Czaputowicz Jacek cz. 6

Świadkowie Epoki

IP/DF/SE/1769

29 listopada 2022, Warszawa

2:23

Jacek Czaputowicz (ur. 1956, Warszawa) – od końca lat 70 był współpracownikiem KOR, w latach 1980-81 jednym z liderów NZS, w 1985 roku współtwórcą WiP, w 1986 więziony przez kilka miesięcy. Po 1989 roku pracownik MSZ, w latach 1999-2006 zastępca szefa Służby Cywilnej, w latach 2008-12 dyrektor Krajowej Szkoły Administracji Publicznej, od 2017 wiceminister spraw zagranicznych, a w latach 2018-20 minister spraw zagranicznych.

[00:00:25] Utworzenie z inicjatywy wicemarszałka senatu Andrzeja Wielowieyskiego zespołu eksperckiego dla Senatu i klubu OKP (przewodniczący Geremek). Rząd Mazowieckiego z udziałem ludzi dawnego reżimu Jaruzelskiego (Kiszczak, Siwicki, Skubiszewski). Kontrowersyjna kandydatura Skubiszewskiego jako doradcy Jaruzelskiego.
[00:04:26] Marcin Święcicki, członek PZPR w rządzie Mazowieckiego. Ekspercki ośrodek spraw międzynarodowych przy Senacie RP. Rada Konsultacyjna przy Przewodniczącym Rady Państwa Wojciechu Jaruzelskim, członkowie m.in. Andrzej Święcicki z KIK i Krzysztof Skubiszewski. Wpływ ośrodka senackiego, krytyka MSZ. Boh. redagował zeszyty wydawane przez Ośrodek Studiów Międzynarodowych (po nim Eligiusz Lasota), działalność popularyzująca stosunki międzynarodowe. Edward Dziewanowski, Zygmunt Skórzyński, Artur Hajnicz, Jerzy Marek Nowakowski. Współpracujący członkowie parlamentu: Janusz Ziółkowski, Edward Wende.
[00:07:23] Organizacja konferencji z RAND Corporation (gen. Szumski) w centrum wojskowym – przełamywanie mentalności polskich wojskowych wyszkolonych w ZSRR w celu współpracy z dowódcami amerykańskimi. Boh. aktywnie wspierał opozycję w krajach bloku wschodniego (Czechosłowacja, Węgry, NRD), organizował spotkania z Wałęsą. Wpływowi działacze Inicjatywy Pokój i Prawa człowieka z NRD.
[00:10:34] Wymiana kadr w MSZ (Iwo Byczewski, Grzegorz Kostrzewa-Zorbas). Boh. został wicedyrektorem ds. Polonii w MSZ (Departament Konsularny i Wychodźstwa).
[00:13:08] Uwiarygodnienie nowych władz wobec zachodniej emigracji: po wyborze Wałęsy nastąpiło uroczyste przekazanie insygniów władzy prezydenckiej z Londynu do Warszawy. [+] Inwigilacja Polonii przez polskie konsulaty w latach 80. [Zaoczna] kara śmierci dla Zdzisława Najdera, dyrektora RWE. System „Polonia” – ewidencja działaczy opozycyjnych przez służby specjalne placówek dyplomatycznych w czasach PRL – przekazany do archiwum przez boh. Teczka Zbigniewa Brzezińskiego.
[00:16:25] Negocjacje w sprawie udziału Polski w grupie Schengen, wprowadzenie ruchu bezwizowego, ratyfikowanie traktatów granicznych z Niemcami, Litwą, Białorusią, poważne spory na temat mniejszości polskiej. Trudne stosunki polsko-białoruskie.
[00:19:14] „Ważna wizyta” z min. Skubiszewskim: Moskwa-Kijów-Mińsk w 1990 r., rozmowy z Jelcynem. Dwutorowa polityka: utrzymywanie stosunków dyplomatycznych zarówno z ZSRR, jak i poszczególnymi republikami. Pamiętne wystąpienie Skubiszewskiego w Kijowie tłumaczone na ukraiński. Od czasu II wojny światowej republiki Ukraina [USRR] i Białoruś [BSRR] były samodzielnymi członkami niestałymi Rady Bezpieczeństwa ONZ. Polska jako pierwszy kraj uznała niepodległość Ukrainy.
[00:22:37] Poważne zmiany kadrowe w MSZ, komisja Skubiszewskiego do „racjonalizacji zatrudnienia” w placówkach dyplomatycznych w dawnych krajach bloku wschodniego, liczne zwolnienia, likwidacja działu spadków [+]. Uczestnicy rozmów multilateralnych: Adam Rotfeld, Jan Maria Nowak, Andrzej Towpik. Zwalczanie nadużyć finansowych wśród dyplomatów.
[00:27:30] Rekrutacja do służby dyplomatycznej z kręgu opozycji (Małgorzata Dzieduszycka, Janusz Kochanowski, Witold Spirydowicz, Mariusz Maszkiewicz z WiP, Wojciech Tyciński, Maciej Szymański). Uwikłanie służb konsularnych we współpracę ze służbami specjalnymi. [+]
[00:31:55] Dalsza kariera boh. w MSZ po dwóch latach reform. Wyjazd na stypendium Foreign Service Programme w Oksfordzie zamiast do konsulatu w Los Angeles.
[00:35:30] Upadek rządu Olszewskiego. Przygotowanie konsulów do pracy w placówce dyplomatycznej. Wyjazd do Oksfordu, rodzina została w Polsce. Program studiów, dyrektor sir John Johnson, koledzy dyplomaci. Specyfika oksfordzkiego systemu studiów, wioślarstwo, podtrzymywanie więzi, zbieranie doświadczenia do działalności akademickiej w KSAP. [+]
[00:45:00] W 1998 r. rozpoczęcie pracy [w Wyższej Szkole Biznesu – National-Louis University] w Nowym Sączu, na studiach amerykanistycznych Uniwersytetu Warszawskiego i SGH, Collegium Civitas. Ciągła działalność naukowa, doktorat, habilitacja, publikacje.
[00:47:50] Wykład Hanny Suchockiej w Oksfordzie, seminarium Kołakowskiego dla Polaków. Trudne wejście boh. do struktur MSZ po upadku rządu Olszewskiego – posada w Departamencie Strategii MSW, dyrektor Roman Kuźniar.
[00:50:25] Wyjazd z rodziną na stypendium z zakresu bezpieczeństwa do Genewy. Studia w Geneva Centre for Security Policy (GCSP), ekspert ds. bezpieczeństwa Keith Krause. Zacofanie Polski w zakresie wiedzy o bezpieczeństwie światowym, potrzeba przyswojenia uniwersalnych pojęć i teorii.
[00:55:38] Obrona doktoratu w PAN, publikacja książki „System czy nieład? Bezpieczeństwo europejskie u progu XXI wieku” (1989, PWN). Inne obszary aktywności boh. związane z Kościołem (o. Andrzej Koprowski), kolejne publikacje książkowe.
[00:57:48] Przejście do UKIE [Urząd Komitetu Integracji Europejskiej], opracowanie zbiorowe na temat integracji europejskiej (boh., Krzysztof Szczerski, Ryszard Czarnecki, Robert Kostro, Mateusz Morawiecki, Robert Kupiecki i in.).
[01:01:05] Cofanie reform Skubiszewskiego w MSZ po upadku rządu Olszewskiego, atak sejmowy na Skubiszewskiego podczas prezydentury Aleksandra Kwaśniewskiego, usuwanie kolejnych pracowników MSZ. Ówczesne dylematy boh.
[01:08:30] Polityka zagraniczna proponowana przez PiS w 2005 r. (dekomunizacja resortu, zmiana na „uczciwe osoby”), polaryzacja wśród urzędników MSZ, upartyjnienie kadr. Sławomir Petelicki. Rządy „postkomunistów”, brak PiS-owskich kadr w MSZ.
[01:16:53] Kariera boh. po powrocie z Genewy: Departament strategii MSW, dyrektor Henryk Szlajfer, pisanie przemówień dla ministrów Bartoszewskiego, Olechowskiego, sporządzanie analiz, raportów. Polscy urzędnicy w Genewie (Dariusz Rosati - działacz PZPR, Roman Kuźniar).
[01:20:40] Rząd Jerzego Buzka, minister Geremek, Radosław Sikorski „olszewik”. Poznanie Ann Applebaum z „The Economist” w 1992 r. Witold Spirydowicz pomagał Sikorskiemu w departamencie konsularnym. Pozycja boh. w MSZ.
[01:25:00] Zaangażowanie boh. w negocjacje akcesyjne do UE, „ukoronowanie drogi WiP-owskiej”. Konferencja na temat praw człowieka w Krakowie. Ówcześni dyplomaci: Jan Kułakowski, Andrzej Krzeczunowicz, Jerzy Wojciech Łukaszewski, Ludwik Dembiński – twórca Akademii Dyplomatycznej.
[01:28:20] Praca w UKIE (Ryszard Czarnecki, Mateusz Morawiecki), ataki na Czarneckiego. Wybitni doradcy, Morawiecki: „bardzo dobra wiedza z dziedziny ekonomiczno-unijnej”. [+]
[01:30:30] Wystąpienia Ryszarda Czarneckiego i Bronisława Geremka w parlamencie, kontakty z Witoldem Waszczykowskim, absolwenci KSAP ze stowarzyszenia „Pro Patria”: Paweł Banaś, Władysław Stasiak, Jakub Skiba, Marek Haliniak, Zbysław Rykowski – wspólne projekty reformy państwa.
[01:33:10] Po zdaniu egzaminu komisyjnego przejście do Urzędu Służby Cywilnej na stanowisko zastępcy Jana Pastwy z rekomendacji Zbigniewa Derdziuka. Budowa służby cywilnej, współpraca międzynarodowa, tworzenie pisma „Służba cywilna”. Wybór boh. do biura ds. zarządzania w siedzibie OECD w Paryżu (Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju) – wdrażanie procedur europejskich w Polsce. [+]
[01:38:45] Boh. był wiceprzewodniczącym biura European Institute of Public Administration (EIPA) w Maastricht, stworzenie biura w Warszawie.
[01:40:25] Instytut Administracji Publicznej (IPA) w Brukseli, współpraca z prof. Barbarą Kudrycką. Potrzeba szkolenia urzędników publicznych w zakresie zarządzania, nie tylko przestrzegania prawa. Książki autorstwa boh.: „Administracja publiczna” (PWN), „Bezpieczeństwo europejskie. Współczesne koncepcje”. Praca habilitacyjna „Teorie stosunków międzynarodowych. Krytyka i systematyzacja”. Nowa dyscyplina w naukach politycznych: stosunki międzynarodowe.
[01:45:49] Praca w USC (Urząd Służby Cywilnej) przez 7 lat, w tym czasie przygotowywanie administracji do standardów Unii Europejskiej, „pionierski moment”.
[01:48:29] Krytyczna ocena obecnej służby cywilnej i procesu powoływania urzędników. Niekorzystny – zdaniem boh. – wpływ braku lustracji na życie publiczne. Pochwała urzędników po Akademii Dyplomatycznej i KSAP.
[01:54:29] Powrót do MSZ na stanowisko dyrektora departamentu strategii – ministra Anna Fotyga – przygotowywanie analiz, przemówień, współpraca z ośrodkami akademickimi, planowanie polityki zagranicznej z innymi ministerstwami UE (Javier Solana). Książka „Polska polityka zagraniczna”. Skład departamentu: urzędnicy wyżsi funkcją.
[01:59:03] Wymagająca współpraca z min. Fotygą, „bardzo duża wiedza merytoryczna”. Anna Fotyga przygotowywała reformę NATO jako jedyna z tej części Europy.
[02:01:03] Praca pod kierunkiem ministra Radosława Sikorskiego (wystąpienie w Chinach).
[02:03:27] Radosław Sikorski pracował dla amerykańskich konserwatywnych think-tanków, w 2005 r. został ministrem obrony narodowej w rządzie PiS. „Bardzo niedobra” atmosfera w MSZ po dojściu do władzy PO. Zmiana w polityce zagranicznej: „odpuszczenie protestów przeciwko Nordstream 1”, zbliżenie z Rosją.
[02:08:10] Odsuwanie współpracowników Anny Fotygi od zadań. Propozycja od Dagmira Długosza z KPRM objęcia stanowiska dyrektora KSAP – na 4,5 roku. Zorganizowanie debaty Sikorskiego z Carlem Bildtem. Satysfakcja z pracy w KSAP, reforma, racjonalizacja wydatków.
[02:12:00] Ocena obecnych absolwentów KSAP i programu uczelni. Koszt wyszkolenia w KSAP: 200 tys. zł.
[02:14:45] Odejście z KSAP w 2012 r., konflikt z KPRM, kontrole. Nacisk ministra Arabskiego, powód odejścia. Relacje z Donaldem Tuskiem, nieopublikowany wywiad z 1980 r.
[02:19:42] Odejście z KSAP. Spór na temat programu twinningowego. Zaskarżenie przez KSAP decyzji KPRM do sądu. „To nie było polubowne odejście”. Nowy dyrektor KSAP: Jan Pastwa.
więcej...
mniej

Śmiłowicz Piotr

Żukowska Ewa

Instytut Pileckiego

Film