Leonarda (Lena) Kielar (ur. 1926, Kowel) urodziła się jako córka oficera polskiego wywiadu. Po wybuchu wojny cała rodzina, zagrożona deportacją, opuściła Kowel i przez Brześć wydostała się ze strefy sowieckiej. Zgłosili się na roboty do Niemiec i do wyzwolenia przebywali w jednym z obozów pracy przymusowej w Nuertingen koło Ulm, gdzie rodzice pani Leny pracowali w jednym z zakładów zbrojeniowych. W 1945 roku wrócili do Polski, gdzie ojciec wkrótce zmarł. Brat pani Leny próbował uciec z kraju przez „zieloną granicę” – został schwytany i skazany na 2 lata. Pani Lena była żoną Wiesława Kielara, jednego z pierwszych więźniów obozu Auschwitz, uczestnika obozowego ruchu oporu, autora książki „Anus Mundi”, operatora filmowego. Mieszka we Wrocławiu.
00:00:07 Boh. urodziła się Kowlu. Jej ojciec, były Legionista, był przed wojną oficerem wywiadu.
00:00:20 Okupacja sowiecka w Kowlu – spotkanie ojca z sowieckim oficerem, z pochodzenia Polakiem, który ostrzegł go przed wywózką (deportacje już trwały).
00:02:13 Nocna ucieczka do Brześcia n/Bugiem. Nieudana próba znalezienia mieszkania, w rezultacie rodzina koczowała na dworcu (brat śpiewał rosyjskie piosenki i rzucano mu drobne na cukierki). Ojciec kupił dokumenty potrzebne na wyjazd do Generalnej Guberni – przejście do niemieckiej strefy ułatwił rodzinie sowiecki urzędnik, któremu spodobała się mama boh. Niemcy obiecali rodzinie mieszkanie na terenie Niemiec. [+]
00:06:56 Przejazd do Białej Podlaskiej – niemieckie obietnice: młodzi i zdrowi mieli jechać do Niemiec, a starszymi i chorymi Niemcy mieli się zaopiekować na miejscu.
00:07:35 Przyjazd rodziny do obozu dla robotników przymusowych koło Ulm n/Dunajem – życie w barakach: pluskwy, zdobywanie żywności – porozumienie z Ludwikiem Kibalą, który zarządzał kurnikiem i dawał potajemnie bratu boh. dwa jajka.
00:09:19 Opieka dentystyczna – Ludwik Kibala trafia na fotel dentysty-Węgra – rwanie zębów obcęgami.
00:12:00 Wyżywienie w obozie – w niedzielę był rosół wołowy, niewielkie racje chleba.
00:13:05 W obozie przebywali ludzie różnych narodowości, m.in. Francuzi, Belgowie, Rosjanie. Włosi mieli radio i ojciec z nimi słuchał wiadomości o zbliżaniu się wojsk amerykańskich.
00:14:09 Rodzice pracowali w fabryce produkującej części okrętowe. Zbliżanie się frontu – oczekiwanie na wyzwolenie. Bombardowania Ulm przez aliantów – zniszczenie miasta. Po całonocnej strzelaninie brat wybiegł na drogę i zobaczył amerykańskie czołgi. W obozie mieszkało ok. 5 tys. osób – wielka radość z wyzwolenia. Amerykańskie transporty żywności i odzieży dla mieszkańców obozu. Przyjazd wozów z ubraniami – reakcja kobiet na widok tylu dóbr. Boh. z trzyletnią siostrą Jadzią bała się wejść w tłum kobiet, ale dziewczynki zostały zauważone przez amerykańskiego żołnierza i obdarowane lalkami. [+]
00:21:41 Zmiana linii frontu – ewakuacja obozu przez Amerykanów – Ludwik Kibala nie chciał wyjechać, bo musiałby zostawić swój „majątek”. [+]
00:24:13 Zamieszkanie na osiedlu, z którego zostały wywiezione rodziny esesmanów – zajęcie trzypokojowego mieszkania. Boh. w jednym z pokoi znalazła futro i wykroiła sobie karakułowy dywanik – reakcja matki. Wizyty amerykańskich żołnierzy, którzy przynosili żywność, ubrania, zabawki, alkohole. Wyjazd Amerykanów na front. [+]
00:28:24 Po skończeniu wojny boh. i brat chcieli jechać do Ameryki i rodzina zapisała się na wyjazd do USA, na który trzeba było czekać dwa lata. Boh. chodziła do szkoły w obozie i uczyła się angielskiego. Życie towarzyskie – boh. spędzała dużo czasu z tancerką z Moulin Rouge i jej mężem Francuzem.
00:30:44 Wizyta w obozie polskich oficerów-agitatorów, namawiających do powrotu do Polski, obiecujących mieszkania i świetne posady. Ojciec podjął decyzję o wyjeździe do kraju – reakcja dzieci. Dwudziestoletni brat zakochał się w kobiecie, która miała wyjechać do Argentyny, chciał jechać razem z nią – decyzja ojca przekreśliła te plany. [+]
00:32:50 Brat dostał samochód od amerykańskiego porucznika i rodzina ruszyła nim do kraju – zatrzymanie przed granicą przez Rosjan, którzy kazali przesiąść się do pociągu i zabrali auto. Napotkani Amerykanie dziwili się, po co rodzina wraca do Polski. [+]
00:34:39 Losy ojca w Polsce – ktoś doniósł na niego do UB, codzienne przesłuchania – ojciec podupadł na zdrowiu i rok po powrocie zmarł.
00:35:21 Próba ucieczki brata i jego kolegi za granicę – złapanie przez straż graniczną. Brat został osadzony w więzieniu przy Kleczkowskiej we Wrocławiu i przesiedział w nim dwa lata. Powrót brata do domu – palenie ubrań, w których wyszedł z więzienia. Z rodziną zamieszkał kolega brata, wypuszczony razem z nim – powięzienny głód. Po wyjeździe kolegi brat chodził na ryby i zmarł nagle nad rzeką. [+]
00:39:10 Tragiczne losy rodziny: siostra Jadzia skończyła architekturę i popełniła samobójstwo. Niedługo potem zmarła mama boh.
00:42:21 Boh. chodziła do szkoły plastycznej, malowała portrety i pracowała, żeby pomagać mamie.
00:43:35 Po ślubie boh. zamieszkała z mężem w Łodzi. Mąż (operator filmowy) kupił mieszkanie blisko szkoły filmowej – nocne partyjki brydża. Boh. namówiła męża na powrót do Wrocławia – praca męża w nowej wytwórni filmowej i mieszkanie.
00:45:35 Boh. zarabiała malując portrety i aranżując wystawy w sklepach. Poznała przyszłego męża Wiesława Kielara dzięki rodzinie Kaczmarskich – pierwsze spotkanie we wrocławskiej kawiarni Monopol. Reakcja mamy, która swatała boh. z sąsiadem. Wiesław Kielar zamówił u boh. portret rosyjskiego generała (do filmu) i wyjechał na święta do rodziny. Tam oznajmił, że żeni się z dziewczyną, którą zna od dziesięciu dni – reakcja matki i siostry. [+]
00:53:26 Łapówka za przyśpieszenie ślubu cywilnego, przyjęcie w domu po uroczystości. Przygoda podczas poślubnej wyprawy kajakowej nad wrocławskie Morskie Oko – zjedzenie amerykańskiej sukienki przez krowę. [+]
00:58:55 Wyjazd do teściowej do Jarosławia – pierwsze wrażenie.
00:59:55 Brydż w pociągu – boh. przegapiła stację we Wrocławiu i wyskoczyła z jadącego pociągu. [+]
01:01:15 Wiesław Kielar przyjechał do Oświęcimia pierwszym transportem więźniów, miał numer 290. Budowa baraków, przywożenie więźniów. Przyjazd Witolda Pileckiego – jego działalność wśród dzieci i młodzieży, nauczanie, dożywianie.
01:02:55 Ucieczka Pileckiego (boh. opowiadała o tym żona Pileckiego) z Oświęcimia – praca u obozowego krawca, przebranie w niemieckie mundury i wyjazd z obozu.
[koniec samodzielnej narracji, początek wywiadu - świadek odpowiada na pytania] 01:05:50 Działalność Pileckiego w obozie – mąż boh. należał do grupy, którą Pilecki się opiekował. Wzajemne relacje Pileckiego i Kielara. Po zakończeniu wojny Pilecki wrócił do żony do Warszawy.
01:06:55 Odwiedziny u wdowy po śmierci Pileckiego – jej opowieść o okolicznościach śmierci męża, który zareagował na kłamliwe wystąpienie Cyrankiewicza na radiowej antenie i za to został aresztowany. Żona widziała się z mężem raz – miał wybite zęby i połamane palce. Próby uratowania męża – prośby do Cyrankiewicza, oczekiwanie pod jego domem. Pobicie Pileckiego przed egzekucją.
01:10:50 Zjazd więźniów Oświęcimia z całej Europy we Wrocławiu – Wiesław Kielar powiedział podczas wywiadu, że nie zna Cyrankiewicza i ten potem utrudniał mu życie: pozwolenie na robienie filmów co dwa lata. Wiesław Kielar zaczął pisać książki – wydania na świecie. W Niemczech nakręcono film wg książki „Anus Mundi” Kielara – nagrody.
01:14:02 Pileccy mieszkali w Warszawie, przed wojną mieli majątek ziemski. Rozpowszechnianie wiadomości o zamordowaniu Pileckiego. Żona Pileckiego opowiadała, że przez dwie noce siedziała na podwórku przed domem Cyrankiewicza, by prosić go o uwolnienie męża.
01:15:00 Po śmierci męża (1990) boh. straciła kontakt z wdową po Pileckim. Kontakty tylko z jego najbliższymi kolegami. Reakcje po śmierci Pileckiego. Mąż boh. znienawidził Cyrankiewicza.
01:16:22 Sukces książki „Anus Mundi”. Kłótnia z sąsiadem Łukasikiem o przerobienie pomieszczenia na garaż – spotkanie z urzędnikiem, który czytał książkę – pozwolenie na budowę garażu.
01:17:47 Przeprowadzka do Krakowa, gdzie Wiesław Kielar pracował w telewizji. We wrocławskim mieszkaniu zamieszkała sprzątaczka z synami. Lekki stosunek męża do pieniędzy.
01:19:13 Odwiedziny u wdowy po Pileckim przy okazji wizyty u znajomych w Warszawie.
01:19:45 Grupa „oświęcimiaków” – Wiesław Kielar utrzymywał kontakt z Julianem Kiwałą (przyjaciel z Jarosławia), Marianem Mikołajczykiem (dyrektor poczty we Wrocławiu). Dzięki ministrowi Rusinkowi mąż dostał pracę w krakowskiej telewizji.
01:20:40 Wizyta Kielarów w mieszkaniu Pileckich – drzwi otworzyła zapłakana pani Pilecka (w tym czasie jej teść był ciężko chory). Opowieść pani Pileckiej o mężu. W mieszkaniu była żona rotmistrza z dwójką dzieci i matka Pileckiego – emocje towarzyszące spotkaniu. Wiesław Kielar napisał o Pileckim i swoich kolegach w „Anus Mundi”.
01:22:10 Minister Kazimierz Rusinek załatwił mężowi pracę w TV Kraków. Zakup zniszczonego mieszkania od sekretarza partii – remont wg wskazówek boh. - wyprawa do Niemiec po tapety.
01:24:25 Przed wojną rodzina mieszkała w kilku miastach, boh. najlepiej pamięta Kowel. Mieszkała tam rodzina ojca (wspólne obchodzenie świąt) – deportowani, zmarli na Syberii. Ojciec był oficerem wywiadu, ukończył szkołę oficerską we Włodzimierzu Wołyńskim (Wołyńska Szkoła Podchorążych Rezerwy Artylerii).
01:25:35 Wyjazd z sowieckiej strefy – ojciec wystarał się o fałszywy dokument, że rodzina ma mieszkanie w Warszawie.
01:25:57 Przedstawienie rodziców: Aleksander Marciniak i Elżbieta z domu Deineko – losy mamy: dziadek pracował we Włodzimierzu Wołyńskim przy budowie szkoły oficerskiej, jego żona zmarła, gdy córka miała 3 lata, druga żona również wcześnie zmarła.
01:27:03 Sytuacja po wybuchu wojny – rozpacz mamy, gdy rodzina musiała uciekać z Kowla i zostawić tam swój majątek.
01:27:30 Boh. mieszkała przez rok w Wiedniu u bezdzietnej siostry ojca, która wyszła za Czecha – awantura za tłuczoną porcelanę i powrót do rodziców w Ulm. Spotkanie w Wiedniu z Polakiem, uciekinierem z Syberii – jego droga z Syberii do Austrii, pomoc różnych osób, m.in. kolejarzy, spotkanie z żoną.
01:32:05 Obozy dla dipisów [displaced person] w amerykańskiej strefie okupacyjnej.
01:32:50 Po wkroczeniu sowietów koledzy ojca zostali aresztowani, wymordowani, dlatego rodzina zdecydowała się na ucieczkę. Deportacja rodziny ojca na Syberię.
01:33:29 Siostra Jadzia urodziła się podczas pobytu rodziny na robotach, jako trzylatka mówiła po niemiecku. Boh. urządziła teatr – brat grał na organkach, boh. śpiewała, grupa dzieci uczyły się tańczyć krakowiaka. Ubranka krakowskie z karbowanej bibuły. Przedstawienie dla mieszkańców obozu. [+]
01:37:02 Znajomość z Niemcem, panem Holzem (sprzątał w obozie, był upośledzony umysłowo). Przyjęcie dla znajomych dzieci – p. Holz zjadł wszystkie placki, zniszczenie przez niego czapki boh.
01:39:16 Zajęcia podczas pobytu w obozie koło Ulm – dzieci nie pracowały, starszy brat kosił trawę. Rodzice pracowali w fabryce produkującej części okrętowe – kąpiel Ludwika w farbie do malowania lin.
01:41:08 Boh. zrobiła karykaturalne figury „ruskich” z kubłów po linach, butelek – reakcja Rosjan. Zdolności i skłonności artystyczne boh. – malowanie kwiatów na klombie. [+]
01:43:36 Wyżywienie w obozie – obiad z kota.
01:45:02 Po przyjeździe do Wrocławia rodzina dostała mieszkanie przy ul. Żeromskiego 20. Podczas podróży do Polski Rosjanie zabrali im samochód i ukradli walizki z rzeczami. Siostra nie mogła odżałować skradzionych lalek. Skierowanie do Wrocławia.
01:47:05 Decyzję o powrocie do kraju podjął ojciec, we Wrocławiu było wielu kresowiaków. Wrażenia po przyjeździe do zniszczonego miasta, ocalałe domy przy ul. Żeromskiego. Trudne warunki życiowe po powrocie – ojciec nie dostał pracy, bo miał legionową przeszłość, brata nie chciano przyjąć do szkoły. Wspomnienie zniszczonego Wrocławia. [+]
01:48:50 Brat zmarł niedługo po wyjściu z więzienia. Kolega, z którym brat uciekał i został złapany, próbował uciec jeszcze raz i ta ucieczka się powiodła – dotarł do USA.
01:49:46 Obóz dla dipisów – obiady boh. u zaprzyjaźnionej pary: tancerki Anity i jej męża lekarza – zaproszenie przez amerykańskiego pułkownika na oficjalne przyjęcie. Brak odpowiednich sukienek – uszycie strojów przez krawcowe Niemki. Przedstawienie „Księżniczka czardasza”. Spotkanie podczas przyjęcia z gen. Eisenhowerem (jego opowieść o młodości w Teksasie), który obiecał boh. załatwienie stypendium w szkole plastycznej w Nowym Jorku. [+]
01:57:22 Alianckie naloty na Ulm, wypuszczenie jeńców wojennych z obozów.
01:58:15 W domu, w którym rodzina zamieszkała po przyjeździe do Wrocławia, mieszkała Niemka z rodziną.
01:59:18 Zajęcia po przyjeździe do Polski – urządzanie mieszkania, ręczne dzierganie firanek. Po ślubie boh. zamieszkała z mężem w mieszkaniu, które dostał dzięki pracy w filmie. Zamiana mieszkania z sąsiadem dentystą.
02:01:28 Wykształcenie boh. – szkoła plastyczna we Wrocławiu
praca jako kelnerka w PDT – dobre zarobki i napiwki. Boh. oddawała pieniądze mamie. Praca kreślarki w biurze – żarty ze starszego wiekiem adoratora jednej z młodszych koleżanek, próba zapisania go do ZMP. Znalezienie złodziejki, która okradała pracowników biura – zwolnienie jej z pracy.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..