaw [+], przedszkole przy ul. Targowej, wychowanie katolickie, zmuszanie dzieci do ciągłych modlitw, przerażająca nauczycielka dziwaczka.
[00:12:12] Nauka czytania, początek edukacji, szkoła TPD przy ul. Kowelskiej, bicie uczniów linijką po rękach. Codzienne apele szkolne, hymn „Naprzód, młodzieży świata”, nowa szkoła przy ul. Ratuszowej, osiedle Praga II. Niebezpieczne rewiry na Pradze, zabawy taneczne w niedziele. Po śmierci mamy opieka rodziny ojca. Starania przyjaciółki mamy, Krystyny Hochfeld, o opiekę nad boh. Renta sieroca dla boh. w wysokości 800 zł.
[00:17:25] Obozy harcerskie po 1956 r., koszt obozu 300 zł za miesiąc. Bieszczady, droga wagonem towarowym przez 36 godzin, spanie w namiotach wojskowych, noszenie zaprowiantowania, nabiał z UNRRA. Pionierka przed obozem, budowa pryczy, zdobywanie wody, szkoła przetrwania, przedwojenni instruktorzy.
[00:20:48] Studia chemiczne „nie wiem dlaczego”, marzenia o studiach humanistycznych. Stypendium studenckie, życie za 300 zł, kłopoty finansowe. Pierwsza praca: Centralne Biuro Naukowo-Badawcze i Produkcyjne przy ul. Stępińskiej. Ślub w 1967 r., wynajęcie mieszkania przy ul. Dickensa za cenę 1 pensji. Podwyżki cen żywności. Gomułkowski system bodźców przy awansie, pierwsza pensja boh: 1800 zł + 10 proc premii, brak podatków.
[00:24:45] Przeniesienie do biura projektów ZPP PEWA, folwarczne stosunki pracy, przeniesienie do TEWA, urodzenie syna, 3-letni urlop wychowawczy, rozwód w 1977 r. Poznanie drugiego męża.
[00:27:25] Problem mieszkania spółdzielczego w PRL po rozwodzie, wspólne mieszkanie z nowym mężem przy ul. Wery Kostrzewy w 1981 r. 2-miesieczny wyjazd do stanów Zjednoczonych, urodzenie drugiego syna w 1982 r., zobowiązania alimentacyjne.
[00:29:50] Przeprowadzka do nowego mieszkania, urodziny wnuka. Po 1989 r. zawalenie się przemysłu elektronicznego, słaba jakość i wydajność produkcji w latach 80., nadmierne zatrudnienie w zakładach.
[00:31:35] Doświadczenie wychowawczyni kolonijnej po przeszkoleniu, zarobki 800 zł. Ośrodek kolonijny w Suścu, dwoje dzieci z pustymi walizkami. Analfabeci. Wychowawcy studenci i nauczyciele. Zauważalny wzrost poziomu materialnego na koloniach letnich w latach 50. i 60. Wyjazdy wycieczkowe z zakładów pracy ciężarówkami. [+]
[00:36:39] Elektryfikacja: kolonie letnie w latach 60. w Zbludzy w Gorcach w niezelektryfikowanej szkole. Słabo wykształceni nauczyciele wiejscy [+]. Pozytywy polityki społecznej PRL: wyrównywanie poziomu życia, powszechność szkolnictwa. Niegramatyczna polszczyzna na wsi, system stypendialny, świetlice dla dzieci, dostępność badań lekarskich, dentysta w szkole. Słabe zarobki lekarzy, trudność ze znalezieniem pracy przez lekarzy w Warszawie.
[00:40:04] Rozpowszechnienie czytelnictwa prasy i książek, olbrzymie nakłady książek, „polowanie” na nowości wydawnicze. Tania i dostępna komunikacja publiczna, nieadekwatne ceny żywności (400 zł za kg kawy). Dostępne bilety teatralne, przedstawienia dla szkół. [+]
[00:42:19] Wczasy pracownicze w Zakopanem, dom wczasowy „Związkowiec”. Niewygodne podróże pociągami, system jazdy autobusem i pociągiem, tęsknota za trolejbusami. Dostępność studiów dzięki punktom za pochodzenie. Sfałszowane zaświadczenia kolegi o zarobkach w rodzinie.
[00:45:17] Po 1989 r. zapaść elektroniki, wyrzucenie boh. z pracy. Uprawa kwiatów (bratki, stokrotki, chryzantemy, cebulki kwiatowe) na dużą skalę na dzierżawionej działce, zatrudnianie pracowników na czarno. Praca fizyczna. Dostarczanie sadzonek do instytucji w Warszawie (Domy Centrum, Łazienki, sejm, administracje osiedli), niezłe zarobki przez 13 lat.
[00:48:07] Zmiana sytuacji rynkowej i postawy życiowej boh., zakup nowego mieszkania. Korzystna emerytura za pracę w szkodliwych warunkach. Opieka nad wnuczkiem, renta po mężu.
[00:51:07] Podróże zagraniczne z mężem: USA, Maroko, większość krajów Europy. Wyjazd do Jugosławii , „sprzedaż kryształu”, wyprawa do Włoch pod namiotem. Bujne życie towarzyskie, niezaradni finansowo znajomi, edukacja wyższa syna.
[00:54:34] „Milsza” propaganda w PRL niż obecnie. Willa „Ochabówka”, mniejsze niż obecnie dysproporcje w dochodach ludzi. Afera mięsna. Zawodowy dyrektor - ratował zakłady w słabej kondycji, sztuka „załatwiania”. Interwencja boh. w sprawie mieszkania brata babci [+], pomoc partii. Układy i korupcja, przywileje nomenklatury, przydziały na samochód.
[00:58:07] Dorabianie się: pierwsze mieszkanie spółdzielcze lokatorskie w 1971 r., pierwszy samochód w 1974 r. trabant kombi. Obecnie rezygnacja z samochodu. Wiejska chałupa we wsi Jerzyska. Kłopoty zdrowotne z nogą.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.