Ryszard Sławomir Mróz (ur. 1951, Pruszków) opisuje środowisko sąsiedzkie i rolę inteligentów, potem swoją drogę aktorską oraz działania duszpasterstwa środowisk twórczych w stanie wojennym.
[00:00:10] Ur. w szpitalu na Wrzesinie w Pruszkowie. Dzieciństwo w Komorowie, gdzie mieszkała Maria Dąbrowska, dom rodzinny Wojciecha Młynarskiego. Oboje rodzice wywiezieni na Syberię, ojciec za Ural, dziadek Stefan Mróz aresztowany i spalony żywcem 22 czerwca 1941 r. na Brygidkach we Lwowie. Rodzina mamy: babcia i prababcia wywiezione z dziećmi do republiki Komi, w okolice Syktywkaru. [+]
[00:03:53] Babcia ze strony mamy Zofia Tymińska dd. Kitlińska ze zubożałej szlachty. Dziadek Franciszek Tymiński h. Nałęcz. Ksiądz pallotyn Kitliński h. Odrowąż, kapelan AK i Szarych Szeregów.
[00:07:10] Zakaz edukacji dla ojca po powrocie z ZSRR, został spawaczem. Siostra Danuta. Propozycja pracy jako tłumacza w Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego, odmowa ojca. Szkoła podstawowa w Komorowie – baraki „zbudowane przez uczniów”. Nauczyciele idealiści, byli członkowie AK i Szarych Szeregów, wycieczki krajoznawcze, pieśni patriotyczne. Dyrektor Henryk Kotoński.
[00:11:00] Pogrzeb dyr. Kotońskiego w Komorowie. Ukochana nauczycielka matematyki Albina Stępkowska, Otylia i Stanisława Laski.
[00:13:45] Śpiewanie w audycjach muzycznych dla dzieci „Z piosenką jest nam wesoło” prowadzonych w radiu przez Marię Kaczurbinę, ciotkę Wojciecha Młynarskiego. Występy u boku „cioci Jadzi” na porankach w filharmonii. Siostra Kaczurbiny Magdalena Zdziechowska, mama Młynarskiego, diety za śpiewanie. Kontakty z twórcami muzyki. Realizatorka dźwięku Anna Gaszyńska, mama Marka Gaszyńskiego, autora piosenki „Sen o Warszawie”.
[00:16:51] Liceum im. T. Kościuszki w Pruszkowie, boh. jako jedyny nie należał do ZMS, ofiara nękania przez kolegów i nauczycieli. Odwiedzanie Marii Dąbrowskiej z okazji jej imienin, pies Dyl. Wizyty Elżbiety Barszczewskiej i Julka Wyrzykowskiego (odtwórca roli Króla Maciusia I).
[00:19:45] Matura w 1969 r., studia w szkole teatralnej w Warszawie, potem łódzka Filmówka. Trudne relacje z kolegami w liceum, klasa eksperymentalna, matematyczka Rempalska, studentka prof. Sierpińskiego, autorska metoda nauczania.
[00:23:00] Dzieciństwo: wygrana w konkursie recytatorskim, koledzy z klasy, znalezienie pocisku w lesie. Cementujące społeczność Komorowa lekcje religii w kościele, lokalne stosunki społeczne.
[00:27:05] Anonimowość w bloku w mieście. Dojazdy do Warszawy kolejką WKD (EKD). [+] Miejscowości podwarszawskie, status Komorowa (miasto-ogród), Dziedzic Markowicz, poseł przed wojną, parcelacja majątku (właścicielka m.in. Loda Halama).
[00:30:48] Komorów lat 60. „tonął w błocie i ciemnościach” ukarany za działalność podziemną mieszkańców w czasie wojny. Bar piwny „Zakątek”. Enklityka Władysława Gomułki.
[00:33:06] Marzec 1968. Początek protestów: boh. w kinie z Izą, koleżanką pół-Włoszką, film „10 małych Indian” w kinie Moskwa. Tłumy studentów i ormowcy pod uniwersytetem. Początki: Dejmek inscenizował „Dziady” dla uczczenia 50 rocznicy rewolucji październikowej. Rodzice Izy: żołnierz Andersa i Włoszka z Rawenny.
[00:37:10] Nasłuch RWE i BBC, 16-metrowy pokój, „uczyliśmy się historii w domu”. Nauczyciel rosyjskiego [Józef] Zdralewicz, [fragment wiersza Puszkina „Zimowy wieczór”].
[00:39:18] Dziadek był legionistą, piłsudczykiem, żywcem spalony w więzieniu na Brygidkach przez Rosjan w 1941 r. Ojciec pochodził z Sieniawy k. Leżajska, wywieziony na wschód.
[00:40:30] Losy stryja: w 1944 r. wcielony do Armii Czerwonej, doszedł do Berlina, potem do Wiednia, w końcu przetrzymywany w ZSRR. Do Polski przyjechał turystycznie w 1957 r. i pozostał. Spotkanie stryja z ojcem [+]. Niemożność pozbycia się radzieckiego paszportu przez dziesięciolecia. Pracował jako stolarz.
[00:44:15] Przyznanie polskiego obywatelstwa stryjowi w 1995 r. [+] Nieukończone studia boh. w warszawskiej PWST, praca w teatrze w Jeleniej Górze, studia w Filmówce. Pierwsza praca w Łodzi w Teatrze Powszechnym, dyr. Roman Kłosowski, sztuka Putramenta „Bołdyn”. Szwagier Kłosowskiego – sekretarz KC Jerzy Łukaszewicz. Usunięcie Kłosowskiego z funkcji dyrektora przez zespół w 1980 r.
[00:48:18] Przydział na mieszkanie na „Manhattanie” w Łodzi w nagrodę za rolę w sztuce „Lot nad kukułczym gniazdem”. Koledzy z teatru: Bronisław Wrocławski, Bogdan Wiśniewski, Włodzimierz Saar, Bogdan Sobiesiak, Tadeusz Sabara, Hanna Molenda, Małgorzata Rogacka. Max Ford, komunista brytyjski, autor dokumentu z 1980 r. o strajkach łódzkich tramwajarzy – prapremiera w domu boh. Deportacja Forda z Polski.
[00:51:48] Wyjazd na saksy do Toronto, powrót na kilka tygodni przed wprowadzeniem stanu wojennego. Pasażerowie wracający do Polski. Koncert Stefana Friedmanna w St.Catharines, spotkanie Polaków: Marek Grechuta, Janusz Gajos, Lidia Stanisławska, Irena Karel. Znaczny nadbagaż Polaków, walizka wyładowana konserwami i proszkiem do prania o wadze 80 kg. Piloci: „chyba się nie podniesiemy”.
[00:56:30] Obawy przed polityką siłową PZPR. Stan wojenny w Łodzi, ośrodek u jezuitów – o. Stefan Miecznikowski – koncerty ku pokrzepieniu serc. Nieformalne naciski SB na boh., organizowanie mszy za ojczyznę przez Annę Brzozowską w niedziele o godz. 10.
[00:59:57] Powstanie duszpasterstwa środowisk twórczych (m.in. Tomasz Filipczak). Spotkania u jezuitów co środę: ks. Twardowski, Bartoszewski, Tadeusz Mazowiecki. Koncert poświęcony Herbertowi, rozmowa z tajniakiem [+].
[01:03:06] 3 maja 1988 r. zablokowanie ulic przez milicję, pacyfikacja marszu, zomowcy pałujący dziecko, spałowanie boh., komenda MO Łódź Śródmieście przy ul. Piotrkowskiej 214. Jerzy Kropiwnicki – szkolenie dla aresztantów. Propozycja prokurator Urszuli Kinasiewicz: umorzenie warunkowe. [+]
[01:10:20] Proces przed sądem, sędzia Przybysz, uniewinnienie boh. Zeznanie świadka oskarżenia zomowca Jacka Wojciechowskiego przed sądem. [+]
[01:12:00] Żona pedagog specjalna. Wesele w warunkach domowych, „kartki na wszystko”. Pierwsze kartki, na cukier, od czerwca 1976 r., pozostałe przestały obowiązywać w lipcu 1989 r. Wesele w Spatifie w dniu premiery sztuki „Zakręt” w Teatrze Powszechnym, reż. Grzegorz Królikiewicz. Aktorzy: Aleksander Fogiel, Czesław Przybyła, Zygmunt Malanowicz, Michał Szewczyk.
[01:17:18] Zdobywanie prasy podziemnej, Anna Sierzpowska-Ketner z Saskiej Kępy w Warszawie, kolportaż. Podróż pociągiem 8 marca z Mirosławą Marcheluk, torba pełna bibuły, Jaruzelski na stacji Łódź Fabryczna, zachowanie ubeków. [++]
[01:22:10] Andrzej Potapczyk, Henryka Kasica z Politechniki Łódzkiej – świadkowie obrony na procesie boh., „świadectwo odwagi”. [+] Obrońca boh. pro bono Andrzej Kern, rodzina niszczona przez UB, 90 procesów sądowych w sprawie porwania Moniki Kern.
[01:25:40] Pierwsza publiczna rozmowa (Kerna) ze Stanem Tymińskim z Kanady, żona Graciela, córka wiceprezydenta Peru, mit biznesmena Tymińskiego – kandydat na prezydenta mający osłabić pozycję Tadeusza Mazowieckiego. [+] „Komuniści z Peru”.
[01:29:30] Roman Samsel, korespondent „Trybuny Ludu” w Hawanie i Limie, autor książek Tymińskiego, m.in. „Święte psy”. Teologia wyzwolenia „stuła i karabin”. Debata prezydencka z Wałęsą, ośmieszanie Stana Tymińskiego. 25 proc. poparcia dla Tymińskiego w 1 turze wyborów prezydenckich, eliminacja Mazowieckiego. Zmasowany atak na Kerna, niszczenie jego rodziny. [+]
[01:35:14] Kolega Kerna, reżyser Marek Piwowski, film „Uprowadzenie Agaty” „na zlecenie SB”. Morderstwo Jerzego Popiełuszki, reakcja kolegów aktorów na oświadczenie Episkopatu,. Ostrzeżenia od Wirgiliusza Grynia. [+]
[01:40:50] Ksiądz Waldemar Sondka. Dystans boh. do środowiska teatralnego, trudne emocjonalnie „rozmowy bufetowe”, porzucenie pracy w teatrze.
[01:43:28] „Komunista” Roman Kłosowski – „rządowy” pogrzeb na wniosek prezydenta Dudy. Praca w firmie RUCH jako dyrektor. Praca w filmie z Krzysztofem Krauze, losy filmu „Nowy Jork czwarta rano”. Podwyższenie kategorii kolaudacyjnej – Krzysztof Zanussi. Współpraca scenariuszowa: poeta Andrzej Rozesłaniec, Jan Tomczak (Rozgłośnia Harcerska PR), boh.
[01:46:45] Praca w RUCH-u, polski rynek mediów. Pismo o słabej sprzedaży „Najwyższy czas”.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.