Ryszard Szor (ur. 1952, Łódź) opisuje środowisko sąsiedzkie, doświadczenia szkolne, aspiracje do środowiska inteligenckiego i własną drogę do środowiska robotniczego. Opowiada, jak trafił do Świadków Jehowy, jak potem związał się ze środowiskiem taternickim oraz z kręgami opozycyjnymi i podziemnej „Solidarności” w stanie wojennym. Przywołuje swoje doświadczenia na studiach w Niemczech, gdzie w Heidelbergu ukończył socjologię.
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1952 r. w Łodzi. [00:00:15] Przynależność do Świadków Jehowy jako przejaw buntu – aresztowania za odmowę służby wojskowej. Niektórzy poznani tam ludzie działali potem w środowiskach KOR-u.
[00:01:26] W latach 70. boh. został członkiem klubu wysokogórskiego – zetknięcie ze środowiskiem inteligenckim. Boh. poznał m.in. Andrzeja Boruckiego, Waldemara Mirosławskiego, Bogdana Maca, Michalskiego. Postać Macieja Mackiewicza.
[00:04:20] Boh. poznał Jana i Wojciecha Hemplów – nawiązanie kontaktów z łódzkimi strukturami KOR i Tomaszem Filipczakiem. Wspomnienie Krzysztofa Ostromęckiego i jego śmierci w Kaliszu niedługo przed wprowadzeniem stanu wojennego.
[00:07:00] Boh. brał udział w akcjach ulotkowych. Okoliczności odbioru ulotek z mieszkania Tomasza Filipczaka, z którego na chwilę wyszli ubecy. Wspomnienie odbioru ulotek z kina „Halka”, w którym pracował Filipczak – boh. w towarzystwie Pawła Bukowczyka odebrał je z kasy podczas seansu „Amarcordu” i zainteresowany filmem wszedł na widownię – ucieczka z kina. Boh. jeździł po bibułę do Warszawy autem prof. Bukowczyka – znajomość z profesorem. Wśród przywiezionych książek była m.in. „Mała Apokalipsa” Konwickiego [+]. Ważną postacią w środowisku był Wojciech Słodkowski.
[00:12:18] W latach 70. boh. poznał m.in. Ewę i Jacka Bierezinów, Zdzisława Jaskułę – przenikanie się środowisk. Znajomość z Bohdanem Korzeniewskim i jego żoną Anną Kuligowską-Korzeniewską. Po wprowadzeniu stanu wojennego wielu działaczy internowano. O wprowadzeniu stanu wojennego powiedział boh. Maciej Maciejewski. Wspomnienie kina „Solidarność” – prelekcje Macieja Maciejewskiego.
[00:14:45] W stanie wojennym Maciej Maciejewski dostał wezwanie do wojska, Wojciecha Słodkowskiego internowano – odtwarzanie struktur razem z Wiesławem Maciejewskim „Stefanem”. W 1982 r. zaczęto wydawać „Biuletyn Łódzki” – znajomość z Anną Kacprzak, która miała w domu nielegalną drukarnię. Po stanie wojennym boh. wstąpił do Aeroklubu Łódzkiego i skakał ze spadochronem, skakała też Anna Kacprzak – jej postać. Przy drukowaniu pomagał Bogdan Lubera.
[00:19:06] Akcja ulotkowa z udziałem Anna Kacprzak – konieczność założenia kominiarki, przebieg akcji. Milicjanci mieli punkty obserwacyjne na dachach wysokich budynków i mogli robić zdjęcia. Ostatnia akcja ulotkowa miała miejsce w 1988 r. Rodzina Hemplów nie chciała, by Jan Hempel brał udział w niebezpiecznych akcjach. Wojciech Hempel organizował szkolenia poligraficzne i zajmował się kolportażem wydawnictw niezależnych. Wiadomo było, że w mieszkaniu Hemplów jest podsłuch i ważne informacje pisano na kartkach.
[00:23:25] W latach 80. boh. pracował w firmie zajmującej się myciem okien w wysokich budynkach i remontami trudno dostępnych obiektów, np. kominów – dobre zarobki. W 1984 podjął studia na Uniwersytecie Łódzkim. W 1988 wyjechał z Polski do Hamburga, gdzie mieszkał znajomy, z którym współpracowano w stanie wojennym – farby drukarskie z Niemiec w puszkach na wołowinę. Utrudnienie Polakom wyjazdów z Niemiec do innych krajów. Boh. wrócił do Polski, ale wcześniej nawiązał kontakty z niemieckim uczelniami, ponieważ chciał tam podjąć studia. Warunki podjęcia studiów w Niemczech – studenci z innych krajów. Boh. studiował politologię i pracował fizycznie. Kolega Oleg, Rosjanin, służył w KGB i uczył się polskiego, by potem pracować w Polsce.
[00:29:45] Boh. poznał w Niemczech Macieje Czapskiego i ściągnął go do Wurzburga. Czapski studiował na ASP w Gdańsku, z Polski wyjechał w 1988 r. i podobnie jak boh. nie mógł z Niemiec emigrować do innego kraju. Czapski studiował w Wurzburgu i Monachium – kontakty ze środowiskiem artystycznym, zapraszanie polskich twórców na festiwal filmowy – pokaz „Wron” Doroty Kędzierzawskiej. Kontakty z profesorami wurzburskich uczelni – wspólne imprezy po zakończeniu semestru i wyjazdy. Niemcy interesowali się sytuacją w Polsce – dary wysyłane w czasie stanu wojennego. Podczas manifestacji związanych z rozmieszczeniem rakiet atomowych Niemcy krzyczeli na swoich policjantów: „zomo”. Działalność w kółku literackim – zdziwienie, że Joseph Conrad był Polakiem.
[00:35:52] Boh. obronił pracę magisterską w 2000 r., jej tematem były przemiany w Polsce, a bazą materiały publikowane przez polskich socjologów, w tym Jadwigę Staniszkis. Boh. czytał polskie gazety i sympatyzował z Unią Wolności. Wspomnienie książki „Sens społeczeństwa” Norberta Bolza. Rozważania na temat współczesnych mediów.
[00:40:32] Po 2000 r. boh. wrócił do Polski, ale nie znalazł pracy i wyjechał do Bolzano, gdzie w fabryce przyczep zajmował się kontaktami z fabrykami w Polsce. W zakładzie produkowano przyczepy z napędem własnym, które mogły poruszać się w górach. Wspomnienie festiwalu jazzowego z udziałem Paolo Fresu. Polonię w Bolzano stanowili ludzie, którzy wyjechali z Polski z powodu braku pracy, we Włoszech byli bezdomni, nie uczyli się języka i żyli z pomocy społecznej. Boh. badając środowisko spędził jedną noc pod mostem w Bolzano. Podobną grupę młodych Polaków spotkał w Berlinie [+]. Po ukończeniu studiów boh. proponowano pisanie doktoratu na uczelni w Wurzburgu – współczesna sytuacja naukowców w Niemczech wg Bolza.
[00:47:34] Zapóźnienie Polski – przesunięcie w cyklu cywilizacyjnym opisane w pracy Jadwigi Staniszkis. Boh. studiował w Niemczech w latach 1993-2000, gdy wrócił do Polski nie mógł znaleźć pracy. [Prowadzący o kongresie socjologów w Rzeszowie i koledze-socjologu, który miał firmę dezynsekcyjną – jego referat na kongresie dotyczący Solidarności w latach 1980-81 i pod koniec lat 80]. Opinia Stanisława Michalkiewicza o Solidarności pod koniec lat 80., wpływach partii i SB. Rola Okrągłego Stołu. Rozważania na temat polskich elit politycznych, które nie realizowały racji stanu. Opinia na temat tygodnika „Polityka” i jego infantylizacji.
[00:52:50] Boh. mieszkając w Niemczech nie wstydził się bycia Polakiem. W Wurzburgu było silne środowisko pronazistowskie. Boh. i Maciej Czapski odwiedzając wurzburskie knajpy trafili na barkę, która okazała się być lokalem tylko dla Niemców.
[00:55:35] Komercjalizacja polskiego społeczeństwa. Wyjazdy ludzi nauki z Polski – sytuacja w kraju w latach 90. Opinia na temat współczesnego polskiego życia politycznego – wrogowie zamiast opozycji. Na uczelniach niemieckich pozyskiwano studentów z krajów byłego bloku wschodniego do współpracy – namawianie boh. do zniemczenia nazwiska. Kolega z Rosji, Oleg, w czasach jelcynowskich przywoził dokumenty z rosyjskich archiwów. Boh. poznał w Niemczech rosyjskich Żydów, którzy wyjechali z ZSRR w ramach akcji „Most”. Dziewczyna boh. przeprawiała się nielegalnie wraz z grupą Żydów przez Nysę Łużycką. Spotkanie z Żydami z Odessy, którzy znali polską literaturę i muzykę.
[01:01:27] Ocena lat 90. w Polsce – zmarnowana szansa na dobre kontakty z zachodem i wschodem. Rok 1995 był rokiem polskim w Niemczech, udział Karla Dedeciusa, który znał prof. Bukowczyka.
[01:03:45] Działalność środowisk pronazistowskich w Niemczech – boh. pracował u starszej Niemki, która w czasie wojny należała do Bund Deutscher Mädel. Chlebodawczyni dostawała zaproszenia na zjazdy SS-manów. Opinia na temat niemieckiego nacjonalizmu – poglądy młodych Niemców. Wspomnienie wystawy na temat zbrodni Wehrmachtu na terenach wschodnich, głównie Ukrainy i Białorusi – syndrom wyparcia. Powody, dla których boh. nie chciał zostać w Niemczech. Zmiany w środowiskach inteligenckich po 2000 roku – izolacja środowisk wg prof. Bolza. Na kursie włoskiego w Bolzano boh. spotkał aktora Norberta Bodinusa, który w latach 70. grywał u przebywającego na emigracji Kazimierza Dejmka.
[01:09:25] Zmiany w mentalności Polaków i na scenie politycznej – zachowanie polityków polskich i tych z zachodniej Europy. Rządy zachodnie traktują opozycję jak część układu politycznego – traktowanie opozycji w Polsce, infantylizacja życia politycznego.
[01:11:48] Poglądy polskich znajomych – przykład Wyszkowskiego. Opinia na temat środowiska aktorskiego i jednostronnych ocen życia politycznego. Przywołanie rozmów Holoubka i Konwickiego na temat teatru w Polsce – pojęcie impotencji emocjonalnej. Zderzenie boh. z „teatrem krzyku”, współczesne środki wyrazu w teatrze – wspomnienie przedstawienia „Hamleta” z własnym tekstem aktorów.
[01:16:00] Obserwacje boh. poczynione w temacie obiektywizmu. Zmiany życia towarzyskiego od lat 80. – nieufność i hermetyzacja środowisk. Zadania dla współczesnych socjologów. Obserwacja lekarza, który zauważył, że gdy lekarze myją ręce, spada śmiertelność wśród pacjentów – reakcja środowiska. Poglądy Whiteheda. Wykłady dr Goebbelsa – ocena czasów współczesnych. Postać prof. Bolza. Intelektualiści a rzeczywistość społeczna – uwagi boh.
[01:21:24] 13 grudnia 1981 do domu boh. przyszedł Maciej Maciejewski, który powiedział, że jego i innych osób poszukuje milicja. Boh. pojechał z materiałami na Bałuty do Waldemara Omiecińskiego – przejazd przez puste miasto. Groźby władzy – sprawa sierżanta Pająka. Reakcja ojca na zdarzenia na Wybrzeżu w 1970 r. Boh. widział SKOT-y na ulicach. Wspomnienie czołgów na ul. Piotrkowskiej. W czasie stanu wojennego kolega stracił oko z powodu wybuchu petardy. W początkach stanu wojennego Maciejewski i Wojciech Słodkowski pisali w domu boh. artykuł do „Solidarności Walczącej”. Po jakimś czasie Słodkowski się wyprowadził, a po Maciejewskiego przyszedł ojciec, adwokat. Wspomnienie aresztowań w lutym 1982. Odtwarzanie struktur organizacyjnych – znajomość z Wiesławem Maciejewskim ps. „Stefan”.
[01:28:37] Bunt w życiu boh. – słuchanie Wolnej Europy w latach 50. Podejście do pracy urzędniczej. Wpływ „Solidarności” na życie boh. – kontakty z ludźmi, wiedza o świecie. Podobny wpływ miała przynależność do klubu wysokogórskiego. W Aeroklubie było wielu wojskowych, także antyterroryści. Opowieści żołnierzy biorących udział w pacyfikacji kopalni „Wujek”. Boh. był drużynowym drużyny spadochronowej. Szybownicy w czasach stanu wojennego musieli iść do wojska, boh. uniknął służby ze względu na stan zdrowia. W 1982 r. był na obozie spadochronowym – próba wywiadu podjęta przez dziennikarza z „Dziennika Łódzkiego”. Jeden ze skoczków miał lęk przestrzeni i uległ wypadkowi podczas ostatniego skoku.
[01:34:12] Wpływ kontaktu z rodzinami Jaskułów i Mulaków na rozwój boh. Petryfikacja niektórych środowisk – rozmowa ze znajomym o polityce. Ocena działalności Róży Thun.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..