Ikonowicz Mirosław cz. 2

Świadkowie Epoki

IP/DF/SE/1797

1 grudnia 2022, Warszawa

1:28

Mirosław Ikonowicz (ur. 1931, Wilno) przeżył II wojnę światową w rodzinnym mieście. W latach 50. skończył historię na Uniwersytecie Warszawskim. W pierwszej połowie lat 50 podjął pracę w PAP, był korespondentem PAP w Bułgarii (1955-56), na Kubie (1963-69), w Hiszpanii (1974-78) i w Watykanie (lata 80), jednocześnie publikował w „Polityce”. Autor książek, przyjaciel Ryszarda Kapuścińskiego, na przełomie lat 60. i 70. szef „Biuletynu Specjalnego” PAP, do dziś aktywny zawodowo w Redakcji Zagranicznej PAP, zajmuje się Ameryką Łacińską, ojciec Magdy Gessler i Piotra Ikonowicza.

[00:00:18] Zwracanie skonfiskowanych urządzeń drukarni podziemnych, Piotr [syn] odbierał z siedziby głównej milicji/policji, zachowanie milicjantów. W czasie PRL zatrzymanie boh. przez esbeka podczas przewożenia nakładu czasopisma PPS „Robotnik”, poszukiwanie boh. po Radzyminie, ucieczka mercedesem.
[00:04:28] Boh. był pierwszym dziennikarzem z krajów socjalistycznych, który dojechał do Portugalii na początku „rewolucji goździków”. Wyjazd do Lizbony, zatrzymanie na granicy, żołnierze czerwonych beretów, wypisywanie wizy. Obalenie faszystowskiej dyktatury Marcela Caetana w wyniku walk w koloniach (Angola, Gwinea Bissau, Mozambik) – wojny domowe. Skutki wojen narodowo-wyzwoleńczych.
[00:08:34] Korespondencje boh. z Angoli, pomoc wojska portugalskiego – neutralnego w wojnie. Kapuściński w Angoli, korespondenci pracowali wymiennie. Dewiza Kapuścińskiego: „każdy człowiek po 30-tce ma taką twarz, na jaką zasłużył” – zachowanie wobec bojowników w Angoli.
[00:11:18] Gra w pokera w kasynie wojskowym, obsługa angolska. Kelnerka zastrzelona przez patrol prawicowej partyzantki w Luandzie. Rozróżnianie między partyzantami: „camarada czy señora?”. Prawdziwość opisu Angoli Kapuścińskiego. Michał Czarnecki, szef redakcji zagranicznej PAP – informacja o braku ubezpieczenia korespondentów. Pierwsze ubezpieczenie boh. na wojnie w Gruzji w 2008 r.
[00:14:13] Praca w Angoli, zatrzymanie przez patrol partyzantów, „to byli porządni ludzie z lewicowej partyzantki”. Interesy ZSRR w Angoli. Początek rewolucji: atak powstańców na rozgłośnię radiową w Luandzie, opanowywanie miasta. Sygnał z Moskwy dla delegata partyzantów angolskich na zjazd KPZR. Pucz wojskowy w Angoli, reakcja Kubańczyków – likwidacja promoskiewskiego puczu.
[00:17:43] Agostinho Neto, postępowy poeta angolski. Oblężenie Luandy przez wojska RPA, wysadzenie stacji pomp miejskich, brak wody w mieście. Korespondencja Kapuścińskiego z przyjęcia z okazji proklamowania niepodległości Angoli: mnóstwo wspaniałego jedzenia i brak wody, umieranie z pragnienia.
[00:20:14] Hiszpania po śmierci Franco: izolacja w Europie, starania o polepszenie wizerunku. Ok. 500 zagranicznych korespondentów akredytowanych w Hiszpanii przed śmiercią Franco – siła oddziaływania. Wypadek na ulicy Madrytu: uderzenie samochodu boh. przez autobus szkolny. Odmowa przechodniów świadczenia o wydarzeniu, pomoc włoskiego senatora Marco Pannelli z partii radykalnej.
[00:24:40] Zeznanie na policji, przewiezienie do dyżurnego sędziego nocnego, uwolnienie boh. Wszechwładza policji frankistowskiej. [++]
[00:27:12] Śmierć Franco, „następnego dnia w Madrycie zabrakło szampana”. Demokratyzacja polityki, wpływy Moskwy. Książka boh. „Hiszpania bez kastanietów” – reakcja przewodniczącego stowarzyszenia dąbrowszczaków i władz Hiszpanii – odmowa akredytacji dla boh. [+]
[00:33:20] Funkcja korespondenta PAP w Watykanie – zastąpienie Zdzisława Morawskiego. Stryj boh. był dziekanem w Lachowicach. Nikola Ikonowicz zm. w 1935 r. Podróże boh. z Janem Pawłem II – pierwsza: do Ameryki Środkowej (Salwador, Gwatemala, Nikaragua, Honduras, Haiti). Kontakt z biurem prasowym Watykanu. Sala Stampa della Santa Sede, poznawanie Watykanu. Współpraca z JP II, kontakty osobiste w samolocie, ulubieniec papieża Marek Lenert, korespondent radiowy.
[00:38:50] Dylemat JP II w krajach rządzonych przez dyktatury, sceptycyzm wobec teologii wyzwolenia. Wojna domowa w Gwatemali - JP II powitany przez generała-dyktatora salwą z dział. Spotkanie papieża z rdzenną ludnością na wysokości 2200 m n.p.m., powitanie przez przywódcę indiańskiego. [+]
[00:44:18] Wizyta papieża w Nikaragui. Przejmowanie władzy przez partyzantów sandinistów po rodzinie Somozów. Msza papieska na stadionie o zachodzie słońca, wdowy po poległych sandinistach. Pochwała korespondencji boh. przez współpracowników papieża. [+]
[00:49:05] Spotkanie JP II z Helderem Camarrą – uścisk. Teologia wyzwolenia, encyklika JP II „Laborem exercens” mało znana w Polsce. Pielgrzymka na Kubę w styczniu 1998 r., „znajomość realiów kubańskich”, Fidel Castro przeczytał wszystkie encykliki JP II. Honorarium z pisma polonijnego w Chicago za tekst o encyklice.
[00:53:15] „Osobista przyjaźń” boh. z prezydentem Salvadorem Allende. Podczas pielgrzymki do Chile „papież został wmanewrowany” na balkonie [pałacu prezydenckiego] z Pinochetem.
[00:55:18] Pierwsza podróż z JP II do Ameryki Środkowej. Prof. Tadeusz Łepkowski, książka o Haiti. Teoria naukowców haitańskich o „negro-słowiańskiej” rasie mieszkańców Haiti, potomkach żołnierzy napoleońskich. Boh. dopisał fragment przemówienia papieża na ten temat. [+] Trudna sytuacja do dziś na Haiti.
[01:01:02] „Wszyscy mieliśmy rozmowy z papieżem”, rozmowy z dziennikarzami w samolocie. Ocena Jana Pawła II. Marek Lenert. Joaquin Navarro-Valls. Pielgrzymka w Bułgarii. Udział tajnych służb Bułgarii w zamachu na JP II. Pierwsza placówka prasowa boh. w Sofii, wywiad z gubernatorem południowej prowincji, „problem turecki”. [+]
[01:07:16] Stała inwigilacja z powodu działalności opozycyjnej syna. Obserwowanie z okna PAP wejścia Piotra Ikonowicza na dach KC PZPR z transparentem „Uwolnić więźniów politycznych”, pertraktacje z milicjantem, zatrzymanie w pokoju KC.
[01:10:45] Pierwsze zatrzymanie Piotra Ikonowicza, ucieczka spod pomnika Bohaterów Getta, siostra Magda ukryła koszulkę – dowód przestępstwa – w pralce. [+]
[01:12:26] Polska Agencja Prasowa: „najważniejsze miejsce pracy” od drugiego roku studiów, doskonali dziennikarze przedwojenni, opieka red. Zygmunta Boguckiego, korespondenta PAT w Berlinie – nauka dziennikarstwa agencyjnego. Losy Boguckiego, „skromny apartamencik w Grand Hotelu”. Wojskowi w PAT. Pierwszy dyżur redakcyjny, odczytywanie depesz, „specyfika agencji TASS”. Budynek PAP przy ul. Foksal.
[01:18:48] W PRL trzon redakcji zagranicznej stanowili wybitni dziennikarze: Michał Kelles-Krauz, Czesław Nowicki, korespondent w Skandynawii, płk Jan Gerhard, były adiutant gen. Świerczewskiego, Halina Raczyńska. Maszynistki – dyktowało im się teksty. Maszynistka Maria Szaniawska.
[01:22:00] Nauka języków podczas wojny: niemiecki, czytanie niemieckiej prasy. Francuskie przedszkole przed wojną, na Wileńszczyźnie: nauka rosyjskiego, litewskiego, białoruskiego. Ikonowicz – nazwisko serbskie, prababcia Włoszka: Maria Elena [Scipioni]. Pomoc domowa Litwinka. Nauka bułgarskiego w Bułgarii podczas pracy, lekcje włoskiego przed wyjazdem do Rzymu. Język grecki, przyjaciel Georgis Gregurias. Znajomość jedenastu języków. Zięć Niemiec.
więcej...
mniej

Śmiłowicz Piotr

Saramonowicz Wojciech

Instytut Pileckiego

Film