Marek Cecuła (ur. 1944, Częstochowa) to kielecki Żyd i światowej sławy artysta związany z Kielcami i Ćmielowem. Właściwie powinien nazywać się Marek Kohn i w swojej opowieści mówi nam, czemu tak się nie stało. Jego ojciec, Mordechaj Kohn, został w czasie II wojny zabrany do kieleckiego getta. Jego ukochana żona, wcześniej porwana i poślubiona przez niego wbrew woli rodziny, robiła wszystko, żeby go stamtąd wydostać. Udało się to dzięki Janowi Cecule, przyjacielowi ojca, który podarował mu dokumenty swojego zmarłego brata Stanisława Cecuły, ratując w ten sposób życie swego żydowskiego przyjaciela. Ojciec pana Marka trafił pod koniec wojny do obozu w Dachau i Gross-Rosen, ale udało mu się dotrwać do wyzwolenia. Już po wojnie przypadkiem uniknął też pogromu kieleckiego, w czasie łapanki był poza domem. Gdy pan Marek miał 16 lat, wyjechał do Izraela w poszukiwaniu swojej tożsamości i drogi życiowej. Tam zaczęła się jego artystyczna przygoda z ceramiką. Mieszkał w kibucu, razem z przyjaciółmi tworząc artystyczną komuną. Po służbie w wojsku, nie zgadzając się na militaryzację życia w Izraelu, przeprowadził się do Nowego Jorku, gdzie otworzył własną pracownię ceramiczną. Z Polską nawiązał kontakt początkowo w celu zlecania tu swojej produkcji ceramicznej, a następnie osiedlił się tu na dłużej. Stworzył instytucję design’u w Kielcach oraz współpracował z fabryką ceramiczną w Ćmielowie. Tworzył instalacje, nowatorskie rzeźby i ceramikę. Dopiero po powrocie do Polski pan Marek dowiedział się prawdy o sobie - odnaleźli go Cecułowie, zdziwieni, skąd w ich rodzinie osoba wyznania mojżeszowego.
mehr...
weniger
Streszczenie relacji (UWAGA: czasy wg plików oryginalnych, a nie zmontowanej relacji!) 658A3919 [00:00:09] AUTOPREZENTACJA BOHATERA, urodzony w Częstochowie, żył w Kielcach, później wyjechał zagranicę. Wyrastał w rodzinie z korzeniami żydowskimi, ojciec pochodził z rodziny żydowskiej, matka była katoliczką. Jako młody chłopak opuścił dom rodzinny i wyruszył do Izraela (ma tam wujka).
658A3920 [00:00:10] HISTORIA RODZICÓW, rodziny nie chciały zgodzić się na ślub rodziców boh. z powodu pochodzenia. Ojciec wymyślił, że wyjedzie do Izraela i tam będzie czekać na ukochaną, która miała przyjechać z pielgrzymką do Ziemi Świętej. Jednak rodziny dowiedziały się o planie i zakazały jej wyjazdu. Ojciec boh. szybko wrócił z Izraela, odszukał ukrywaną przez rodzinę ukochaną i wykradł ją nocą. Wyjechali do Częstochowy i tam się pobrali, do Kielc wrócili jako małżeństwo.
658A3921 [00:00:00] POCHODZENIE, w domu rodzinnym nie było tematu pochodzenia rodziców, dopiero po wyjeździe do Izraela boh. dowiedział się o wszystkim.
[00:04:15] TRADYCJA ŻYDOWSKA I JABŁKO MACZANE W MIODZIE, na żydowski Nowy Rok tradycją jest jabłko maczane w miodzie – symbol szczęścia, bogactwa.
[00:04:58] IZRAEL I HISTORIA RODZINY, w Izraelu boh. zatrzymał się u wujka, brata ojca. Podczas rodzinnych spotkań dowiedział się o historii swojej rodziny i tradycji żydowskiej. Boh. mieszkał w miejscu dla młodzieży, która przejechała do Izraela bez rodziców. Odbywały się tam różne warsztaty i zajęcia edukacyjne. Boh. uczęszczał na zajęcia ceramiczne.
658A3922 [00:00:18] OKUPACJA, HISTORIA OJCA, podczas okupacji ojciec ukrywał się, po czym został zabrany do getta kieleckiego. Matka planowała, jak wydostać ojca na wolność.
[00:00:57] HISTORIA NAZWISKA CECUŁA, które uratowało życie ojcu boh. Będąc w getcie ojciec otrzymał dokumenty po zmarłym Stanisławie Cecule i pod tym nazwiskiem został wykradziony z getta. Potem rodzice uciekli z Kielc. Po latach do boh. odezwała się listownie kobieta o nazwisku Cecuła i okazało się, że była siostrą zmarłego Stanisława.
[00:05:30] CZĘSTOCHOWA, rodzice boh. mieszkali w małym domku w Częstochowie. Ktoś doniósł na gestapo, że w domu ukrywa się Żyd, ponieważ kobieta przynosiła do domu dużo jedzenia. Gestapo odnalazło ojca, który wraz z kolegą chował się pod podłogą przez ok. 2 lata. Matka mówiła na ojca „myszka”, ponieważ gdy chciał wyjść z kryjówki, skrobał w podłogę.
[00:07:45] OKRES WYZWOLENIA, po okupacji rodzice boh. wrócili do Kielc. Zamieszkali przy rynku w domu, który był własnością rodziny. Na dole ojciec otworzył sklep z częściami samochodowymi.
[00:08:14] POGROM KIELECKI, w okresie pogromu ludzie szukali Żydów, aby ich zabić bądź wygonić. Dwóch mężczyzn z biało-czerwonymi opaskami na rękach i karabinami przyszło do sklepu rodziców w poszukiwaniu ojca, który był wtedy w Warszawie po towar do sklepu. Miał wrócić tego samego dnia i matka, żeby go uprzedzić, zabrała dzieci i pojechała dorożką do Piasek (jednej stacji przed Kielcami), gdzie w pociągu odnalazła męża i powiedziała mu o pogromie w Kielcach. Pojechali pociągiem do Częstochowy.
[00:11:16] KIELCE, boh. i rodzice żył tam w przeświadczeniu, że są częścią społeczeństwa polskiego. Raz w szkole boh. usłyszał „ej ty Żydzie!”, będąc w Izraelu słyszał „Ej ty Polaku!”.
[00:12:45] HISTORIA BRATA I SIOSTRY, siostra boh. zamieszkała w Gdyni, brat osiadł w Kielcach i prowadzi ten sam, dawny dom rodzinny.
[00:13:40] LOSY BOH. W IZRAELU, boh. poszedł do wojska izraelskiego i został spadochroniarzem.
[00:16:45] KIBUC, boh. w kibucu tworzy studio ceramiczne. Życie w kibucu i stworzenie w nim ze znajomymi komuny artystycznej.
[00:19:35] ŻOŁNIERSKIE LOSY, boh. uczestniczył w wojnie 6-dniowej i w walkach pod Synajem.
[00:20:30] BRAZYLIA, jeden z członków komuny był Żydem z Brazylii i zaprosił komunę wraz z boh. do siebie.
[00:22:39] CERAMIKA, znaczenie ceramiki dla boh. i jego twórcze inspiracje.
[00:25:57] NOWY YORK, jedna z dzielnic NY miała tak wielki wpływ na boh., że postanowił tam zostać.
658A3923 [00:00:30] ROZKWIT, boh. rozwijał swoją działalność artystyczną.
[00:08:45] GALERIA, boh. otworzył galerię ceramiczną.
[00:09:20] POWRÓT DO POLSKI ZWIĄZANY Z PRZEMYSŁEM CERAMICZNYM, boh. przejechał do Polski, aby zlecać produkcję porcelany w polskich fabrykach.
[00:13:19] SZTUKA Z MOTYWAMI ŻYDOWSKIEJ, HISTORIA KIELC, boh. zaczął tworzyć prace artystyczne powiązane z historią Kielc. Jedna z nich to „Menora kielecka”, później powstał pomnik złamanej gwiazdy Dawida.
[00:17:50] MORD DZIECI Z GETTA, opis morderstwa ponad czterdzieściorga dzieci, które zostały odebrane rodzicom przy likwidacji getta. Aby upamiętnić to wydarzenie, boh. wraz z podopiecznymi stworzył symboliczny grób.
[00:19:55] „KRONIKA KIELECKA”, opis pracy.
658A3925 [00:01:13] ŚLUB BOH. W KIBUCU, na uroczystość przyjechała matka boh., była to okazja do rozmów na temat korzeni i historii rodziny.
[00:01:50] CZĘSTOCHOWA PODCZAS OKUPACJI, ZABRANIE OJCA, ojciec boh. najpierw trafił do aresztu, później do obozu w Gross-Rosen, a następnie do Dachau, gdzie pozostał aż do wyzwolenia. Niemcy masowo zabijali Żydów, którzy w Dachau pracowali w kamieniołomach. Ojciec boh. namawiał kolegę do zranienia się w rękę, aby trafić do szpitala i nie wracać do pracy, gdzie groziła im śmierć. Kolega nie chciał się zranić i wrócił do pracy, z której już nie powrócił. Ojciec pokaleczył sobie rękę i trafił do szpitala, w którym był do momentu wyzwolenia.
[00:03:21] WYZWOLENIE OBOZU, po wyzwoleniu ojciec wraz z innymi wyruszył w drogę powrotną do domu. Gdy głodni szli drogą, mijali amerykańskich żołnierzy, z których jeden rzucił im kawał szwajcarskiego sera wielkości koła samochodowego. Zatoczyli ten ser do gospodarstwa i piłą pocięli na części. Serem tym handlowali przez całą drogę do Polski.
[00:04:35] POWRÓT OJCA DO KIELC, nie wiedział, co zastanie po powrocie, ale rodzina szczęśliwie była znów razem.
[00:06:40] CENTRUM DIZAJNU W KIELCACH, boh. tworzy w Kielcach Centrum Dizajnu - instytucję na poziomie międzynarodowym. Działalność: m.in. warsztaty dla młodzieży, biblioteka artystyczna. Boh. z powodu polityki zrezygnował z działalności.
[00:11:07] ĆMIELÓW DESIGN STUDIO, boh. zakłada w Kielcach Ćmielów Design Studio.
658A3926 [00:00:26] EDUKACJA W KIELCACH, boh. często chodził na wagary, podczas których farbkami malował na kamieniach. Zainteresowania artystyczne boh. i jego dzieciństwo w Kielcach.
[00:03:45] OPIS RODZINY, dziadek Jan Kowalik pracował na kolei, wujek Władysław Kosterski miał dom, w którym odwiedzali go kieleccy artyści. Matka uczyła się gotować żydowskie potrawy od teściowej.
[00:10:02] LOSY BOH., obecne życie boh. i jego współczesna twórczość ceramiczna. Boh. zamieszkał poza miastem.
[00:14:30] NOMADA, jeden z projektów
do którego boh. został włączony. Stworzył talerze porcelanowe inspirowane kabałą.
[00:17:40] MISTYCYZM ŻYDOWSKI, refleksje duchowe, opis strefy artystycznej powiązanej z religiami.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..