Sikorski Jan

Świadkowie Epoki

IP/DF/SE/0805

14 sierpnia 2019, Warszawa

02:36:00

Ks. dr Jan Sikorski (ur. 1935, Kalisz) opowiada o swoim dzieciństwie oraz przeżyciach z okresu okupacji niemieckiej, kiedy mieszkał w sąsiedztwie getta warszawskiego. Wspomina działalność w okresie Solidarności i podczas stanu wojennego, zwłaszcza pomoc internowanym w Białolęce i ich rodzinom.

[00:00:00] – autoprezentacja boh., rezydent parafii św. Józefa w Warszawie, wcześniej przez 20 lat był w niej proboszczem. Ojciec duchowny kleryków w seminarium. Ur. w Kaliszu w domu urodzenia Adama Asnyka.
[00:01:00] – dzieciństwo przed wojną, ojciec chrzestny przynosi boh. karabin i pokazuje, jak strzelać do Niemców. Wkroczenie Niemców i uroczystości na ulicy, zatknięcie w oknie mieszkania flagi III Rzeszy. Boh. martwi się, że nie zobaczy już polskich żołnierzy.
[00:02:00] – matka boh. była warszawianką, rodzice poznali się w Warszawie, ślub u św. Floriana podpisany przez ks. Kłopotowskiego. Propozycja współpracy z wujem w Kaliszu przy biznesie krawieckim. Wyjazd ojca z matką do Kalisza.
[00:04:00] – początek wojny, Niemcy wchodzą do mieszkania boh. w trakcie rodzinnego obiadu w celu obejrzenia lokalu. Propozycja podpisania volkslisty, odmowa rodziców i wyrzucenie rodziny z mieszkania. Hala na rynku kaliskim, rewizje boh., czekanie na odjazd pociągu. Podróż w woj. kieleckie, lokalny sołtys ma zapewnić mieszkanie i utrzymanie. Podróż do Warszawy.
[00:06:00] – mieszkanie u wujka w Warszawie na Ochocie na kolonii Staszica. Przyjście Niemców i zabranie wujka i ojca boh. Wujek wraca, bo pracuje. Ojca zatrzymują, bo nie ma papierów jako przyjezdny z Generalnej Guberni. Ojciec wysłany pociągiem na południe, informacja dla rodziny spisana na druku reklamowym i przekazana przez mijanego pastuszka.
[00:08:00] – ojciec w Auschwitz w 1940 r., lakoniczny list ojca z Oświęcimia. Jedna z sióstr boh. mieszka u wujostwa przy Krakowskim Przedmieściu. Pozostałe siostry boh. idą do prywatnej szkoły na ul. [Mianowskiego]. Boh. uczęszcza do przedszkola / szkoły podstawowej, w której dyr. jest pani prowadząca Instytut Głuchoniemych na pl. Trzech Krzyży.
[00:10:00] – ulgi finansowe dla boh. i rodzeństwa ze względu na pobyt ojca w Oświęcimiu. Boh. ma 5 lat i idzie do pierwszej klasy. Szkoła jest prywatna i ma wysoki poziom. Odmowa mamy pracowania w kawiarni niemieckiej i podawania kawy Niemcom. Pomoc rodzinie przez znajomych ojca.
[00:12:00] – wizyta mamy w Al. Szucha w sprawie zwolnienia męża. Wykład mamy. Zdziwienie niemieckiego oficera, propozycja napisania po niemiecku podania w sprawie zwolnienia. Ojciec w Oświęcimiu jest na kwarantannie, po 1,5 roku został wypuszczony. Powrót ojca, zmiana jego wyglądu.
[00:15:00] – zmniejszanie obszaru getta, przejęcie przez ojca pożydowskiego mieszkania na ul. Franciszkańskiej 12. Rozmiłowanie się boh. w Starówce. Samodzielne podróże do szkoły tramwajem 13 przystanków. Przerzucanie przez Polaków paczek przez mury getta.
[00:17:00] – w domu boh. mieścił się sztab batalionu „Zośka”. Starsza siostra boh. była w konspiracji. Dyskusje z księdzem o piciu trucizny. Niedzielne wyjazdy do cioci do Choszczówki, wybuch Powstania w okresie wakacji w Choszczówce. Dramat niemocy, oglądanie łuny nad Warszawą.
[00:19:00] - budowa schronu przez ojca. Zabranie i wyprowadzenie w las 40 mężczyzn z Choszczówki w zemście za pojmanie Niemca przez partyzantów. Strzały. W willi cioci mieszkają żołnierze, pomagają rodzinie. Pięć tygodni w schronie, „organki Stalina”. Niewypał w kuchni cioci.
[00:21:00] – tankietki na podwórzu domu, nakaz opuszczenia terenu i piesza droga do Jabłonnej. Mama z siostrą szukają dachu nad głową i dostają nocleg u Niemców, boh. śpi na łóżku z żołnierzami, nazywają go [szpicbube]. Wybuchy, przemieszczenie się rodziny do Sochaczewa.
[00:23:00] – Pabianice – granica między Krajem Warty a Generalną Gubernią. Zatrzymanie i wysłanie do obozu do Niemiec, babcia wysiada po drodze w Kaliszu. Pod Świdnicą osadzają ich w halach betonowego młyna, straszne warunki, Cyganie, Ukraińcy. Kobiety w turbanach – folksdojczki ogolone przez powstańców. [ + ]
[00:25:00] – wynoszenie z sąsiednich hal co rano nieboszczyków zawiniętych w koce, składanie ich w trupiarni, boh. ogląda trupy, awersja do budyniu.
[00:26:00] – brak informacji o ojcu. Okazuje się, że został wywieziony do obozu pracy w Pile, ojciec wysyła listy do ciotki, że żyje, wielka radość matki i boh. Ojciec jako krawiec ma dobre warunki w obozie. Matka znów idzie do [lagerfurera] i domaga się, aby zawieziono ją z dziećmi do męża. Bryczką zawożą rodzinę na dworzec do Świdnicy i przez Wrocław jadą do ojca do Piły.
[00:28:00] – lepsze warunki w obozie ojca, Polacy pracujący w sklepach i kradnący kartki Niemcom. Znajomi boh. pracują w rzeźni i zabierają wędliny wyrównując wagę wodą. Zima 1945 r., na linii frontu są 2 lutego. Mroźna zima, ewakuacja obozu w stronę Szczecina, odmrożenie dłoni boh.
[00:30:00] – ojciec zarządza ucieczkę z konduktu obozowego, skaczą rodziną do rowu. Ruszają na wschód, ucieczka „przed Iwanem”, zatrzymanie przez żołnierza, rozmowa „osłów”. Dojście do dworu Langego, wyjście Niemców na spotkanie rodziny i przyjęcie ich we dworze.
[00:32:00] - nocny nalot na dwór, ukrycie się w piwnicy. Panika austriackiego żołnierza, ucieczka i powrót Niemców. Przyjście Rosjan i składanie przez nich rannych. Rozmowa ojca z Rosjanami.
[00:34:00] – tłumaczenie się przed żołnierzami rosyjskimi. W domu skrzynie z amunicją, ucieczka z dworu przez pole i linię frontu. Strzelanie do rodziny boh. przez żołnierzy sowieckich i pijanego Rosjanina z pistoletem, któremu Niemcy wybili rodzinę. Boh. pierwszy raz widzi polskich żołnierzy, dostają od nich rower. Odebranie roweru przez Rosjan.
[00:36:00] – kradzieże zegarków przez Sowietów. Ciężka podróż rodziny Wałem Pomorskim w stronę Polski przez teren intensywnych walk. Mijanie zmotoryzowanych oddziałów, zagrożenie strzelaniną. Zatrzymywanie się rodziny w domach po drodze, nocleg w pościeli po nieboszczykach.
[00:38:00] – boh. z siostrami choruje na szkarlatynę, siostry czytają mu „Potop” oraz „Ogniem i mieczem”. Dojście do Kalisza, pierścionek siostry jako zapłata za przejście przez rzekę. W mieszkaniu boh. w Kaliszu jest babcia. Tu zastaje ich koniec wojny. 9 maja wyją syreny, dwa dni później rodzi się brat boh. Kalisz po wojnie, uczta z jajek, mieszkanie zdemolowane, ale rodzina ma dach nad głową.
[00:41:00] – rodzeństwo idzie do szkoły do średniej szkoły żeńskiej Nazaretanek. Boh. idzie do klasy 5, potem rodzeństwo choruje przez miesiąc na szkarlatynę. Przeniesienie szkoły przy kościele ojców Franciszkanów. Siostra idzie do gimnazjum żeńskiego im. Anny Jagiellonki, starsza siostra rozpoczyna szkołę ekonomiczną. Początek rozwoju systemu komunistycznego, uroczystości pierwszomajowe, boh. zapisuje się do harcerzy-ministrantów. Obchody 1 maja.
[00:43:00] – pierwsze akcje opozycyjne – rzucanie kamykami w trybuny. Pisanie tekstów patriotycznych (Krasickiego) i rozklejanie ich po mieście. Przez pierwszy rok chodzono ze szkoły do kościoła, potem to zniesiono. Religia była w szkole. Piosenka na melodię Roty „Nie rzucim ziemi, skąd nasz łup (…) a przed Stalinem czoło gnie potężny hufiec durni”.
[00:45:00] – boh. zdaje sobie sprawę, czym jest partia, Rosjanie i niewola. Siostra boh. jest w harcerstwie. Jej koleżanka ma ciocię-Żydówkę w partii, dyskusja z koleżanką o filmie, Leninie i ciotce. Wezwanie siostry i koleżanki na UB. Interwencja matki na UB, które mówi, że córki u nich nie ma. Matka spotyka na UB zduna, on się dowiaduje, że siostra tam jest. Przesłuchanie 14-letniej siostry.
[00:48:00] – boh. złożył przedwojenne przyrzeczenie harcerskie: „Przyrzekam całym życiem służyć Bogu i Ojczyźnie”, potem jest zabrany do harcerstwa komunistycznego, ale się z niego wypisuje. Powstanie w getcie. Wizyta Niemca w mieszkaniu boh. i przeszycie mu kołnierza przez mamę. Opowieść Niemca, że ludzie jak szczury chodzą w kanałach i strzelają do nich, Niemców.
[00:50:00] – zniszczenie domów w getcie i współczucie dla Żydów. Pobyt w Koszycach pod Krakowem, spotkanie Żydów i wywózka, pomoc Polaków dla wywożonych Żydów. Życzliwość Polaków dla Żydów. Hasło „(Pa)nie kupuj u Żyda”.
[00:52:00] – decyzja o kapłaństwie. Dwie córki i marzenie matki o posiadaniu syna, modły w Częstochowie i obietnica oddania syna Matce Boskiej za wysłuchanie modlitwy. Oswajanie się boh. z myślą o byciu księdzem. 1952 rok, niemożliwość składania papierów do seminarium. Zdawanie boh. po maturze razem z siostrą na medycynę. Ukrywanie się siostry przez rok dla „zmiany życiorysu” i jej dostanie się na studia z rocznym opóźnieniem.
[00:54:00] – przed maturą komisja i składanie oświadczeń o wybranym kierunku studiów. Komisja składa się z dyrektora szkoły, partyjnych i przywódcy ZMP. Boh. nie zapisał się do ZMP. Złożenie papierów na medycynę, a po maturze do seminarium w Warszawie.
[00:56:00] – relacje boh. z kardynałem Wyszyńskim, [1979 r. boh. otrzymuje nominację z rąk kard. Wyszyńskiego]. Sutanny na pierwszym roku seminarium, niesienie pastorału przez boh. przed kardynałem. Kult boh. dla kardynała Wyszyńskiego. Rozwiązanie seminariów w Czechach. Wiara boh., że Wyszyński na to nie pozwoli w Polsce. Uwięzienie kardynała. Przesłuchania młodych księży na UB i indoktrynowanie ich, że seminarium to zły wybór, propozycje przyjęcia na inne studia.
[00:59:00] – boh. oficjalnie był studentem Wydziału Teologii Uniwersytetu Warszawskiego, w seminarium odbywały się wykłady uniwersyteckie. Minuta ciszy z okazji śmierci Stalina.
[01:00:00] – wspomnienia kontaktów z kardynałem Wyszyńskim. Wyprawa boh. z przyjacielem z seminarium ks. [Jerzy Chowańczak], obóz integracyjny w Gorcach i wyprawa do prymasa do Komańczy. Zgubienie szlaku za Krynicą, spotkanie żmii. Cerkwie po drodze.
[01:04:00] – opis cerkwi. Anegdota o wsi Polany i polanach. Autobus do [Jaślisk], nocleg na plebanii. Ksiądz wyznaje, że z obawy przed przybyłymi nie mógł spać. Potem odprowadza ich do drogowskazu na Komańczę.
[01:07:00] – napotkanie w lesie siostry z bagażami, droga do klasztoru. Spotkanie z prymasem i radosne przyjęcie. Prymas przestrzega, że UB już o nich wie.
[01:09:00] – przekręcenie przez siostrę nazwiska boh., wejście do klasztoru. Kartki pamiątkowe od kardynała. Powrót pociągiem przez Komańczę-Letnisko.
[01:11:00] – pytanie boh. o plany prymasa pozostania w Komańczy, brak świadomości, że już w październiku zostanie wywieziony do Warszawy. Był 1956 r., przed przewrotem Gomułki. Okoliczności, w jakich boh. dowiaduje się o mianowaniu Karola Wojtyły na Papieża – msza w kościele św. Michała pod Skierniewicami, boh. dostaje informacje, że papieżem został kardynał Wyszyński, nie przekazuje tego dalej, zanim nie sprawdzi. Sprawdza, że papieżem został Jan Paweł II.
[01:13:00] - celebracja powołania papieża, bicie w dzwony. Anegdota boh. ze studentami, następca Jana Pawła I miał mieć słońce w herbie. Ksiądz okazuje się prorokiem.
[01:15:00] – dotychczasowa pozycja i szanse wyboru kardynała Wyszyńskiego vs Karol Wojtyła. Blask Wyszyńskiego jako księcia Kościoła w stosunku do będącego w cieniu Wojtyły. Wyczucie ludu i dowcip o depeszowaniu Gierka do Breżniewa: habemus papam, w odpowiedzi dostaje prorocze: habemus klapam.
[01:17:00] – ludzie intuicyjnie wyprzedzali fakty i następstwa wyboru Polaka na papieża. Spotkanie boh. z Papieżem przy pierwszej pielgrzymce, boh. był odpowiedzialny za rozdawanie komunii na pl. Zwycięstwa. Te samą rolę pełnił przy następnych pielgrzymkach.
[01:19:00] – pielgrzymka papieska w czasie stanu wojennego i spotkanie Jana Pawła z opozycją. Boh. był duszpasterzem internowanych członków „Solidarności”. Obecność matki Grzegorza Przemyka. Rozmowa boh. z Ojcem Świętym, obietnica papieża, że nazajutrz na stadionie XX-lecia będzie mówił o internowanych.
[01:21:00] – internowani obiecują papieżowi nie pić alkoholu przez cały sierpień, list internowanych. Wycieczka boh. z grupą księży do Watykanu i zawiezienie papieżowi listu od internowanych. Duchowa więź Papieża z Polakami. Na granicy rewizja bagażu boh., konfiskata kopii listu. Bunt księży na lotnisku. Boh. daje Papieżowi oryginalny list. Jan Paweł II prosi go, aby przekazał internowanym, że się codziennie za nich modli. [ + ].
[01:25:00] – entuzjazm boh. do powstania „Solidarności”. Nadzieja na zmianę ustroju. Boh. jest wówczas w seminarium ojców duchownych, pod kluczem. Propozycja pójścia w Święta do więzienia do internowanych.
[01:27:00] – przepustki podpisane przez Kiszczaka. 24 grudnia [1981] – podróż do więzienia w Białołęce. Wizyta w biurze naczelnika więzienia, ma radio nastawione na mszę emitowaną ze kościoła św. Krzyża. Zezwala na wizytę u internowanych. Wrażenia, jakie na boh. robi wygląd zarośniętych, brodatych internowanych. Skojarzenie z wywózkami na Sybir młodych Polaków przez cara i obecna sytuacja kwiatu polskich patriotów. Wzruszająca scena w więzieniu.
[01:29:00] – ks. Dębowski [Dembowski] ma pomóc przy spowiedzi, Krzysio Śliwiński, absolwent teologii, ma prowadzić rachunek sumienia. Scena i rozgrzeszenie jak na wojnie, bo trwa stan wojenny. Internowani śpiewają kolędy, m.in. „Bóg się rodzi” ze słowami Macieja Zembatego. Spowiedź i msza w więzieniu. Odwiedziny internowanych w celach. Zbieranie grypsów.
[01:31:00] – opuszczenie więzienia. Coniedzielne duszpasterstwo w więzieniu, wykłady o mszy świętej, nawrócenie internowanych, przygotowanie do chrztu Żyda, przyjęcie sakramentu małżeństwa przez przebywającą w więzieniu parę. Spotkanie przywódców ruchu: Jacka Kuronia, Adam Michnika. Komisja Krajowa: [Seweryn] Jaworski, [Grzegorz] Pałka, [Jan] Rulewski.
[01:33:00] – umieszczenie członków Komisji Krajowej [NSZZ „S”] i przywódców w oddzielnym budynku. Wizyta Prymasa w więzieniu, wizyta komisji międzynarodowej badająca warunki przetrzymywania internowanych. Zwrócenie przez boh. uwagi na uniemożliwienie dostępu do KK i szefów ruchu, np. Jacka Kuronia. Otrzymanie dostępu.
[01:35:00] – więzi z internowanymi, po wyjściu z więzienia spotkania w kościele św. Marcina, pierwsza niedziela po 13-tym miała być mszą dla internowanych. Msza za Ojczyznę. Marcin Przybyłowicz przygotowuje ogłoszenia parafialne jako trybunę solidarnościową. Rada parafialna. Podchwytywanie tematu przez Radio Wolna Europa.
[01:38:00] – chrzty dzieci Onyszkiewicza w czasie mszy za ojczyznę, ukrywający się [Adam] Bujak jest ojcem chrzestnym zastępowanym przez żonę. Boże Ciało i organizowanie procesji w więzieniu. Opis procesji. Ktoś zrobił zdjęcie – dokumentacja procesji.
[01:42:00] – 1983 r. , spotkanie internowanych z Papieżem w kościele Ojców Kapucynów. Boh. nie organizował spotkania, ale wnioskował, żeby byli tam internowani. Boh. pod obserwacją UB. Po śmierci ks. Popiełuszki boh. zostaje mianowany prowadzącym Msze za Ojczyznę na Żoliborzu w kościele św. Stanisława Kostki. Znajomość z „Popiełuchem”.
[01:45:00] – poznanie ks. Popiełuszki przy okazji wizyt u internowanych. Ks. Jerzy przychodzi do boh. z wiadomościami dla internowanych. Rozmowa z ks. kardynałem o działalności politycznej prowadzonej przez ks. Popiełuszki. Popiełuszko – mały papież.
[01:47:00] – spotkanie z ks. Popiełuszko w Dębkach, ksiądz mówi, że ma podsłuch w samochodzie i dwa inne go obserwują, boh. nie dowierza. Wizyta u ks. Jankowskiego w Gdańsku, ks. Popiełuszko przemawia podczas mszy. Opis mszy i reakcji ludzi na kazania księdza. Spisanie kazań Popiełuszki.
[01:49:00] – wezwania boh. do biskupa w sprawie działalności opozycyjnej boh. Kazania skonstruowane tak, aby obrażały nikogo, aby nie można było się do niczego przyczepić. Ksiądz nie wierzy w ostrzeżenia przyjaznych mu ludzi, że jest zagrożony.
[01:51:00] – zaginięcie ks. Jerzego Popiełuszki, nocna msza za księdza i homilia. Wspomnienie sceny spotkania dziennikarzy z ks. Popiełuszką, brak równowagi między wątłą postacią księdza a machiną prasową i partyjną. Prowadzenie przez boh. pogrzebu Grzegorza Przemyka.
[01:54:00] - poznanie matki Przemyka, p. Sadowskiej, wsparcie po śmierci syna. Pogrzeb Przemyka. Obecność na pogrzebie ks. Jerzego Popiełuszki. Tłumy na pogrzebie i wielka cisza. Marsz na Powązki. Późniejszy pogrzeb księdza Popiełuszki i pochowanie ks. przy kościele, pogrzeb księdza był manifestacją.
[01:56:00] – późniejsze kontakty z matką Przemyka. O śmierci księdza Popiełuszki boh. dowiaduje się po czasie. Uważa tą śmierć za przykład męczeństwa. Uleganie boh. ogólnej propagandzie, dopiero śmierć księdza nadała mu w oczach boh. rangę męczennika.
[01:58:00] – boh. – duszpasterz wykluczonych. Boh. jedzie na kongres naczelnych kapelanów więziennych z całego świata w Wiedniu. Odkrywa Bractwo Więzienne i świat duszpasterstwa więziennego.
[02:00:00] – boh. ustanawia się naczelnym kapelanem więziennym i czuje odpowiedzialny za swoją funkcję. Wejście świeckich do więzień. Boh. urządza kongres dot. spraw więziennych. Przyjaźń boh. z członkami bractwa więziennego z Wersalu we Francji. Boh. organizuje spotkanie biskupów, przedstawicieli ministerstwa, członków bractwa. [Paweł] Moczydłowski wygłasza referat o więziennictwie.
[02:03:00] – na kongres przybywa Prymas Józef Glemp i biskupi, minister, kapelani więzienni z zagranicy i inni. Okazuje się to spotkaniem historycznym. Dwa tygodnie po kongresie p. Moczydłowski zostaje dyrektorem więzienia.
[02:05:00] – reforma więziennictwa przez p. Moczydłowskiego, zmiana standardów w więzieniach. Spotkania z naczelnikami więzień. Surrealizm sytuacji rozmów mundurowych z księdzem w sutannie. Spotkania z biskupami w celu wynajdowania kapelanów więziennych. Boh. jako delegat jeździ do krajów Europy wschodniej.
[02:07:00] - oficjalna nominacja boh. przez Episkopat na Naczelnego Kapelana Więziennictwa.
[02:08:00] – boh. zostaje mianowany na ojca duchownego w seminariach, a po 6 latach - na proboszcza w parafii. Boh. organizował msze święte o wysokiej randze społecznej.
[02:11:00] - czasy wolności w Polsce i każdy wrócił do swojej parafii. Tablica informująca o Mszach za Ojczyznę i wymodlonej wolności. Dołączenie Sybiraków. Kościół parafii boh. jest jedynym kościołem w Warszawie otwartym całą dobę.
[02:13:00] – praca doktorska boh. traktowała o parafii i duszpasterstwie. Radość z możliwości bycia proboszczem. Problem krat zamykających kościół. Doprowadzenie do otwarcia kościoła do godziny 24. Bractwo adoracyjne ustanawia dobrowolne dyżury pilnowania kościoła.
[02:15:00] – ks. Małachowski z USA, apostoł adoracji. Opowieści o kościele otwartym całą noc. Obejmowanie przez zespoły parafialne dyżurów w kościele przez noc. Od 30 lat kościół boh. nie jest zamykany, boh. mówi, że zgubił klucze do kościoła. Anegdota z przyjazdem biskupa i przekazaniem mu kluczy do kościoła, których nikt nie mógł znaleźć. Boh. daje 1000 zł nagrody dla kogoś, kto znajdzie kościół otwarty całą dobę.
[02:17:00] – na 1 maja przyjazd biskupów, dowiadują się o kościele z całodobową adoracją. Obecnie takich kościołów jest kilkanaście, np. w Niepokalanowie. Grupy wsparcia w parafii. Prośba o zorganizowanie przedszkola integracyjnego.
[02:19:00] – obawy o frekwencję w przedszkolu. Okazuje się, że przedszkole funkcjonuje bardzo dobrze, z czasem powstaje szkoła podstawowa. Obydwie instytucje przenoszą się w okolice kościoła, a w jego budynku ks. Stanisław Jurczuk organizuje Dom Dziennej Opieki nad niepełnosprawnymi. Przygotowanie do komunii osób niepełnosprawnych.
[02:21:00] – pomoc rodzicom w dziennej opiece nad niepełnosprawnymi dziećmi. Organizacja podobnych domów w Brwinowie, Milanówku, na Karolkowej w Warszawie. Boh. wspomaga też powstanie liceum integracyjnego. Parafia boh. jako centrum integracyjne. Z parafii boh. wyrusza też pierwsza pielgrzymka niepełnosprawnych do Częstochowy.
[02:23:00] – po śmierci ks. Popiełuszki ks. nie czuł się zagrożony, uważa, że stało się dzięki przeżyciom wojennym. Nie umiał się bać. Anegdota z przeganianiem ubeka. Boh. nie przyjmował surrealizmu PRL i faktu bicia Polaków przez Polaków z UB.
[02:25:00] – poddziały między internowanymi, sekcja „kanapy” w więzieniu Białołęce. Nie wolno kłócić się w okopach. Msza z udziałem byłych internowanych, wzburzenie boh. po wyjściu z kościoła dwóch wiernych podczas modlitwy za prezydenta po katastrofie smoleńskiej.
[02:27:00] – zła wola i cudze inspiracje. Idea wspólnej linii walki i troski o Polskę. Boh. przestaje wierzyć w czystą ideowość przemian w Polsce. Boh. domniemuje zatrucie kraju przez ideologię „lewacką”.
[02:29:00] – [Wojciech] Borowik i spotkania Stowarzyszenia Wolnego Słowa. Boh. docenia dobrą wolę, ale żeby nie być naiwnym domniemuje inspiracje nieznane, doradza ostrożność. Rozmowa boh. z Adamem Michnikiem.
[02:30:00] – boh. cytuje „Gazetę Wyborczą”, ale zaznacza, że nigdy jej nie kupił, odczytuje ją za darmo w Internecie.
[02:31:00] – boh. przypomina, jak Michnik atakował słownie prymasa. Boh. nie prowadzi już takich rozmów, jak w więzieniu podczas internowania. Boh. ubolewa nad brakiem porozumienia i zjednoczenia środowisk opozycyjnych.
[02:33:00] – wizyta w IPN jako poszkodowany. Okazało się, że za wyjątkiem jednej kartki jego dokumenty spalono. Ksiądz Miecznikowski – „prawdziwy ksiądz z powołania” wg oceny UB.
[02:35:00] – opis poszczególnych księży przez UB. mehr...
weniger

Wydawnictwo Pani Twardowska

Wydawnictwo Pani Twardowska

Film