Krzysztof Frątczak (ur. 1953, Łódź) - elektryk, pracownik MPK (kierowca autobusu), członek NSZZ „Solidarność” w zajezdni Nowe Sady, lider podziemnej „S” w MPK, inicjator i redaktor pisma niezależnego „Między przystankami”, po 1989 wiceprzewodniczący Regionu Ziemi Łódzkiej, szereg kadencji lider „S” w MPK.
[00:00:10] Ur. 15 lutego 1953 r. w Łodzi, dzieciństwo na ulicy (Felsztyńskiego): latarnie gazowe zapalane przez latarniczkę, łobuzujący chłopcy, solidarność mieszkańców. Mieszkanie na poddaszu czynszówki, 25 m kw. na sześć osób, piec węglowy, brak wody i kanalizacji. Wychodek i studnia w podwórku. Rodzice pochodzili z Łodzi, poznali się na robotach w Niemczech w czasie wojny. [+]
[00:03:10] Kiedy wybuchła wojna, ojciec mamy przepadł bez śladu „na wschodzie”. Rodzice ojca spod Strykowa, dziadek był szanowanym mistrzem murarskim, pierwszy murowany dom w Arturówku. Ojciec − robotnik przymusowy − po wyzwoleniu przez aliantów wstąpił do armii gen. Maczka (145 pp).
[00:05:03] Po powrocie do Łodzi zatrzymany z powodu angielskiego munduru. Niemożność zdobycia pracy przez ojca. Mama dorabiała roznoszeniem mleka, pomaganie mamie. Metody wychowawcze w przedszkolu urszulanek przy ul. Obywatelskiej. Parafia św. Urszuli Ledóchowskiej w Łodzi, ministrantura. Szkoła podstawowa nr 69 przy ul. Czerwonej, potem przy Różyckiego. Kolega Sławek Gąsek, eksperymenty z saletrą z korkowca. [+]
[00:10:30] Kształtowanie się postawy życiowej: odważna nauczycielka historii, nieprawomyślny referat boh. o powstaniu warszawskim, słuchanie Radia Wolna Europa. Ulotki zrzucone z samolotu. Wakacje – kolonie letnie, obozy OHP, praca zarobkowa. Niesubordynacja uczniowska, awantury z dyrektorem o długie włosy.
[00:17:00] Egzamin ustny do technikum energetycznego, specjalność radioenergetyk. Kółko radiowe, zbudowanie radia Pionieer [+], naprawa radia Tesla.
[00:20:23] Popularne wyjazdy autostopem, praca wakacyjna. Od 1970 r. zatrudnienie w zakładach pasmanteryjnych „Lenta” jako elektryk. Zgłoszenie się do szkoły marynarki wojennej w Ustce, kompania elektryków. Konflikt z oficerem politycznym, wysłanie do jednostki trałowców MW na Helu [+]. Hierarchia na okręcie. Zajęcia polityczne po Kongresie Watykańskim II – awantura z oficerem, „trafiałem na rozsądnych ludzi”.
[00:26:30] 3-letnia służba na trałowcach, wypłynięcie do Portsmouth w Wielkiej Brytanii – rygory polityczne, inspekcja milicji w domu. Wyjścia na ląd: zdobycie pieniędzy w automacie do gry, spotkanie Polaka, wycieczka z domu dziecka − zdjęcie na czołówce gazety „The News”.
[00:32:41] Powrót do Łodzi w 1976 r., niesnaski z mistrzem elektryków w „Lencie”. Przejście do MPK, kurs na kierowcę autobusu w 1977 r., zajezdnia Nowe Sady, trudne do prowadzenia autobusy Jelcz.
[00:35:00] „Złe towarzystwo” w zakładzie pracy. Studniówka z przyszłą żoną, ślub, urodziny syna w 1979 r. Strajki na Wybrzeżu w 1980 r. Boh. zawoził kolegów z zajezdni na otwarte zebranie partyjne. Początek strajku w MPK, obawy starszych pracowników.
[00:41:10] Pomoc taksówkarzy w czasie strajku, postawy strajkujących, abstynencja. Powstanie NSZZ „Solidarność” w MPK, ponad 200 pracowników, wybory władz. Poparcie dla Andrzeja Słowika.
[00:46:05] Zaangażowanie boh. w „S” dopiero po wprowadzeniu stanu wojennego. Prowokacje boh. – cytaty kabaretowe (Pietrzak, Laskowik, Smoleń). 14 grudnia [1981] ogłoszenie strajku na godz. 9 rano, milicja w zakładzie.
[00:50:20] Decyzja boh. o zaangażowaniu w strajk, początki podziemnej zakładowej „S”. „Nielegalnie” przyczepiony znaczek „S” w kabinie ikarusa – aresztowanie boh. na pętli autobusowej. Przesłuchanie w zajezdni. Niepewna sytuacja boh. w pracy, dyscyplinujący wpis do akt pracownika. [+]
[00:55:30] Odmowa podporządkowania się przepisom stanu wojennego, ośmieszanie asekuranckiej postawy kierownika. Noszenie oporników na znak protestu. Próby skłócenia załogi przez SB. Kolportowanie bibuły przez boh.
[00:59:10] Rozmowa z esbekiem przed planowanymi strajkami 3-majowymi. Na początku stanu wojennego satyryczna akcja – powołanie organizacji ZGON (Zakładowa Grupa Ocalenia Narodowego), przesłuchanie przez esbeka: „trzeba działać dla kraju”.
[01:03:15] Sławomir Gąsek z „S” zakładu energetycznego. Kolportaż prasy podziemnej karetką pogotowia. Umówione z synem hasło informujące o zagrożeniu dla boh. [++]
[01:06:20] Ok. 20 osób aktywnych członków „S” po wprowadzeniu stanu wojennego, brak kontaktów z innymi zajezdniami. Odsłonięcie symbolicznego grobu ks. Popiełuszki w 1985 r. na ul. Sienkiewicza. Hasło na szarfie wieńca. Nawiązanie współpracy z pozostałymi kołami „S” z zajezdni MPK. Koledzy Witold Milczarek, Ireneusz Kowalski.
[01:09:30] Akcja organizowana przez Andrzeja Słowika – rozładunek maszyn drukarskich. Zmiana stanowiska pracy – w magazynie. Powielacz ukryty w sianie na działce. Drukowanie sitodrukiem pocztówek, kalendarzy. [+]
[01:13:00] Druk gazety zakładowej „Między przystankami”, współpracownicy z Nowych Sadów (Jerzy Dusza) i spoza. Treść artykułów – sprawy zakładowe wszystkich zajezdni.
[01:15:45] Wezwanie na przesłuchanie, utrudnianie pracy esbekom. [++] Kpiny z symboliki ideologicznej, wygłup z czerwonym krawatem i znaczkiem z Leninem.
[01:19:52] Przesłuchanie na komendzie przy ul. Lutomierskiej. Emocje towarzyszące zatrzymaniom, „zgrywanie bohatera”. Częste zatrzymania, ironiczne prowokacje boh. i nieudolne SB. [+]
[01:25:30] Utworzenie podziemnego wydawnictwa „Pantograf”, książka drugoobiegowa „Wspomnienie tamtych dni”. Komiczny opis rewizji u boh., legitymowanie esbeka przez żonę. Zatrzymanie „na dołku”, w jednej celi z Ryszardem Kostrzewą. Dwunastu działaczy („parszywa dwunastka”) wytypowanych do zatrzymania przed pielgrzymką papieską do Łodzi w 1987 r. Badanie odcisków palców.
[01:33:54] Palenie papierosów w celi, strajk głodowy. Humorystyczne relacje ze strażnikami, błaznowanie.
[01:39:15] „Przygotowanie” Kostrzewy do aresztowania. Zachowania ludzi w czasie stanu wojennego, zazdrość wobec internowanych [+]. Poczucie bezpieczeństwa po dołączeniu do duszpasterstwa ludzi pracy, system pomocy dla rodzin. Schemat bezpieczeństwa drukarni podziemnej wg zasad konspiracji, Sławomir Gąsek – pierwsze ogniwo, sygnał o zagrożeniu: recepta wypisana przez Grzegorza Palkę. Procedura przekazywania zaszyfrowanych informacji. Adresy tajnych drukarń. [+]
[01:44:42] Przepustki dla kierowców MPK podczas godziny milicyjnej. Akcje niesubordynacji obywatelskiej: kawały telefoniczne robione esbekom, akcja „Kiosk” – zapychanie zamków w kioskach RUCH-u, by uniemożliwić sprzedaż oficjalnej prasy, pomysł rzucania wydmuszkami z farbą olejną w okna milicyjnych aut i plakaty propagandowe. [++]
[01:50:50] Wysyłanie kartek świątecznych drukowanych w podziemiu do partyjnych oficjeli. „Ostrożność daktyloskopowa”. Zdobywanie i przechowywanie papieru do drukarni, magazyn ARPIS. Zacieranie dowodów, niszczenie dokumentacji zakupowej.
[01:54:15] Zdobycie nadajnika krótkofalowego, pierwszy test, zasięg 4 km [+]. Ujawnienie dyrektorowi MPK działalności związkowej przed 1988 r., zgoda na powrót do pracy Andrzeja Słowika.
[01:58:45] Członek zarządu podziemnej „S” w Łodzi, legitymacja nr 11. Konflikt we władzach związku: Regionalna Komisja Organizacyjna (RKO) vs. zarząd z 1980 r. Obrady Okrągłego Stołu, ingerencja Wałęsy przeciwko Słowikowi – mianowanie Dłużniewskiego i Kostrzewy do RKO. Pomysł jednoczący Jerzego Kropiwnickiego, przedstawiony Wałęsie przez boh. 1 grudnia 1988 r. na plebanii u ks. Jankowskiego, reakcja Wałęsy. Iwona Katarasińska. [++]
[02:03:29] Kolejne próby pogodzenia łódzkiej „S”, Aleksander Aniołczyk i Edward Pińkowski, dążenie do wyborów w regionie, spotkanie 161 komisji zakładowych, udział Marka Edelmana. Dokumentowanie zebrań na taśmie filmowej przez Grzegorza Królikiewicza. [+]
[02:07:15] Przygotowanie wyborów: 7-osobowa delegacja do Wałęsy, Nowina Konopka. Spotkanie z Lechem Kaczyńskim i Tadeuszem Mazowieckim. [+] Akceptacja Wałęsy, uciszenie Ryszarda Kostrzewy.
[02:10:16] Odczytanie informacji o wyborach na mszy za ojczyznę (o. Miecznikowski). Utrudniający wybory Golubiewski. Wspomnienia o tych wydarzeniach Benedykta Czumy „Rok 1989. Jak «poziomki» uratowały demokrację w »Solidarności« łódzkiej”.
[02:13:05] Przebieg wyborów w Regionie Łódzkim, przewodniczący Andrzej Słowik i boh. zastępcą w latach 1990-92. Reformy Balcerowicza, prywatyzacja handlu, akcja protestacyjna central Arpis, Otex, Społem.
[02:15:30] Sposoby radzenia sobie z kryzysem prywatyzacyjnym. Stanowisko prezydenta Łodzi Grzegorza Palki. Utworzenie ponad 700 spółek handlowych. [+]
[02:18:10] Walka o zakład fryzjerski przy ul. Piotrkowskiej. [+] Powrót boh. do pracy w zajezdni MPK, własna działalność gospodarcza. Nowy prezes MPK Wąsowicz, sprzedaż kilku zajezdni. Śmierć przewodniczącego „S” w MPK (Bogusław Głód), wybór boh. na funkcję przewodniczącego Komisji Międzyzakładowej NSZZ „Solidarność” w łódzkim MPK na dwie kadencje [2005-2014]. Osłabianie struktur związku.
[02:23:10] Najważniejsze problemy „S” w łódzkim MPK podczas kadencji boh. (ubezpieczenia komunikacyjne, przekręty Wąsowicza, konflikt z „S”). Zawiść między pracownikami. Rezygnacja z funkcji, przejście na emeryturę.
[02:27:50] Rozgrywki personalne w regionie łódzkim, wicepremier Tomaszewski. Jerzy Dłużniewski.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..