Sempka Jan Ryszard

Świadkowie Epoki

IP/DF/SE/0015

11 kwietnia 2018, Warszawa

01:30:00

Jan Ryszard Sempka (ur. 1928, Warszawa) wspomina powstanie warszawskie oraz pobyt w obozie Mauthausen i wyzwolenie obozu przez Amerykanów.

[00:00:19] Krawat bohatera, pochodzi ze Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej z Londynu.
[00:00:58] Bohater urodzony w Warszawie.
[00:01:28] W momencie wybuchu wojny bohater miał 11 lat. Przygotowania do wojny: kopanie rowów przeciwlotniczych. Budowano schrony przeciwgazowe.
[00:02:07] Nastroje pozytywne, ludzie myśleli, że po dwóch tygodniach będzie koniec wojny.
[00:02:18] Warszawa była jedynym miastem bombardowanym całe 27 dni.
[00:02:28] 13 września został zbombardowany budynek mieszkalny bohatera. Najbliższa sąsiadka wraz z 4-letnią wnuczką zginęły podczas wybuchu.
[00:03:02] Podczas okupacji zamknięto szkołę bohatera, Niemcy znaleźli tam broń. Przez pierwszy rok nie było nauki. W kolejnym roku bohater poszedł do nowej szkoły, którą skończył w 1942. Od 1942 roku bohater zaczął naukę zawodu jako elektryk w warsztacie samochodym na ul. Tamka 28. W tym warsztacie podczas powstania warszawskiego został zbudowany samochód pancerny „Kubuś”.
[00:04:18] Rodzice bohatera, ojciec podwójnie żonaty, bohater miał liczne rodzeństwo.
[00:05:33] Konspiracja, bohater podejrzewał, że brat Wacław należał do tajnej organizacji.
[00:07:50] Bohater dołączył do konspiracji. Początek w warsztacie, w którym bohater pracował.
[00:08:50] Wybuch powstania o godzinie 17 był kompletnym zaskoczeniem. Już od 14 słychać było strzały z Żoliborza. Bohater widział biegnących z pistoletami chłopców. Atak na Wytwórnię Papierów Wartościowych, gdzie byli Niemcy.
[00:11:24] Budowa pierwszej barykady na ul. Freta - z rzeczy, które ludzie wyrzucali przez okna. Gozdawa dowódcą całej Starówki.
[00:12:50] Bohater po upadku powstania na Starówce trafił do obozu koncentracyjnego.
[00:13:40] Zdobycie Wytwórni Papierów Wartościowych dzięki udziałowi pracowników fabryki.
[00:14:55] 17 sierpnia [1944] dom bohatera płonął, ludzie chowali się do piwnic.
[00:15:11] Siostra walczyła w powstaniu warszawskim. 2 sierpnia boh. zgłosił się do punktu organizacyjnego i zostaje wcielony do AK. Miał pseudonim „Sztychnicki”.
[00:17:16] 31 sierpnia Bohater dostał przepustkę, poszedł sprawdzić, jakie są losy matki i dwóch sióstr. Dom spalony, ludzie w piwnicach. Dzielnica została odcięta przez Niemców, którzy kazali ludności opuścić piwnice.
[00:19:27] [Batalion] „Gozdawa”, jeden z największych oddziałów.
[00:21:15] Ludzie opuścili piwnice, Niemcy spędzili wszystkich na ulicę Stawki, tam boh. spotkał matkę i siostry. Kobiety wprowadzono do kościoła, mężczyźni zostali na zewnątrz. Boh. i kilku innych mężczyzn zabrali do pracy, umieścili ich w piwnicy kościoła.
[00:23:58] Boh. z kolegami uciekli przez okienko do grupy powstańców przyprowadzonych na plac, zostają wywiezieni do Pruszkowa.
[00:24:50] Wypędzanie do wagonów. Każdy dostał pół chleba na drogę. 4 września trafili do Mauthausen.
[00:26:13] Mężczyzn przepędzono do środka obozu, kobiety zostały na zewnątrz. Prysznice, golenie głów. Dostali po sztuce ubrania.
[00:29:37] Kwarantanna.
[00:30:14] Numer obozowy bohatera.
[00:31:48] Rejestracja, podział na grupy. 50-osobowa grupa warszawiaków, chodzili codziennie 5 km do Dunaju, praca w komando doprowadzającym wodę do sztolni w kamieniołomie. Kapo – Żyd węgierski.
[00:34:12] Najgorsza Wigilia w życiu. Praca w komandzie rozładowującym cement. Ciągłe liczenie. Brak jednej osoby. Kolumna więźniów trzymana w kamieniołomie do godziny 22, przy padającym śniegu z deszczem. Przymusowe mycie szczotką ryżową brudnej od cementu szyi. Boh. wieczór przesiedział zmarznięty, pobity, pod kocem: „taka była ta moja Wigilia”.
[00:39:03] Boże Narodzenie, śpiewanie cicho kolęd.
[00:39:40] Z powodu dużej śmiertelności w obozie wybudowane zostało krematorium.
[00:40:37] Po kolacji bohater położył się na pryczy, co było zakazane podczas pracy. Został znaleziony i skatowany. Trafił na rewir. Zastrzyk w nogę, która zaczęła puchnąć. Boh. zaczął ciężko chorować.
[00:46:55] Wyzwolenie. Amerykanie utworzyli szpitale, trafił tam bohater.
[00:50:10] Spotkanie boh. z Józefem Cyrankiewiczem.
[00:50:59] Wyjazdy do Mauthausen po 1960 roku.
[00:51:55] PPS, Kazimierz Rusinek, założyciel Czerwonych Kosynierów w Gdyni.
[00:52:26] Trzy kategorie obozów dla więźniów.
[00:54:32] Dunaj stał się granicą między strefami okupacyjnymi radziecką i aliancką. Boh. został przetransportowany ze szpitala do wioski z jednym lekarzem.
[00:56:44] Opieka lekarska radziecka a amerykańska.
[00:58:06] Powrót boh. do kraju w sierpniu 1945. Od zawiadowcy stacji dowiedział się, że matkę oraz dwie siostry i brata Niemcy rozstrzelali. Siostra trafiła do Ravensbruck, pózniej dostała się do Szwecji.
[01:03:35] Boh. został kościelnym w parafii księdza Dymka.
[01:04:00] Bohater został uczniem litografa, potem urzędnikiem.
[01:05:09] W latach 1946-48 bohater mieszkał z ojcem w piwnicy na ulicy Senatorskiej. Warunki życia.
[01:07:06] Wyzwolenie obozu Mauthausen. „Bezkrólewie”, ludzie rzucili się na jedzenie, przez co chorowali. Esesman udający więźnia.
[01:09:17] Na skutek głodu organizm puchnął. Bohaterowi opuchły nogi, ale musiał i tak iść do pracy.
[01:13:04] Uberkapo, który topił ludzi.
[01:14:05] Węgierski Żyd.
[01:14:15] Inwalidzi z frontu zasilali szeregi SS.
[01:16:47] Podsumowanie wojny, pobytu w obozie.
[01:23:18] Godzina „W”. mehr...
weniger

Czerniak Grzegorz

Czerniak Grzegorz

Film