Medoń Piotr

Świadkowie Epoki

IP/DF/SE/0491

13 marca 2019, Wrocław

1:43

Piotr Medoń (ur. 1951, Jelenia Góra) wspomina działalność w NSZZ „Solidarność” i okres internowania. Większość nagrania poświęcona jest jego zaangażowaniu w Solidarność Walczącą.

[00:00:07] Ur. 15 kwietnia 1951 r. w Jeleniej Górze. Rodzina ojca z Wadowic, część rodziny wywieziona na Syberię w XIX w. Dziadek za udział w wojnie polsko-bolszewickiej nabył ziemię pod Bydgoszczą, we wsi Dąbrowa Chełmińska. Babcia z Wadowic. Rodzina matki z Dąbrowy Chełmińskiej. Dziadek Beyger był badaczem mięsa, czuł się Polakiem. Stracił oko w I wojnie światowej. Rozstrzelany 2 września 1939 r. jako działacz Związku Polaków w Niemczech. Babcia nie podpisała folkslisty, wywieziona z pięciorgiem dzieci do pracy przymusowej w Brandenburgii.
[00:03:43] Wyjazd rodziców ze wsi z tzw. „wilczym biletem”, osiedli w Jeleniej Górze. Ojciec był farmaceutą. Edukacja boh. w technikum łączności, studia na Wydziale Fizyki we Wrocławiu, praca na Akademii Medycznej jako asystent w katedrze biofizyki we Wrocławiu.
[00:05:30] Ojciec bezpartyjny komunista, kłótnie rodziców o poglądy, krytykowanie przez ojca wojny w Wietnamie. Dziadek – nastawienie antykomunistyczne.
[00:08:35] Kontakty z opozycją demokratyczną w latach 70., lektury książek drugiego obiegu, „strach przed komuną”. W listopadzie 1981 r. odmowa zainstalowania maszyny drukarskiej w piwnicy domu na osiedlu Oporów. Spotkanie z wykładowcą fizyki prof. Jerzym Przystawą w celi aresztu śledczego przy ul. Muzealnej.
[00:12:00] Sytuacja we Wrocławiu po strajkach sierpniowych [1980]. Wezwanie rektora Akademii Medycznej do pracowników o „zachowanie substancji narodowej”, zachowawcze środowisko na AM. Wykłady doszkalające na strajku studenckim.
[00:15:32] Wprowadzenie stanu wojennego: boh. u rodziny w Dąbrowie Chełmińskiej. Droga przez Polskę, myśliwi zdawali broń. Boh. w komisji rewizyjnej uczelnianej „S”. Militaryzacja uczelni. Rozpoczęcie zajęć ze studentami, poczucie zgnębienia stanem wojennym, bierny opór.
[00:18:14] Rozpoczęcie współpracy drukarskiej, kobiety piszące matryce do pisma „Solidarności Dolnośląskiej” w domu boh. Przyciągnięcie „ogona”, najście milicji, areszt. Atmosfera strachu, kłamstwa propagandy.
[00:22:42] Nawiązanie pierwszych opozycyjnych kontaktów w areszcie śledczym. Metody pracy UB, taktyka całkowitego milczenia stosowana przez boh. Warunki w więzieniu – „bród i smród”.
[00:25:50] Przeniesienie do więzienia dla nieletnich w Nysie. Kolega Witold Kapuściński „zatrudniony” jako więzienny lekarz [+], dobre warunki pobytu. Możliwość edukacji, internowana elita wrocławskich uczelni (Andrzej Wiszniewski). Wykłady, rozmowy o polityce, frakcje polityczne. Podejrzenia agenturalne wobec boh., kolega Wojciech Myślecki.
[00:28:50] Fotografowanie mszy dla internowanych – test opozycjonisty. Zajęcia w internowaniu: drukowanie, szkolenia, wytwarzanie pamiątek. Demonstracje w Nysie w maju 1982 r., zatrzymanie maturzysty – zdawanie matury w więzieniu przed komisją profesorską. Uznanie dokumentu przez władze oświatowe. Artyści plastycy w więzieniu, drukowanie pocztówek, znaczków kartek świątecznych dla więźniów i strażników, prace plastyków jako „waluta więzienna”. Podsumowanie pobytu w więzieniu, wyjście latem 1982.
[00:33:23] Początek tworzenia Solidarności Walczącej (Wojciech Myślecki). Poznanie Kornela Morawieckiego, „główny drukarz Wrocławia”, gazeta „Z dnia na dzień”. Koncepcja organizacji o luźnej strukturze, program Solidarności Walczącej z października 1982: bez komunizmu, „kanapowej opozycji”, niepodległość krajów Układu Warszawskiego. Przekonanie o zagrożeniu ze strony Niemiec. „Śmiano się z nas do rozpuku”.
[00:37:39] Budowanie struktur organizacyjnych, drukowanie, kolportaż, dbanie o bezpieczeństwo członków organizacji i groźby wobec władzy. Spalenie domów ubeków w rewanżu za porwanie Mateusza i Anny Morawieckich. Traktowanie boh. przez ubeków, reakcja tłumu podczas zatrzymania na ulicy, bicie milicjantów przez gapiów.
[00:40:57] Działanie w opozycji: zaopatrywanie w papier gazetowy, drukowanie 20 tys. egzemplarzy gazet tygodniowo, organizowanie spotkań z Morawieckim, podsłuchiwanie agentów UB, zaawansowane amerykańskie skanery sygnału. Wyprowadzanie w pole ubeków. [+]
[00:44:48] Zagraniczne struktury opozycyjne śledzone przez agenta SB TW „Diodora” Jaroszewskiego, gen. Pożoga – książka „Śledzenie Solidarności Walczącej i jej struktur zagranicznych”. Przygotowywanie analiz politycznych dla [Andrzeja] Wirgi.
[00:47:22] Nowoczesny sprzęt do sitodruku i farba drukarska od „Diodora”. Wykorzystywanie budynku katedry biofizyki do działalności opozycyjnej. Ocena ubeków: „bałwaństwo”, „jesteście młotkiem komunizmu”.
[00:50:40] Ostrożne traktowanie boh. przez ubeków. Wpadka w 1984 r. Kradzież papieru z drukarni, wytwarzanie matryc do sitodruku, druk kilku tysięcy egzemplarzy dziennie. Punkty drukarskie we Wrocławiu i okolicy, lokale udostępniane przez ludzi do druku, podsłuchy, nadawanie audycji radiowych. Ryszard Wojtasik, Janusz Krusiński i jego żona. Wyjazdy do Berlina po części do nadajników.
[00:56:25] Drukowanie wielonakładowych książek np. Niekricza i Hellera „Historia Związku Sowieckiego” – kłamstwo o posiadaniu praw autorskich. Kradzież papieru w „słusznej sprawie”. Działalność logistyczna boh. Szkolenia z technik sitodruku prowadzone przez plastyka Tadeusza Kurandę. [+]
[01:00:16] Bilans otwarcia w 1989. Finanse Solidarności Walczącej, darowizny od ruchów lewicowych z RFN, Ameryki Południowej. Szwed z ciężarówką pełną darów: odzież, łóżka szpitalna, maszyny drukarskie, offsety, powielacze. Nadajniki SB w paczkach umożliwiające śledzenie. Przemycanie do Polski książek wydawnictwa Editions Spotkania, punkty przekazywania walizek z bibułą na opuszczonych cmentarzach w Niemczech. [+]
[01:07:48] Struktura fraktalna Solidarności Walczącej (Andrzej Myc): odtwarzała się sama z małych komórek, niezniszczalna. Struktura w Stargardzie Szczecińskim. Różnorodność poglądów ludzi związanych z SW: narodowcy, socjaliści, lewicowcy, komuniści w strukturach niemieckich, ruchy z Ameryki Południowej. Kontakty zagraniczne „SW” na wschodzie (Kraków): Bukowski, Mikołaj Iwanow, szef związków zawodowych z Francji.
[01:13:00] Wyjście z więzienia Andrzeja Gwiazdy, droga pociągiem do Morawieckiego w obstawie agentów UB, fortel boh. dla zgubienia „ogona” przy wiadukcie w Lesznie, ucieczka i gonitwa agentów. Trzydniowe spotkanie z Morawieckim. [+]
[00:16:55] Hanna Nochań dbała o bezpieczeństwo Kornela. Wykorzystywanie pozycji w katedrze biofizyki do działalności opozycyjnej, ukrycie 3,5 tony papieru w pracowni izotopowej [+]. Życzliwy Ryszard Kłek, komunista z przekonania, pomoc w przywróceniu boh. do pracy w 1982 r.
[01:20:10] Wojciech Myślewski, najbliższy współpracownik, Jan Krusiński. Unikanie prywatnych kontaktów z współpracownikami. Mieszkania operacyjne SB. Punkt szkoleń drukarskich w Osoli (Jędrzej Stadnicki). „Wybitny” drukarz Bogdan Makarski, w 1987r. pobity w więzieniu śledczym. Założenie sprawy karnej wydziałowi śledczemu, fikcyjny proces przez 5,5 roku, uniewinnienie oskarżonych. [+]
[01:25:20] W 1984 r. zakup od Rosjan „sporej ilości broni” przez SW (kałasznikow, rkm), cennik w butelkach wódki. Zdekonspirowany agent SB z Leszna, skazany na 11 lat za podrabianie kartek na benzynę. Uzbrojenie zgromadzone przez SW. Spalenie domku agenta SB Błażejewskiego przez Romana Lipińskiego („żołnierz niezłomny”) i Wojciecha Myśleckiego.
[01:29:50] W drugiej połowie lat 80. spadek poparcia wśród Polaków, obniżone nastroje społeczne, utrata wiary w powodzenie. Postawa boh.: frustracja z powodu poświęcania życia na „ganianie się z koniunkturalistami z SB”, poczucie jałowości. Niepewny bilans historyczny kosztów i strat działalności. Andrzej Kołodziej bez wątpliwości.
[01:35:07] Nadawanie programu z tajnej radiostacji w SW w Popowicach [+]. Wiadomość od Zbigniewa Romaszewskiego w 1987 r. o dogadywaniu się opozycji z władzą, spotkanie Geremka z Kiszczakiem. Koncepcja Okrągłego Stołu – „rosyjski eksperyment wyjścia z komunizmu”. Niezgoda SW na dogadywanie się z władzą.
[01:37:37] Nowe pokolenie opozycjonistów. Usunięcie Morawieckiego z kraju podstępem. Okrągły Stół jako „dogadanie się dwóch złodziei”. Nieudane próby przekonania ludzi, „życie jest przed ideologiami”. Lewica laicka, Michnik na rozmowach w Moskwie. Rozwiązanie SW po 1989 r. próba urlopu z pracy, zaproszenie do współpracy przez marszałka Wielowieyskiego. Frustrująca pozycja urzędnika w biurze interwencji. Odejście ze stanowiska, powrót do pracy zawodowej.
mehr...
weniger

Dworaczek Kamil

Latusek Adam

Instytut Pileckiego

Film