Bożena Kawenczyńska-Falba (ur. 1960, Zabrze) wspomina czasy działalności opozycyjnej w czasie studiów, internowanie w stanie wojennym oraz inwigilację przez Służbę Bezpieczeństwa aż do 1989 roku.
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonej w Zabrzu 1960 r.
[00:00:19] Rodzice poznali się na Śląsku. Ojciec pracował w kopalni – jego śmierć w wypadku. Boh. miała 4 lata, gdy zginął ojciec, jej brat miał 5 lat – pomoc rodziny i sąsiadów.
[00:01:45] Szkoła w Zabrzu Rokitnicy. Koleżanki i koledzy boh. byli Ślązakami i mówili gwarą – boh. pisała im szkolne wypracowania. Postawa boh. w szkole – obrona słabszych.
[00:02:54] Szkoła w PRL-u – akademie ku czci wodzów Rewolucji.
[00:03:51] Prababka Helena Wróblewska urodziła się w dworku w Przychodach koło Pilicy, jej wuj Stanisław Wróblewski brał udział w powstaniu styczniowym razem z synem właściciela dworu Hubickim.
[00:04:56] Brat babci mieszkający koło Grodna nie golił brody na znak protestu przeciwko sowieckiej okupacji.
[00:05:32] Mama pochodziła z wielodzietnej rodziny, jej bracia podczas okupacji należeli do partyzantki. Opinia boh. na temat powojennej Polski. Wychowanie boh. w tradycji patriotycznej, słuchanie w domu Radia Wolna Europa. Mama nie zapisała się do partii i miało to wpływ na jej pracę i wynagrodzenie.
[00:07:15] Boh. stanęła w obronie koleżanki Lusi, którą szykanowała nauczycielka historii.
[00:09:35] Studia na Wydziale Filologii Polskiej Uniwersytetu Śląskiego, polonistyka znajdowała się w Sosnowcu, więc boh. zamieszkała w akademiku. Początki działalności opozycyjnej w 1978 r. – koleżanka Ola Izdebska przywoziła publikacje niezależne rozprowadzane przez KOR. Zawiązanie grupy dyskusyjnej, która stała się zalążkiem Niezależnego Zrzeszenia Studentów na uczelni.
[00:11:57] Powstawanie NZS-u, podpisywanie dokumentu – postawy studentów, kwestia odpowiedzialności. [+]
[00:13:07] 13 grudnia 1981 trwał strajk studencki na Uniwersytecie Śląskim – wejście ZOMO na teren Wydziału. Boh. była w tym czasie na przepustce z powodów rodzinnych. Internowanie osób znajdujących się na uczelni, m in. rektora Augusta Chełkowskiego, prorektor Ireny Bajerowej i studentów: Oli Doleżuchowicz, Janusza Korka i Leonarda Nojgera – działaczy NZS, współzałożycieli Oficyny Nieobecnych. [+]
[00:15:46] Działalność w latach 1980-81 – założenie Oficyny Nieobecnych, wydanie m. in. „Dzienników” Gombrowicza, Barańczaka, kolportaż paryskiej „Kultury” i innych wydawnictw drugiego obiegu. Spotkania Towarzystwa Kursów Naukowych. Do książek wydanych drobnym drukiem dodawano szkoło powiększające.
[00:19:02] Stan wojenny – pomoc rodzinom internowanych i uwięzionych. Masowe aresztowania działaczy na Śląsku. Działalność kurii biskupiej, m.in. księdza Oskara Thomasa, rozwożenie darów w rzeczywistości stanu wojennego. Zalążki konspiracji – system dwójkowy. System kolportowania podziemnej prasy. [+]
[00:22:58] Powody internowania boh. i jej aresztowanie 22 maja 1982 r. Palenie świeczek dnia 13 i 16 każdego miesiąca – pamięć o internowanych oraz o górnikach z kopalni „Wujek”, akcje studenckie w stanie wojennym. Akademik jako centrum koordynacji działań – rola boh.
[00:25:20] Akcja protestacyjna 16 maja – marsz milczenia. Rola por. SB Zbigniewa Podsiadło w stłumieniu studenckiej opozycji. Wezwanie boh. na przesłuchanie 21 maja – jego atmosfera, metoda na „dobrego i złego milicjanta”. [+]
[00:30:06] Przewiezienie boh. do Komendy Wojewódzkiej MO w Katowicach, wspomnienia osób aresztowanych na początku stanu wojennego, niepewność i strach. Przebieg przesłuchania w „Pentagonie”, zastraszanie przez funkcjonariuszy SB. Podstawy do internowania boh. [+]
[00:33:32] Aresztowanie boh., przewiezienie do więzienia w piwnicy budynku, moment wepchnięcia do celi i zamknięcia drzwi. [+]
[00:34:41] Osadzenie razem z Ewą Dawczak, studentką prawa – informacje na temat rozruchów na uczelni. Wywiezienie aresztantek w nieznane im miejsce. Przyjazd do ośrodka internowania dla kobiet w Bytomiu-Miechowicach, gdzie zgromadzono kobiety ze Śląska, wcześniej przebywające w innych ośrodkach. Boh. spotkała m.in. Barbarę Kozłowską, Olę Izdebską, Magdę Knoll, Beatę Puchalską. Wsparcie koleżanek i starszych kobiet – działaczek Solidarności. Rygor więzienny, uzbrojeni strażnicy, psy pilnujące terenu, apele. Zachowanie strażniczek, m. in. Krwawej Brygidy. [+]
[00:38:12] Wezwania na przesłuchania przez oficerów SB: Wojciechowską i Cesarczyka – odmowa zeznań przez boh. i jej koleżanki z pokoju. Sposoby na skłócenie internowanych kobiet. Szykany wobec rodzin, które w niedzielę mogły odwiedzać osadzone kobiety. [+]
[00:40:08] Mama dowiedziała się o internowaniu po czterech dniach pobytu boh. w więzieniu. Wizyta mamy na komendzie w Sosnowcu – kłamstwo milicjantów, i na komendzie w Katowicach – informacja o internowaniu boh. Paczka z domu.
[00:41:51] Boh. była internowana przez dwa miesiące – zwolnienie 22 lipca 1982. Starania mamy o uwolnienie boh. – wypadek w drodze do Warszawy, operacja mamy. Obecność strażników podczas widzeń – wyłapywanie słabości, które potem wykorzystywano podczas przesłuchań. Odpowiedź na odwołanie złożone przez mamę. [+]
[00:45:48] Amnestia z okazji święta 22 Lipca – wypuszczenie części internowanych osób.
[00:46:40] Opinia SB na temat boh., którą znalazła w swoich dokumentach. Jej opozycyjna działalność rozpracowana przez SB.
[00:48:04] Po studiach boh. pracowała w antykwariacie w Gliwicach, współpraca z opozycją –inwigilacja środowiska przez Służbę Bezpieczeństwa. Obecność tajniaków na ślubie boh. Mieszkanie na stancji u państwa Mitas, którzy byli wypytywani o boh. przez funkcjonariuszy SB. Boh. przeprowadziła się do Warszawy, a jej dokumenty przesłano z Gliwic do warszawskiej komendy MO. Praca w Muzeum Literatury – wizyty esbeków u wicedyrektor instytucji Elżbiety Banko-Sitek, postawa szefowej boh. Hanny Makowskiej. [+]
[00:50:17] W 1983 r. boh. chciała wyjechać na wczasy do Bułgarii, ale nie dostała paszportu. Otrzymanie paszportu po 1989 r.
[00:51:04] Refleksja na temat wpływu internowania na życie boh. i jej rodziny. Konieczność przedłużenia studiów, emigracja Janusza Korka, który nie mógł w Polsce dostać pracy. Praca boh. w antykwariacie. Powracanie w snach odgłosu zamykania więziennych drzwi, brak radości życia po przeżyciach z okresu internowania.
[00:54:18] Nieprzekazywalna trauma przeżyć w obozie internowania. Boh. wróciła do swojej historii pod wpływem pytań zadawanych przez nastoletniego syna – udostępnienie teczki przez IPN.
[00:57:01] Wystąpienie przez IPN z wnioskiem o przyznanie boh. Krzyża Wolności i Solidarności – poczucie docenienia.
[00:58:07] Kolportaż podziemnych wydawnictw drukowanych przez niezależną oficynę NOWa. Przejazdy kolporterki Oli Izdebskiej z Warszawy na Śląsk, przewożenie bibuły w plecaku – rozdawanie wydawnictw na pierwszych poniedziałkowych zajęciach z przysposobienia wojskowego. W Oficynie Nieobecnych wydano m.in. „Dzienniki” Gombrowicza, tomik poezji Stanisława Barańczaka „Ja wiem, że to niesłuszne”, poezje Zagajewskiego, Kornhausera i Miłosza. Nielegalny druk i kolportaż wydawnictw, miejsca przechowywania bibuły. Rozprowadzanie wydawnictw wśród studentów śląskich uczelni – kontakty ze Zbigniewem Robakiem z gliwickiej Politechniki i Jolantą Kusy z Akademii Medycznej. [+]
[01:02:21] Zamówienia na książki konkretnych autorów kierowane z zakładów pracy, przewożenie książek prywatnymi samochodami.
[01:03:33] Przedruki artykułów z paryskiej „Kultury” – wydania kieszonkowe. Książka dla dzieci: „Bajka o Smoku Niewawelskim”.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..