Krystyna Romanowska z d. Kowalska (ur. 1934, Guzów) opowiada o dzieciństwie, wybuchu wojny i okupacji niemieckiej w rodzinnej miejscowości. Rozmowa zawiera liczne opisy drastycznych widoków wojennych, które towarzyszyły małej wtedy bohaterce w codziennym życiu. Pani Krystyna wspomina zabranie ojca do oflagu w Essen i jego powrót z prezentami gwiazdkowymi w 1945 roku. Opowiada też historię męża, Jerzego Romanowskiego ps. „Brzoza”, który za działalność w AK został w 1946 roku aresztowany i na osiem lat osadzony w więzieniu w Rawiczu. Pani Krystyna po wojnie pracowała w dowództwie Wojsk Lotniczych w Warszawie.
[00:00:07] PRZEDSTAWIENIE POSTACI
[00:01:30] OPIS RODZICÓW: Stanisław Kowalski pracował w majątku, Elżbieta Kowalska z d. Podolska - w cukrowni. Liczne rodzeństwo - było ich w domu siedmioro.
[00:02:10] DOM RODZINNY, wspomnienie przysmaku - kawałek chleba umoczony w mleku obsypany cukrem.
[00:02:55] WYRUSZENIE OJCA NA WOJNĘ, nie było go siedem lat.
[00:03:05] WARUNKI MIESZKALNE, mieszkali w czworaku.
[00:03:56] WRZESIEŃ 1939, schronienie się mieszkańców w piwnicach. Przejeżdżające wojsko niemieckie rozkazuje im opuścić schronienie.
[00:04:35] CZEKOLADA OD NIEMCÓW, boh. wraz z innymi dziećmi szła do majątku po mleko. Zatrzymali ich Niemcy. Starsze dzieci wypchnęły panią Krystynę i jej rówieśniczkę w kierunku żołnierzy, a same wróciły do domu opowiadając, że Niemcy zabrali dziewczynki. Mama wpadła w rozpacz. Niemcy wzięli dziewczynki na ręce i przyprowadzili do swoich koni, a na koniec dali im czekoladę i puścili wolno do domu. Była to pierwsza czekolada jaka zjadła boh. [+]
[00:05:48] HITLER W PAŁACU SOBAŃSKICH, w Pałacu Sobańskich znajdował się sztab niemiecki. Pewnego dnia przyjechał tam Adolf Hitler. Zrobili lądowisko. Spędzili wszystkich ludzi na trasę, aby witali Hitlera.[+]
[00:07:04] SZKOŁA, w wieku 7 lat boh. poszła do szkoły. Lekcje odbywały się w cukrowni, a w godzinach pracy zakładu - w domach nauczycielek. [00:10:30] CZOŁG ROZJECHAŁ CZŁOWIEKA, podczas wejścia Rosjan [w 1945] człowieka przejechał czołg. Jego ciało leżało parę dni.
[11:15] CIAŁA NIEMCÓW, w pobliżu pałacu leżały ciała rozstrzelanych Niemców. Dzieci bały się tych trupów. Zwłoki zakopano w parku.
[12:30] HISTORIA KSIĘDZA, po powstaniu warszawskim matka pracowała jako woźna w biurze. Boh. po szkole wymieniała się z matką zastępując ją w pracy. Pewnego dnia dosiadł się do boh. młody ksiądz Antoni Czajkowski, który opowiedział jej o swojej działalności podczas powstania. Księdza później aresztowano i spędził kilka lat w więzieniu.
[15:39] CZAS OKUPACJI, matka pracowała jako woźna, jej siostra była garderobianą u hrabiny. Dzieci roznosiły mleko.
[16:34] MAJĄTEK HRABIEGO SOBAŃSKIEGO, opis majątku. Rozdawanie dzieciom cukierków. Podczas pierwszej komunii hrabiostwo urządzili poczęstunek w swojej jadalni, a hrabianki podawały dzieciom jedzenie. Ojciec pracował w majątku przy koniach. W trakcie wojny posiadłość zajęli Niemcy. Po zakończeniu wojny w pałacu otworzono szkołę.
[20:40] OJCIEC został przez Niemców zabrany do oflagu w Essen. Wrócił na Boże Narodzenie 1945 w mundurze armii Andersa z paczkami z pomarańczami, pończochami itp. Z Essen odbiła ich armia Andersa, od niej dostał mundur.
[24:02] OFICER ROSYJSKI, w domu rodzinnym stacjonowali Rosjanie wraz oficerem, który dał boh. w prezencie 5 zł.
[25:34] CUKROWNIA, Rosjanie dowiedzieli się, że w miejscowości jest cukrownia i pobiegli tam. Kilku z nich zginęło przygniecionych workami.
[26:14] PRACA W WARSZAWIE 1953, boh. rozpoczęła pracę w dowództwie wojsk lotniczych w Warszawie.
[26:54] SYLWEK Z POWSTANIA, powstaniec Sylwek, który uczył piosenek powstańczych, został później oficerem.
[28:08] ZWŁOKI W DRODZE PO CHLEB, aby dotrzeć do sklepu, który był oddalony od domu o 5 km, boh. mijała w rowach zwłoki ludzi i koni. Szła z zamkniętymi oczami, aby na nie patrzeć.
[29:28] BRACIA, opis braci Stanisława i Mariana. Wozili do lasu jedzenie, później boh. dowiedziała się że należeli do jakiejś organizacji pomagającej partyzantom. Wspomnienie Bodnara,, którego zabili.
[31:50] SPOŁECZNOŚĆ GUZOWSKA [przed wojną], stanowili ją Polacy. Raz na jakiś czas do Guzowa przyjeżdżała „na handel” Żydówka. Większość mieszkańców pracowała w cukrowni.
[34:40] MĄŻ, swojego męża boh. poznała u znajomych. Pobrali się 4 miesiące później.
[39:08] HISTORIA MĘŻA, Jerzy Romanowski (ur. 1927). Trafił do AK wraz z braćmi. Mąż opowiadał, że kiedyś przeszedł do niego dowódca wraz z jakimś mężczyzną i dał mu na przechowanie broń. Nazajutrz przyszedł towarzysz dowódcy i aresztował męża boh.
[44:58] MĄŻ W AK był łącznikiem, brał udział w akcji Burza. Z kolegami z AK pilnowali i magazynowali broń na cmentarzu albo w kościele. Siedział w więzieniu w Rawiczu.
[48:53] OKOLICZNOŚCI ARESZTOWANIA, męża aresztowano 16 października 1946 i przewieziono do Białegostoku. Rozprawa odbyła się w Drohiczynie.
[51:33] PROCES W DROHICZYNIE, prokurator Ostapowicz. Za pilnowanie broni mąż z bratem dostali wyroki 15 lat więzienia. Męża zwolniono po 7 latach.
[52:56] WIĘZIENIE, OPIS MĘŻA, wspomnienia z więzienia w Rawiczu.
[01:02:05] POGRZEB MĘŻA, uroczysty obrządek z asystą wojskową.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..